Wie als werkgever aantrekkelijk wil overkomen, biedt zijn mensen tegenwoordig ‘veel vrijheid’. Maar vrijheid is niets als er niet tegelijk gestuurd wordt op heldere doelen en prestaties. ‘Als je geen deadlines of targets hebt, is het werk voor je gevoel nooit af.’
Vrijheid lijkt een toverwoord, waar iedereen om schrééuwt. Terwijl je beste krachten het bedrijf verlaten om voor zichzelf te beginnen, vragen de achterblijvers om flexibele uren en thuiswerken. Want vrijheid zorgt voor resultaat, zo wordt gedacht, en vrijheid maakt gelukkig. “Het past bij de 24-uurs economie”, zegt loopbaancoach en trainer Herman Miedema. “We willen alles op elk moment kunnen doen. Supermarkten zijn steeds langer open, scholen houden meer rekening met kantoortijden en schaffen soms zelfs de vaste vakanties af. De meeste mensen in het Westen verkeren in de top van de piramide van Maslow. De behoefte aan vrijheid hoort daarbij. We streven naar zelfverwezenlijking. Dat zie je ook terug in het werk. ”
Trendwatcher Lieke Lamb denkt dat de roep om vrijheid daarnaast voortkomt uit de digitale revolutie. “We willen meer vrijheid in ons werk, omdat het dankzij nieuwe technologie ook steeds vaker kán.”
Postbodes
Niet zo gek dus dat het aantal zzp’ers de afgelopen jaren flink is gestegen. “Vorig jaar begonnen 140.000 mensen voor zichzelf”, zegt Martijn Pennekamp van Ikwordzzper.nl. “Dat zijn deels werknemers die na een ontslag geen nieuwe baan meer kunnen vinden, zoals weggesaneerde postbodes die nu als zzp’er tegen een lager tarief weer worden aangenomen. Maar een groot deel is hoger opgeleid en kiest bewust voor het zelfstandig ondernemerschap, op zoek naar meer vrijheid en uitdaging.”
Mensen – meestal vrouwen – die hun werk willen combineren met de zorg voor hun gezin bijvoorbeeld. “Veel hoogopgeleide vrouwen willen een uitdagende baan, maar komen in de knel door de aanwezigheidsplicht bij hun werkgever”, zegt Rieteke Roelofs van de site Moedercontracten.nl. “Ze halen dan liever zelf opdrachten binnen.”
Geen ondernemer
De nieuwe zzp’ers zijn lang niet altijd geboren ondernemers. Integendeel zelfs. Pennekamp: “Zelfstandig werken kunnen de meesten wel, maar ondernemen is een tweede. Vóór de economische crisis was starten makkelijk, er waren klussen genoeg. Maar in een slechte markt is het een stuk lastiger als zelfstandige. Er is minder werk, tarieven staan onder druk en je zult actief op zoek moeten naar nieuwe opdrachten. Je vrijheid als zzp’er is dus beperkt. Mensen onderschatten dat vaak. Je moet als ondernemer continu scherp zijn, blijven netwerken en zorgen dat je ook de komende 30 jaar nog werk hebt.”
Het is volgens Pennekamp dan ook niet zozeer het ondernemerschap dat de nieuwe zzp’ers aantrekt, maar juist de vrijheid. “Mensen willen hun eigen koers kunnen bepalen, zelf beslissen wat ze doen en wanneer, en dat niet voortdurend van hun baas moeten horen.”
Deprimerend
Het ‘onvrije’ gevoel van veel vaste banen zit vaak in de details van kantooromgevingen, aanwezigheidsplicht, rigide structuren en overmaat aan toezicht. Je baan opzeggen is dan niet altijd de enige remedie, je kunt ook proberen de omstandigheden te veranderen. Zo kreeg loopbaancoach Herman Miedema een cliënte die voor zichzelf wilde beginnen omdat haar werkplek haar deprimeerde. “Ze zat in een steriel ingericht noodgebouwtje. Zij voelde zich er doodongelukkig. Pas toen ze op het punt stond haar baan op te zeggen, werd duidelijk dat ze nooit de moed had gehad voor zichzelf op te komen. Toen ze vervolgens haar probleem voorlegde aan het management, kreeg ze zonder moeite budget om de werkplek aan te kleden en was iedereen enthousiast.”
Vinden dat je recht hebt op vrijheid is volgens Miedema dus niet voldoende. Je moet het ook bevechten. Ook als het om kleine dingen gaat. “Het lijken vaak kleine dingen, maar mensen kunnen details als heel groot ervaren.”
Ook werkende moeders op zoek naar vrijheid hoeven niet per se voor zichzelf te beginnen, stelt Rieteke Roelofs van Moedercontracten.nl. Zo zijn sommige werkgevers al helemaal ingespeeld op de combinatie werk en zorg. “IBM houdt bijvoorbeeld rekening met de levensfase waarin een werknemer verkeert. Ouders van jonge kinderen krijgen zo de gelegenheid een paar jaar minder hard aan de weg te timmeren. Als de kinderen groter zijn, groeien ze weer door.”
Balanceren
Uit onderzoek blijkt dat werknemers vooral vrijheid willen in zaken die inhoudelijk weinig met het werk te maken hebben: zelf bepalen hoe laat je begint en hoe laat je naar huis gaat, met een ziek kind naar de dokter kunnen als het nodig is, zo nu en dan thuis werken, maar tegelijk ook op kantoor een prettige plek voor jezelf hebben. Als die zaken geregeld zijn, zijn veel werknemers bereid een ander stuk van hun vrijheid op te geven, door bijvoorbeeld op hun vrije middag een mailtje te beantwoorden of ’s avonds nog even telefonisch te overleggen. Invoering van Het Nieuwe Werken kan dus al voldoende zijn om het gevoel van vrijheid te laten ontstaan.
Trendwatcher Lieke Lamb: “Het Nieuwe Werken is balanceren tussen vrijheid, verantwoordelijkheid en vertrouwen.”
Volgens Lamb zoeken mensen inhoudelijk de komende jaren juist méér sturing. “Nadat de babyboomers braken met de rust, regelmaat en reinheid van hun ouders, stonden licht, lucht en liefde centraal. Het ging om vrijheid en onafhankelijkheid. Autoriteit was niet populair. Dat zie je nu veranderen. We willen nog steeds vrijheid, maar zoeken ook hoop, hulp en houvast.”
Controle
Vrijheid geeft je weliswaar controle over je eigen bezigheden en tijdsindeling, maar controle over de inhoud van het werk, het gevoel dat je iets hebt gepresteerd, dat zit juist in sturing, in mensen die je aanspreken op je prestaties. Lamb: “Mensen willen niet té vrij gelaten worden. Als je geen deadlines of targets hebt, is het werk voor je gevoel nooit af. Volkomen vrijgelaten worden in je werkzaamheden is voor veel mensen juist helemaal niet prettig.”
Daar ligt ook een valkuil van Het Nieuwe Werken, zegt Herman Miedema. “Veel mensen willen helemaal niet zelf sturen, maar juist sturing krijgen. In HNW word je vaak afgerekend op wat je presteert, maar niet iedereen houdt daarvan.”
Ook Rieteke Roelofs ziet het gevaar. “Alleen op output sturen werkt niet. Je creëert dan een heel individualistische organisatie. De uitdaging is om inzet wel meetbaar te maken, maar zonder alleen naar cijfers te kijken.”
Trendwatcher Lieke Lamb ziet zelfs een tegenbeweging ontstaan. “Mensen hebben behoefte aan afbakening en duidelijke opdrachten. Maar ook aan gezelschap van collega’s. Daarom zijn onder zzp’ers flexwerkplekken zoals Seats2Meet ook zo populair.”
Houvast
Bedrijven die talent willen binnenhalen en houden zullen dus een zekere vrijheid moeten bieden, maar vooral ook houvast. Het devies is om helderheid te geven over verwachtingen en doelstellingen, maar werk- en opdrachtnemers vrij te laten in de invulling en uitvoering. Oftewel: laat mensen thuiswerken als ze dat willen, maar aarzel niet om ze zo nodig ook buiten werktijd te bellen en inhoudelijk bij te staan. En laat ze niet ‘zwemmen’: blijf mensen assisteren en helpen als dat nodig is. Maar pas aan de andere kant ook op met bureaucratie, overmatige controle en onnodige richtlijnen of ‘veranderprocessen’. Bemoei je niet met het ‘hoe’, maar overleg wel over het ‘wat’. Daar is de ervaren professionals immers juist naar op zoek.
En heel belangrijk: maak doelstellingen meetbaar, maar kijk daarbij niet alleen naar de output in cijfers. Iemand kan ook een niet meetbare bijdrage leveren, zoals collegialiteit en behulpzaamheid. Wie zo omgaat met vrijheid, zal zien dat het goed toeven is, daar bovenin die piramide van Maslow.
Zo geef je vrijheid én sturing
- Geef vrijheid in werktijden en plekken, maar wees helder over doelen en deadlines
- Neem vrijheid om werknemer die thuiswerkt indien nodig ook buiten kantooruren te benaderen
- Waak voor overmatige controle, bureaucratie en richtlijnen
- Beoordeel mensen niet alleen op output in cijfers
- Denk ook eens aan andere vormen van samenwerken, zoals het op projectbasis inhuren van zzp’ers die het bedrijf eerder als vaste kracht hebben verlaten
De Atoomclub in Rotterdam, een eerder dit jaar geopende centrum voor zzp’ers in de zogeheten Spaanse Kubus. Het is de tweede Atoomclub in Nederland: in Utrecht is er ook al een. De Atoomclubs zijn een project van TCN, dat bestaande gebouwen en gebieden transformeert tot comfortabele, functionele en veilige leefomgevingen.
Igluu, een open werkplek, steevast met dakterras met uitzicht, heeft vestigingen in Den Haag en Utrecht en sinds vorig jaar ook in Eindhoven. Daar werd samengewerkt met Ahrend, waardoor het hele kantoor een cradle-to-cradle inrichting meekreeg.
Op verschillende locaties in Rotterdam zijn zogeheten Workspots te vinden waar mensen aan de slag kunnen “voor wie de keukentafel te klein is geworden”. Zoals op de belangrijkste winkelstraat van het Noordereiland. Rond 1900 was hier sigarenzaak “Die drie kistjes” gevestigd. Nu werken er zes verschillende ondernemers.
De Kranepoort in Groningen, eens een school in een volksbuurt, sinds 2006 te huur voor freelancers.
Ook in Helmond kan flexibel worden gewerkt, zoals in Bedrijvencentrum Traverse in de binnenstad. Naast kantoor-, vergader-, training- en coachingsruimtes zijn er hier ook ateliers en praktijkruimtes te vinden. Van 18 tot 1.250 vierkante meter, vanaf 235 euro per maand.
Op de bovenste verdieping van een voormalig Philips-pand op Strijp-S in Eindhoven zit nu een kantoorconcept voor kleine ondernemers, genaamd S-CLUSIV. Het pand maakt ook deel uit van Office-S, een huurderscommunity van bedrijven in het VideoLab en het Glasgebouw op hetzelfde terrein, dat het delen van netwerken en kruisbestuiving wil stimuleren.
Bij het Haagse Swung House gaat het bepaald niet alleen om rustig kunnen werken, maar ook om ‘kruisbestuiving’, zoals ze zelf zeggen. Het CO2-neutraal gebouwde pand is er in elk geval helemaal voor ingericht. Bijzonder: niet alleen is de lunch biologisch en de koffie fairtrade, buiten staan ook gratis laadpalen voor elektrische auto’s en scooters.
Aan Het Kleine Loo in Den Haag,
vlakbij station Mariahoeve, ligt werkplek De Kleine Loods, een initiatief
van de gemeente samen met enkele
wooncorporaties.
Dit artikel is onderdeel van de serie Het blije werken op mt.nl. Zie mt.nl/hetblijewerken
>> Dit artikel komt uit MT Magazine. Abonnement?
