Waar verdienen ondernemers over 5 jaar hun geld mee? Hoe houdbaar is hun huidige businessmodel? Wie het weet, mag het zeggen. Wel staat vast dat er tekenen zijn dat zich een nieuwe samenleving aandient, zegt hoogleraar Duurzaam Ondernemen Jan Jonker. Een tijd die zich laat aanduiden als een WEconomy, waarin nieuwe businessmodellen hoogtij vieren.
Wie herinnert zich niet Michael Douglas als Gordon Gekko in de bekende film Wall Street? Gekko deinst niet terug voor koersmanipulatie, handel met voorkennis en massaontslagen bij de bedrijven die hij heeft opgekocht. Want: ‘Greed is good’, zoals zijn lijfspreuk luidt. Gekko was een exponent van de materialistische Reagan-years. Een tijdperk dat nog stuiptrekkingen vertoont, maar niet houdbaar is gebleken en over 5 jaar wellicht echt voorbij is.
Het draait om wij samen
Op z’n minst zijn er tekenen dat zich een nieuwe samenleving aandient. Een tijd die zich laat omschrijven als een WEconomy, zoals Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, het noemt. In de WEconomy behoren hebzucht en geldlust en het streven naar winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde tot het verleden. In de WEconomy draait het niet meer om ‘ik’ maar om ‘wij samen’. ‘Mensen gaan zelf aan de slag om energie, zorg of transport te organiseren, in alle openheid en in samenspraak met elkaar’, aldus Jonker.
Anderszoekenden
Nu al zijn er allerlei probeersels van wat Jonker ‘anderszoekenden’ noemt. Nu de overheid zich terugtrekt, de financiële middelen opdrogen en we steeds meer digitaal met elkaar verbonden zijn, ontstaat een doe-het-zelf-organisatiemodel: ‘Energiecoöperaties schieten als paddenstoelen uit de grond. Stadslandbouwinitiatieven worden gekoppeld aan praktijkonderwijs voor kinderen en buurthulp.’
Zin geven en waarde hebben
De ‘anderszoekenden’ stellen conventionele manieren van organiseren ter discussie, en denken en werken vanuit nieuwe waarden en principes. ‘Hun doel is niet klassieke, in geld uit te drukken winst, maar vooral het scheppen van een wereld die zin geeft en waarde heeft door maatschappelijke vragen en uitdagingen op te lossen. Uitgangspunt is steeds een idee dat bij een aantal mensen ontstaat en dat tot ontwikkeling wordt gebracht. Zij vinden elkaar op basis van gezamenlijke interesses, oplossingsrichtingen en belangen. De waarden die mensen met elkaar bij transacties inbrengen, kunnen naast geld ook bestaan uit uren, energie en andere transactiemiddelen. De kroon op het werk is een gemeenschap waarin mensen dat wat ze samen organiseren, ook samen benutten.’
Klaverblad Business Model Canvas
Zo ontstaan steeds vaker nieuwe, duurzame businessmodellen, waarbij niet alleen monetaire waarde, maar ook sociale en ecologische waarde wordt gecreëerd en gedeeld. In zijn in 2014 verschenen bestseller ‘Nieuwe Business Modellen’ heeft Jonker zo’n businessmodel gevisualiseerd in een ‘Klaverblad Business Model Canvas‘. De waardepropositie staat daarbij centraal: dat wat van waarde is voor klanten (duurzame energie bijvoorbeeld). Vervolgens gaat het erom hoe die propositie wordt georganiseerd (Zoals duurzame energiecoöperatie Apeldoorn, deA, een coöperatie met lidmaatschap) en waar uiteindelijk geld mee wordt verdiend – zoals in gangbare businessmodellen ook gebeurt, in de vorm van een kosten- en batenanalyse.
Vechten tegen gevestigde orde
Willen we met deze nieuwe businessmodellen gaan werken, dan vraagt dat om verandering, besluit Jonker. ‘Mensen én bedrijven zijn aan het ontdekken hoe dat zou kunnen. Dat betekent wel vaak vechten tegen de gevestigde orde. Tegen de regels. Tegen belangen. Confrontaties en frustraties zijn dan ook aan de orde van de dag. Maar er gaat ook heel veel goed. Misschien moeten we met z’n allen wat stimulerender zijn en die initiatieven handreikingen bieden met bijvoorbeeld crowdfunding, regelluwe zones en soepele kredieten. Want zonder duurzaamheid heeft de economie geen toekomst.’
Lees ook de andere trends:
1. Farid Tabarki: We krijgen een maatschappij zonder middenklasse
2. Tony Bosma: Betekenisvolle organisaties hebben de toekomst
3. Robert Bood: Zakendoen in 2020 draait om verbinden
5. Hilde Roothart: MVO wordt impact branding + 5 andere trends
