Atlanta medio jaren negentig. De puissant rijke ondernemer Charles Croker, hoofdpersoon in de roman A Man in Full van Tom Wolfe, besluit in onroerend goed te gaan. Atlanta, zo meent hij, is een stad met toekomst. Een misvatting, zo blijkt alras, Atlanta wás een booming city. Uiteindelijk gaat Croker failliet.
Atlanta medio jaren zeventig. John Fentener van Vlissingen, telg uit het fameuze geslacht dat de Steenkolen Handels Vereniging (SHV) oprichtte, besluit in onroerend goed te gaan. Als voormalige partner in het prestigieuze bankiershuis Pierson, Heldring & Pierson kent hij die wereld enigszins. De Verenigde Staten kent hij redelijk, hij woont al jaren in New York.
De hoofdstad van Georgia is nieuw voor hem. En opwindend. “Ik was dol op de relaxte zuidelijke cultuur die er heerste. Bovendien was het net een dorp. Een snel groeiend dorp. Dus daar was ruimte voor onroerend goed,” herinnert hij zich nog altijd. En dat bleek. Toch is John Fentener van Vlissingen tegenwoordig géén onroerendgoedtycoon, maar een uiterst succesvol ondernemer in de reisindustrie. Zijn op zakenreizen geënte World Travel BTI is nu in de Verenigde Staten al op twee na de grootste. Sinds de oprichting in 1987 groeit de omzet jaarlijks met 50 procent.
Het hoofdkantoor van World Travel BTI staat in Atlanta, maar rapporteert aan Zeist en Willemstad, waar zich de BCD Holding bevindt. “Die letters,” zo verduidelijkt pr-man Mario Bruna van BCD Holding, “staan nergens voor.” De cijfers van die, hoofdzakelijk in de reiswereld opererende, holding waarin John Fentener van Vlissingen al zijn belangen heeft ondergebracht, doen dat wél. Ze staan voor ultiem succes. Dit jaar wordt een omzet van 5 miljard verwacht. In totaal telt BCD Holding wereldwijd 9300 werknemers.
Trendsetter
In Atlanta, waar hij zo’n vier maanden per jaar verblijft, kennen ze hem als mister Vén Vlissingen. “En hij is werkelijk aardig,” wordt ons verzekerd. “Hij is informeel, houdt van kunst en geeft je alle vrijheid.”
In Nederland is hij veel minder bekend dan zijn broers Paul en Frits, die wél in het voetspoor van vader Frits traden en de leiding van SHV (onder meer Makro en Primagaz) op zich namen. John besluit al op jonge leeftijd niet in dat gespreide bed te stappen. Hij wil op eigen benen staan, niet automatisch een van de topmannen van het SHV-concern worden. Vréselijk vindt zijn vader dat. John wil, volgens zijn vader, sowieso niet echt deugen. En daar zat, zo moet deze nu bekennen, achteraf gezien een kern van waarheid in.
“Ik weet nog,” zo herinnert hij zich, “dat er aan de binnenkant van mijn kast op mijn tienerkamer allemaal briefjes hingen. Die gingen helemaal niet over tentamens of zo, welnee, daar stond precies op genoteerd wanneer en waar er een feest was. Achteraf is het maar goed dat mijn vader me naar een Engelse kostschool heeft gestuurd. Daar heb ik geleerd wat discipline is.”
“John,” zo herinnert een oud-leerling van De Vrije School van Kees Boeke zich, “was inderdaad een feestnummer. Niet dat hij oppervlakkig was, allerminst. Als tiener vrat hij al boeken en hield van beeldende kunst.”
Die Vrije School wordt ook door koningin Beatrix en prinses Irene bezocht. Wanneer je dan ook nog Fentener van Vlissingen heet en – ver voor prins Claus de stropdas afzweert – zonder dat attribuut Paleis Soestdijk bezoekt, geeft dat een blijvende garantie voor discretie. “Het is,” zo mogen we meerdere keren met tegenzin noteren, “in onze circle volstrekt not done om confidenties over personen te doen.”
In Atlanta zegt de naam Vén Vlissingen – het voorvoegsel Fentener wordt nimmer door hemzelf gebezigd – aanzienlijk minder. “Ja,” klinkt het verbaasd, “we lazen onlangs een stuk in The Economist. Daaruit bleek dat hij uit een van Europa’s rijkste familiebedrijven komt. Maar nee, zo gedraagt hij zich echt niet. Het knappe aan deze man is juist dat hij ondanks zijn leeftijd, hij is al 62, trendsetter is op het gebied van e-commerce. Een op de vier via internet geboekte vliegtickets in de VS gaat al via World Travel BTI. In 1990 zijn we met technologische toepassingen voor de reiswereld begonnen. Zes jaar later deden we alle reserveringen voor de Olympische Spelen in Atlanta. Daardoor kwamen we in contact met Microsoft en ontstond TRX, ons dochterbedrijf dat vliegtickets via internet levert. In 1997 verkochten we 300.000 tickets. Dit jaar denken we de negen miljoen te halen. En dat was allemaal Johns idee. Hij is echt een visionair.”
Wars
Schiphol begin mei. “Ja,” beaamt John Fentener van Vlissingen geamuseerd, “ik heb ‘A Man in Full’ gelezen. Maar nee, ik herken me daar niet in. De hoofdpersoon daarin ging failliet.” Daar houdt hij het even bij. De toevoeging ‘en dat was ik voorlopig niet van plan’ zou volkomen overbodig zijn.
“Van Vlissingen,” klonk het kordaat bij de kennismaking. Hij is strak in het pak. This is Europe. “Zakelijk gezien opereer ik liever in de Verenigde Staten,” vertelt hij. “Daar kun je je wat informeler kleden.Toch doen ze wat er wordt afgesproken. In Europa is het precies omgekeerd. Daar moet je strak in het pak zitten. Je maakt afspraken. Maar daarna is er toch vaak gemorrel. Toch blijft mijn hart emotioneel gezien in Europa liggen. De verschillen, de cultuur, ik vind het fantástisch.”
Maar de provincie blijft toch trekken. In Nederland is en blijft Zeist zijn primaire domicilie. Zeist, Atlanta en het Franse Juan les Pins.
“In Juan les Pins,” zo vertelt Wim Butte, “worden we jaarlijks met partner bij hem uitgenodigd. Dat is altijd reuze gezellig. BCD is ook typisch een familiebedrijf. Het kenmerkende aan deze man is dat hij, ondanks zijn geweldige imperium, zo eenvoudig is gebleven. Hij is wars van koude drukte.”
Wim Butte is directeur van BCD-dochter Airtrade. Een Nederlandse reisorganisatie, die naast het runnen van vijf Vliegwinkels onder meer de lijndiensttickets voor acht honderd reisbureaus in Nederland realiseert. Drie jaar geleden werd Airtrade door de BCD Holding opgekocht. Sindsdien expandeert het bedrijf enorm. Begin mei introduceerde het www.vliegwinkel.nl, de grootste Nederlandstalige website voor het reserveren van lijndienstvluchten. Daarop kunnen maar liefst 1700 bestemmingen met meer dan 250.000 tarieven online worden geboekt.
John Fentener van Vlissingen kent die cijfers uit zijn hoofd. Zoals álle cijfers van BCD Holding. Zijn 33-jarige zoon, die in de Verenigde Staten de BCD-divisies Park & Fly en TRX runt, is nog niet zover. En dat is een probleem. Over drie jaar moet er een opvolger zijn, liefst uit eigen familie. “Ironisch genoeg,” analyseerde The Economist, “zal deze selfmade Amerikaanse businessman er álles aan doen om zijn eigen Europese familiedynastie te creëren.” Met deze analyse blijkt de Man in Full het niet eens. “Het gaat,” zegt hij stellig, “niet om familie. Het gaat om kwaliteit.”
CV John Fentener van Vlissingen
BURGERLIJKE STAAT gehuwd, een zoon, twee dochters
MARKANT zijn businessinstinct
GROOTSTE BLUNDER kan zelf slecht met computers overweg
HOBBY’s cultuur
WOONT in Atlanta, Juan les Pins en Zeist
CURRICULUM
1939 geboren te Utrecht
1955 kostschool in Engeland
1960 bankier bij Brown Brothers Harriman in New York
1970 bankier bij Pierson, Heldring & Pierson in New York
1975 start BCD in Atlanta, onroerend goed
1987 start World Travel BTI
