Met zowel Free Record Shop als Polare heeft investeringsmaatschappij ProCures het zwaar. Dom, gewoon pech of juist heel slim?
17 januari 2014 zal niet de boeken ingaan als meest succesvolle dag uit de geschiedenis van ProCures. De investeringsmaatschappij moet met lede ogen aanzien hoe Free Record Shop de volledige Nederlandse en Belgische winkelvoorraad tegen bodemprijzen verkoopt. Tegelijkertijd komt naar buiten dat het Centraal Boekenhuis geen boeken meer levert aan Polare, dat andere bedrijf waarin ProCures investeert en waaraan het leiding geeft in de persoon van Paul Dumas.
Boeken en cd's
Drie dagen eerder is het bedrijf ook al in het nieuws als ECI failliet gaat, de boekenclub die ook de exploitatie doet van de webshop van Free Record Shop. Al met al zijn het roerige maanden voor ProCures, dat zich ongetwijfeld iets anders had voorgesteld bij dit gedeelte van het portfolio. Maar tegelijkertijd vragen wij ons af: wat hadden ze dan verwacht? Dat het rendement op boeken en cd's weer tegen de plinten zou opklotsen? Of hebben ze wellicht gewoon botte pech gehad? Of, andere optie, is het een sluwe strategie om uiteindelijk meer geld te verdienen? Ziet ProCures iets wat wij gewone stervelingen niet zien? We bespreken deze drie scenario's met investeringsdeskundige Don Ginsel, die onder andere bij ABN Amro en Deutsche Bank fusies en overnames begeleidde.
Scenario 1: Ze zijn dom
Boeken en cd's. Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om te weten dat deze twee markten al jarenlang in een neergaande lijn zitten en dat eigenlijk niets erop wijst dat die lijn in de toekomst ooit weer stijgen gaat. 'Wij investeren in groeiende bedrijven', schrijft ProCures op zijn website. 'Wij leveren ze financiën en kennis om hun succes te vergroten.' Waar precies de groei zit in 2012 bij het aan de afgrond bungelende Selexyz, dat ProCures voor 3,5 miljoen euro overneemt, samenvoegt met het failliete De Slegte en omdoopt tot Polare, is eigenlijk niet waar te nemen.
Zieltogend
Hetzelfde geldt voor Free Record Shop (FRS), het zieltogende bedrijf waarvan ProCures in april 2013 de Belgische vestigingen overneemt voor het symbolische bedrag van 1 euro, in juli 2013 gevolgd door de 141 Nederlandse vestigingen. Daarvan worden er onmiddellijk rond de 100 gesloten, zodat ProCures met de overige vestigingen en voor een schamele 150.000 euro een doorstart maakt. Medio november vraagt echter de Belgische tak van FRS faillissement aan voor 68 winkels en 230 arbeidsplaatsen.
Niet van deze tijd
'Soms heeft een bedrijf meerdere doorstarts nodig', zegt Don Ginsel. 'Als je zo'n Belgische tak van Free Record Shop voor 1 euro kunt overnemen, dan kun je zo'n bedrijf ook zonder al te veel verlies laten klappen. Het probleem alleen bij Polare en FRS is dat de businessmodellen niet meer van deze tijd zijn. Ze hebben nooit de juiste kennis in huis gehad om van de boekwinkels en FRS een succesvol online bedrijf te maken. Dat is een inschattingsfout geweest.' Ook het ruim 45 jaar oude ECI, als boekenclub een van de voorlopers van de e-commerce, heeft de gang naar online eigenlijk nooit succesvol kunnen maken, en zag zich al snel de kaas van het brood gegeten door bijvoorbeeld bol.com.
Scenario 2: Ze hebben pech
Een andere verklaring voor de missers van ProCures is dat ze gewoon pech gehad hebben. Er is nog best een winstgevend businessmodel in boeken en cd's denkbaar, maar het heeft ProCures gewoon niet meegezeten. Realistisch? Een beetje, zegt Ginsel: 'Ik begrijp dat ProCures altijd nauw betrokken is geweest bij De Slegte. Het lijkt erop dat deze investeerders hun roots hebben in publishing.' Dan is het bijna logisch te noemen dat ProCures gelooft in hun Polare-concept. 'Het lijkt erop dat er een soort kettingreactie is geweest, aangezien ECI een dochter is die ook aan Free Record Shop leverde. Op die manier zou de ondergang van FRS de ondergang van ECI hebben ingeleid.'
Conglomeraat
'Wat dat betreft is er wel een parallel te trekken met Cornelis Verolme', zegt Ginsel. 'Dat kocht in de jaren 90 een aantal droogdokmaatschappijen in Rotterdam om er een conglomeraat van te maken. Dit faalde uiteindelijk omdat die industrie gewoonweg te kostbaar was om in Nederland te handhaven. Hier zie je hetzelfde gebeuren. Stand-alone redden ze het niet, dus worden de bedrijven samengevoegd. Ik denk dat er altijd een markt zal blijven voor print, maar niet meer met grote gebouwen op A-locaties.'
Scenario 3: Ze weten iets dat wij niet weten
Het kan natuurlijk ook een strategie zijn om bedrijven te laten klappen. Ginsel kan drie redenen bedenken voor strategische faillissementen. 'Zo zijn er fiscale voordelen te behalen. Als een winkelpand voor 1 miljoen op de balans staat en je gaat failliet, kun je dat miljoen als verlies afboeken en na het faillissement koop je de activa relatief goedkoop terug. Daarnaast is het een goede manier om je schulden te saneren, met dien verstande dat het nog maar de vraag is of de curator jou als ideale partij ziet voor een doorstart. Tot slot kun je door een faillissement ook onder vervelende contracten uit.'
Paulianeus
Bewust laten klappen dus. Zoiets werd ProCures in juli 2013 al voor de voeten geworpen tijdens onderhandelingen over de Belgische tak van FRS. Curatoren beschuldigden ProCures van zogeheten 'paulianeus handelen', waarbij waarde uit een bedrijf wordt onttrokken dat op het punt staat om te vallen. ProCures was op zijn zachtst gezegd not amused en verliet de onderhandelingstafel, om twee weken later alsnog FRS over te nemen. Toch denkt Ginsel niet dat dat ProCures een sluw spel speelt met zijn bedrijven. 'De kans dat de fiscus in Nederland hier achter komt is zó groot. Er is zoveel bekend en transparant bij bedrijven dat het erg lastig is om met je administratie te klooien.'
Reactie ProCures
Inmiddels levert het Centraal Boekenhuis weer aan de vestigingen van Polare. Dat is in ieder geval een zorg minder voor ProCures. Maar waar de investeringsmaatschappij in eerste instantie nog toezegde mee te werken aan dit artikel, kwam een dag later de volgende mededeling: 'De eigenaren van ProCures zijn op korte termijn niet in de gelegenheid mee te werken. Zij zijn druk bezig met het opnieuw bevoorraden van winkels van Polare winkels en met de ontwikkeling van een nieuwe toekomstvisie voor Free Record Shop Benelux.'
.jpg)
