Hoe je succesvol kunt worden dankzij hormonen

Leun zittend achterover – bij voorkeur achter een groot bureau in een groot kantoor. Leg de voeten op tafel en plaats de handen achter op het hoofd. Duw ondertussen de borst naar voren. Voìla, zie hier het toonbeeld van de autoritaire baas die zijn medewerkers wenst te imponeren, dan wel bewust te intimideren. En het is niet alleen een truc door het aannemen van een bepaalde – dominante – houding. Fysiek gebeurt er ook wat. En wel op het gebied van hormonen. Want houd de pose twee minuten lang vol en het testosteron-niveau stijgt met twintig procent, terwijl het stresshormoon cortisol juist met 25 procent afneemt. Het boost daarmee niet alleen het zelfvertrouwen, maar zorgt ook voor minder stress en een grotere neiging tot het nemen van risico’s. De samenhang tussen cortisol en testosteron werd aangetoond door onderzoekers van de Universiteit van Texas.

Tot een zelfde conclusie kwamen onderzoekers Amy Cuddy, sociaal psycholoog en professor aan Harvard, en Andrew Yap, voorheen verbonden aan Columbia University en nu de MIT Sloan School of Management. Cuddy wijst erop dat ook het plaatsen van de armen in de zij, de rug rechten en de voeten stevig, enigszins uitelkaar op de grond planten – denk de klassieke Superman-houding of Yul Brynner in 'The King and I' – het zelfvertrouwen vlak voor een stressvolle situatie omhoog laat vliegen. Het effect, zo zeggen de onderzoekers, houdt vervolgens zo’n kwartier tot twintig minuten aan. Wie de vruchten van de hormonenboost wil plukken tijdens bijvoorbeeld een belangrijke onderhandeling of een presentatie neemt de x-houding vlak van te voren aan.

Ook Simon Sinek, gerenommeerd spreker op het gebied van leiderschap en auteur van bestseller ‘Start With Why: How Great Leaders Inspire Everyone to Take Action’, wijst in zijn meest recente boek, ‘Leaders Eat Last: Why Some Teams Pull Together and Others Don’t’, op de invloed van hormonen bij inspirerende leiders. De vier hormonen die Sinek daarbij identificeert zijn dopamine, endorfine, serotonine en oxytocine. De eerste twee, endorfine en dopamine, zijn in de woorden van Sinek ‘egoïstische hormonen’. Want je maakt ze nu eenmaal zelf aan. De andere twee worden juist veroorzaakt door toedoen van anderen en kun je daarmee ook beïnvloeden.

Neem allereerst endorfine. Dit hormoon is puur bedoeld om pijn te maskeren, zegt Sinek . Denk aan de roes, ook wel runners high genoemd, die hardlopers krijgen als ze in feite door hun pijngrens heenlopen. Dankzij een stof als endorfine kunnen we onze grenzen verleggen en voelen we op een dergelijk moment geen pijn maar juist de ‘high’ van de overwinning op jezelf. En dat voelt goed. Zo goed dat je het wilt herhalen en blijven herhalen. De spierpijn van bijvoorbeeld het rennen komt pas een paar uur later als het hormoon is uitgewerkt. 

Het hormoon dopamine drijft ons op zijn beurt om gestelde doelen te behalen. Het komt vrij als we bijvoorbeeld een klus afronden, iets tevreden kunnen afstrepen van onze to-do-list, maar ook bijvoorbeeld als we eten. Het gevoel van blijdschap en welzijn dat door het hormoon dopamine wordt veroorzaakt, doet de hersenen verlangen naar meer. Steeds maar meer. Het maakt het daarmee ook een gevaarlijke hormoon die verslavingen in de hand kan werken zoals bijvoorbeeld gokken of het nemen van alsmaar grotere risico’s. Wat deze twee ‘egoïstische hormonen’ echter niet geven, is een gevoel van voldoening, van liefde en vertrouwen. Factoren die belangrijk zijn voor het creëren van een inpirerende werkomgeving. Daarvoor zijn juist de hormonen serotonine en oxytocine nodig.

Het hormoon serotonine heeft te maken met status, met trots over hetgeen we bereikt hebben. Het komt los wanneer we bijvoorbeeld een prijs incasseren en op zo’n moment de rush voelen dat onze inspanningen erkend worden. Op datzelfde moment komt het hormoon ook vrij bij degenen die zich betrokken voelen bij dat succes, en die bijvoorbeeld in een speech bedankt worden voor de inspanningen die zij verricht hebben om mede dat succes te behalen. Op die manier voelen medewerkers zich ook betrokken als hun baas erkenning krijgt voor het werk van het team. We zijn bereid de alpha, de leider in de groep, de manager, het grotere kantoor, meer salaris, enzovoorts te gunnen. 

Het zelfvertrouwen van de alpha wordt door de groep geboost, waarbij het hormoon serotonine vrijkomt en het gevoel van status groeit. De prijs die daarvoor betaald moet worden is dat deze leider de groep wel moet beschermen als er gevaar dreigt. Ooit was dat gevaar misschien de leeuw die de groep dreigt aan te vallen, nu is het de concurrentie of slechte managementbeslissingen die een bedrijf op de rand van faillissement brengen, die ervoor kunnen zorgen dat je je baan verliest. Het gevaar waarvan verwacht wordt dat de leiders de groep beschermen kan overigens ook binnen de organisatie liggen, zoals een onaangename sfeer waarbij collega’s zich door elkaar bedreigd voelen. Opeens wordt dan een heel ander hormoon aangemaakt en wel het stresshormoon cortisol.

Tot slot is er nog het ‘blije’ hormoon oxytocine, dat een belangrijke rol in de werkomgeving speelt. Wanneer we iemand iets geven zonder daar iets voor terug te willen, geeft dat een goed gevoel. En dat gelukzalige gevoel wordt veroorzaakt door oxytocine. Zo worden relaties versterkt en ontstaat een gevoel van vertrouwen, van vriendschap, van saamhorigheid. Daden verrichten die dit hormoon doet vrijkomen, kan er zelfs toe leiden dat we gelukkiger en langer leven. Wanneer een leider, zo zegt Sinek, zijn tijd en energie aan je geeft, komt oxytocine vrij. Door bijvoorbeeld persoonlijk naar een medewerker toe te gaan en te vragen hoe hij hem kan helpen. Het gaat niet om het bieden van geld in de vorm van een salaris, maar om het geven van zoiets als tijd en inspanning. Iemand persoonlijk voor zijn werk bedanken is daarom beter dan een snelle email sturen. Ook wanneer een contract wordt afgesloten en je elkaar de hand geeft komt door die fysieke aanraking oxytocine vrij. Het onderstreept de gevormde relatie, het is emotioneel en niet rationeel.

‘Leiders,’ zo meent Simon Sinek, ‘bepalen de omgeving, ze zorgen voor een cirkel waarin iedereen zich veilig voelt. Voor hun rol binnen de groep moeten ze meer doen, niet minder.’ Sinek wijst bijvoorbeeld naar een bedrijf als Goldman Sachs in de jaren zeventig en tachtig. ‘Toen stonden ze bekend als een bedrijf dat de juiste beslissingen nam, en ook nog eens op de lange termijn. Er werd voor elkaar gezorgd en de leiders beschermden zo hun medewerkers. Dat was toen hun cultuur en daar werden ze om bewonderd. Door het nemen van verkeerde managementbeslissingen veranderde die cultuur echter en sloeg deze om in een omgeving waar men vooral bezig was met eigen gewin. Mensen die zich niet veilig en betrokken voelen, worden cynisch, paranoïde en zelfzuchtig.’

 

Goede leiders behoren in staat te zijn een gevoel van vertrouwen over te brengen op de mensen direct om hen heen. En dat gevoel van vertrouwen zet zich in het beste geval door, als omvallende dominostenen, door de hele organisatie heen, tot en aan de meest junior-medewerkers aan toe.