Een intellectuele achtergrond is in landen als Frankrijk en Duitsland vereist voor een grootse carrière in het ambtelijke apparaat. In Nederland is dat niet nodig. "Verzorging van de geest door toneel- en museabezoek en enige literaire kennis is onmisbaar."
Hoewel het opleidingsniveau van de gemiddelde beleidsambtenaar hoog is, gebeurt er te weinig met deze kennis, vertellen verschillende deskundigen in het overheidsmagazine PM. Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau: "Je gebruikt het woord eigenlijk alleen in negatieve zin. "Men gebruikt het woord intellectueel om gebrek aan praktische vaardigheden aan te duiden."
Duidelijk
"De gemiddelde ambtenaar in een beleidspositie wordt niet op zijn intellectuele eigenschappen aangesproken." Volgens Schnabel is meestal wel bekend dat iemand de kennis in huis heeft, maar relateren mensen dit aan een gebrek aan praktische vaardigheden. "Maar intellectuele ambtenaren zijn vooral analytisch sterk, kunnen orde scheppen in moeilijke gevallen en helpen om politieke keuzes duidelijk te maken."
Ondenkbaar
"Goede geestelijke verzorging maakt iemand interessant gezelschap, vindt Maarten Asscher, directie van Athenaeum Boekhandel. Net als persoonlijke verzorging vindt hij de verzorging van de geest door toneel- en museabezoek en enige literaire kennis onmisbaar. "Maar dat is in Nederland niet de norm om maatschappelijk te functioneren. In Frankrijk is het ondenkbaar dat je een hoge politieke functie bekleedt als je nog nooit een boek hebt geschreven, of niet op de hoogte bent van zes eeuwen Franse poëzie."
Openbaar
Doordat de minister verantwoordelijk is voor de uitingen van zijn ambtenaren, denken veel ambtenaren dat publieke uitingen strikt verboden zijn. Op persoonlijke titel bekritiseert Robert Verhoogt, senior beleidsmedewerker van OCW, die houding. "De denkende staat is er een die zelf nadenkt en een gesprek aangaat met de burgers, door werkbezoeken van de minister, maar ook door ambtenaren brieven te laten publiceren."
Beloningssysteem
Een grote mate van belezenheid wordt in Nederland eerder gewantrouwd, dan gezien als stimulans voor verdere ontwikkeling van ideeën, denkt Verhoogt. "Er wordt slordig met kennis omgesprongen. Ik zeg niet dat iedereen gepromoveerd moet zijn, maar voor sommige functies wordt zelfs gesteld dat helemaal geen specifieke kennis nodig is." Ook directeur Opleidingen bij de Algemene Bestuursdienst, Jacques Mulder, vindt dat intellect binnen de rijksoverheid "te weinig gekoesterd wordt. Het beloningssysteem van de overheid is daar mede debet aan. Dat waardeert management nu eenmaal beter dan specialistische kennis."
Bron: PM
