De roep om een oplossing voor de eurocrisis klinkt steeds scheller. Maar waarmee kan de crisis worden bezworen? MT zet 5 scenario's op een rij.
Is het niet Frits Bolkestein, die het vertrouwen in de euro kwijt is en pleit voor de invoering van de neuro, dan is het wel Coen Teulings, directeur van het Centraal Planbureau (CPB), die stelt dat het '5 voor 12 is voor de euro' en dat de noordelijke Europese landen nu echt moeten ingrijpen om het cruciale vertrouwen in de financiële markten te herstellen.
We worden er al maanden mee geconfronteerd. En we roepen al maanden om een oplossing. Geen nieuws onder de zon dat de crisis intussen verhevigt. Vandaag waarschuwt kredietbeoordelaar Moody's dat met het uitblijven van een oplossing van de eurocrisis de kredietwaardigheid van alle Europese landen op het spel staat. Geen enkel land, ook niet Duitsland of Nederland kan de hoogste kredietwaardigheidscore als zekerheid zien. Met andere woorden: geen enkel land ontspringt de dans in deze crisis. De crisis die zich naar een climax lijkt te bewegen.
Een echte oplossing zal de paniek op de financiële markten een halt moeten toeroepen. De angst voor een overheidsbankroet of het uiteenvallen van de euro moet uit de lucht om tijd te winnen voor bezuinigingen en hervormingen.
Wat moet er gebeuren? MT zet de scenario's op een rij:
# IMF grijpt in met noodleningen
Dit weekend doken geruchten op dat het IMF Italië te hulp zal schieten met een noodkrediet van maximaal 600 miljard euro. Het ligt voor de hand dat ook andere landen, in het bijzonder Spanje, dan een noodpakket krijgen. Dit zorgt ervoor dat overheden de tijd krijgen om bezuinigingen en hervormingen door te voeren. Ze kunnen de kapitaalmarkten met zijn hoge rentes een tijdje links laten liggen en een bankroet voor nu afwenden. Handelen door het IMF haalt de kou rond Spanje, Italië en mogelijk België uit de lucht.
Een grote vraag is nog wel hoe IMF-steun zal vallen in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Deze landen nemen een groot deel van de IMF-financiering voor hun rekening. Langs deze weg nemen ze ook een groot deel van de kosten van een euroredding op zich. Dit is iets wat mogelijk slecht zal vallen bij de overwegend euro-sceptische Britten en ook in de VS waarschijnlijk op weerstand zal stuiten.
# Eurobonds: sterke landen garanderen schuld zwakkere landen
Al langere tijd wordt gesproken over de uitgifte van eurobonds, obligaties waarvoor de eurolanden samen garant staan. De Europese Commissie lanceerde vorige week een plan. Het idee is dat euro-overheden hun tekorten deels of volledig gaan financieren met eurobonds. Landen zijn er zo zeker van dat ze tegen een acceptabele rente toegang houden tot nieuwe leningen.
Vooralsnog kunnen euro-obligaties echter niet rekenen op veel (Duitse) steun. Een alternatief dat maandag circuleerde is de uitgifte van elite-obligaties. Hierbij doen alleen eurolanden met de grootste kredietstatus, waaronder Nederland en Duitsland, mee aan de leningen. Vanuit de Duitse regering kwam meteen een ontkenning dat hierover wordt nagedacht.
Het is overigens wel de vraag of de sterke landen echt zo sterk zijn dat ze de schuld van de zwakke landen kunnen garanderen. Duitsland is zelf ook een van de grootste schuldenaars ter wereld en het is niet gezegd dat het samen met Nederland en enkele andere kleine staten aan het eind van de dag alle Europese schulden kan dragen.
# De ECB zet de geldpers aan
Veel economen hopen erop dat de Europese Centrale Bank in zal grijpen op de vastgelopen obligatiemarkten. In theorie kan de ECB met nieuw geld onbeperkt schuldpapier kopen. Stevig optreden van de centrale bank moet het vertrouwen geven dat de prijs van staatspapier niet onder een bepaald niveau zal zakken en er zo voor zorgen dat investeerders terugkomen.
De aanpak van de ECB zal wel veel grootschaliger moeten zijn dan tot nu toe. De centrale bank koopt al anderhalf jaar staatsobligaties van overheden die in de problemen zijn gekomen. Dit heeft escalatie van de crisis tot nu toe niet kunnen voorkomen. Toen de rente op Italiaanse leningen deze zomer opliep greep de ECB in. Dit had korte tijd effect, maar kon niet voorkomen dat de Italiaanse rentes opnieuw door het dak gingen.
# De Fed pakt de handschoen op
Er is in noordelijke landen weinig politieke en publieke steun voor het laten draaien van de geldpers. Vooral het Duitse publiek is doodsbenauwd dat dit zal leiden tot hoge inflatie. Als de ECB er niet aan wil of kan, is een alternatief dat de Amerikaanse Federal Reserve de handschoen oppakt. Fed-president Ben Bernanke heeft in het verleden gesteld dat de centrale bank in tijden van nood op grote schaal buitenlands schuldpapier kan opkopen. Stevig optreden van de Fed zou, net als optreden door de ECB, een bodem onder de Europese obligatiemarkten kunnen leggen en daarmee de paniek kunnen temmen.
# Geen oplossing: uiteenvallen euro nabij
Als er geen oplossing komt en de paniek en kapitaalvlucht aanhouden, wordt het einde van de euro een reëel vooruitzicht. De herinvoering van een eigen munt zou zwakke landen de ruimte geven met een afwaardering een weg uit het economische moeras te vinden. Schulden worden in de eigen munt minder waard en de concurrentiepositie verbetert waardoor de economieën weer aantrekken.
Wel leidt dit waarschijnlijk tot grote verliezen voor banken, een nieuwe bankencrisis en verstoring van de economie. Het einde van de euro zal volgens veel economen een chaotische toestand worden.
Lees ook:
- 'Self-fulfilling disaster' houdt topmannen bezig
- 'Eurolanden terug naar de tekentafel'
- Zelfs Rabo ziet investeerder weglopen
- Banken: hoeveel lijken nog in de kast?
- Italië na Berlusconi: hoe nu verder?
