Ach ja, en dan hebben we ook nog de consument. Of zoals sommige industrietakken prefereren: de eindgebruiker. Fabrikanten van mobieltjes maken het helemaal bont wanneer zij het over hun miljoenen afnemers hebben. Die heten daar consequent 'terminal end users'. Alsof het om patiënten in de laatste fase van een ongeneeslijke ziekte gaat.
What's in a name?Een hoop, in dit geval. Wie zijn clientèle als hekkensluiter beschouwt, als laatste schakel van de keten, mag eigenlijk niet eens morren over de aanhoudende economische malaise. Het moment dat we het dal verlaten, is namelijk volledig in handen van de 'eindgebruiker'.
In Nederland is het consumentenvertrouwen op het laagste punt aangekomen sinds 1993, en tekenen van een aantrekkende koopbereidheid zijn in de verste verte niet waar te nemen. Naar de oorzaken daarvan blijft het gissen. De inflatie is weliswaar fors, maar de loonstijgingen zijn navenant. En ook al puilen de media uit van de conjuncturele spookverhalen, de werkgelegenheid vertoont nauwelijks krimp. Zijn het dan de huizenprijzen, die naar het schijnt nu eindelijk tot stilstand zijn gekomen? Vermoedelijk niet, want dat moment zat er al jaren aan te komen. Aan het negatieve sentiment op de beurs zijn we ook alweer zo'n tweeënhalf jaar gewend. Ook daar kan het niet echt aan liggen.
Het is verleidelijk om de euro de schuld te geven. Anderhalf jaar lang heeft Frankfurt de Europeanen moed ingesproken, door te verwijzen naar de Verenigde Staten en het hardnekkige karakter van de conjuncturele dip aldaar. Zo ver zou het op het oude continent niet komen, en bovendien zou de invoering van de euro tot een acute economische opleving leiden. Een misvattinkje, zullen we maar zeggen.
Het moet voor de pleitbezorgers van de euro nu extra wrang zijn om te constateren dat de Amerikaanse consumenten er weer duidelijk zin in hebben. Vorige maand schoot hun vertrouwen in de economie omhoog tot het hoogste punt sinds de aanvang van de recessie. Maar uitgerekend in de twaalf landen van de eurozone zakt de koopbereidheid verder weg. Het effect daarvan is volgens economen pas over een maand of tien goed merkbaar. Optimistische voorspellingen over het aantrekken van de economie in de tweede helft van dit jaar? Trap er niet in!
Bij nader inzien hebben de architecten van de euro dezelfde fout gemaakt als ondernemingen die gewend zijn de consument op het laatste plan te zetten. Prima, dat de gemeenschappelijke munt vooral grote voordelen in petto had voor het Europese bedrijfsleven. Maar de massa eindgebruikers moedwillig voorspiegelen dat de omwisseloperatie geen enkel gevolg zou hebben voor de portemonnee, dat is vragen om problemen. Plechtig is beloofd dat prijsstijgingen als gevolg van de invoering hard aangepakt zouden worden. En psychologen in dienst van de Europese Centrale Bank verzekerden dat we na anderhalve maand de oude valuta helemaal zouden zijn vergeten.
Die onbezonnen garanties nekken voorlopig een opleving van de economie in de eurozone. Ruim 70 procent van de eindgebruikers zegt moeilijk te kunnen wennen aan het rekenen in de nieuwe munteenheid. En tweederde van de euro-burgers is van mening dat de invoering tot forse prijsverhogingen heeft geleid. Logisch dat die combinatie van de weg kwijt zijn in het betalingsverkeer en het idee dat alles flink duurder is geworden, tot grote inactiviteit aan de vraagzijde van de markt heeft geleid. Consumenten willen eerst eens rustig zien wat ze nu werkelijk kunnen kopen voor die euro.
De eenheidsmunt is een voldongen feit. Bedrijven zullen voorlopig moeten leven met de grote aarzelingen van de euroconsument. Maar wie dat geduld niet kan opbrengen, moet misschien eens proberen die eindgebruiker op een voetstuk te plaatsen. Zoals easyJet, dat na 11 september besloot zijn vliegtarieven verder omlaag te gooien. Die prijsvechter heeft weinig gemerkt van de malaise in de luchtvaartindustrie.
Alleen de consument kan de Europese economie weer vlot trekken. En heus, een beetje medewerking van het bedrijfsleven zou hij daarbij wel op prijs stellen.
