Koninklijke Gazelle – een van de grootste en oudste fietsfabrieken in ons land -, is weer in Nederlandse handen. Hoewel het zich nu opnieuw focust op het maken van de Hollandse tweewieler, heeft het nogal wat zijpaden genomen in zijn lange geschiedenis.
Wie is de oprichter?
Is er ooit een tijd geweest spannender dan die aan het einde van de negentiende eeuw? Het was een periode van ongekend grote en snelle veranderingen. Een moment in de geschiedenis die ook bijzondere kansen bood voor gewone mensen. Fabriekshallen die uit de grond werden gestampt, spoorlijnen die overal in het land opdoken, steden die eeuwen hadden geslapen, maar waar opeens de ambachtelijke nijverheid plaats moest maken voor industriële productie.
Het levensbloed van die economische vooruitgang was staal. Je kon er niet om heen, overal zag je het in terug – denk aan de Eiffeltoren. Maar in wat voor een product kwamen die vooruitgang en de geëmancipeerde burgers samen? De fiets. Willem Kölling uit Dieren, een medewerker van de PTT, was er niet de uitvinder van. Hij zag wel op tijd in dat er een markt voor was. Burgers hadden meer te besteden en wilden maar al te graag op een zondag over de Scheveningse kade met hun rijwielen flaneren, realiseerde hij zich. Hij verliet zijn ambtenarenbestaan en begon met importeren uit Engeland. Hij zocht vervolgens samenwerking met de Dierense kachelspecialist Rudolf Arentsen. In 1892 was de firma Arentsen en Kölling geboren. In 1905 kocht Kölling Arentsen weer uit, haalde zijn broer Willem binnen en veranderde de naam van het bedrijf in Gazelle.
Waarom verandert zijn product de markt?
De fietsenproducent weet in de jaren dertig van de twintigste eeuw zijn stempel op de fietsmarkt te drukken. Onder meer als gevolg van de uitvinding van de trommelrem, die het bedrijf weer aan andere fietsenmakers leverde, en innovatieve modellen (zoals het kruisframe), is Gazelle in staat snel te groeien. De Gazellefiets komt internationaal steeds meer bekend te staan als 'typisch Hollands'. Via slimme marketing weet het bedrijf van de fiets een product te maken dat voor buitenlanders net zo bij Holland is gaan horen als molens, klompen en kaas. In de jaren vijftig groeide Gazelle uit tot de nummer-1 in Nederland.
Hoewel het dus een cashcow in handen heeft, weet het bedrijf het zichzelf ook moeilijk te maken. Het is niet de eerste onderneming die lang niet lijkt te beseffen wat voor goud het in handen heeft. In plaats van zich te focussen op dat waar het goed in is, krijgt de afdeling productontwikkeling een carte blanche. Van brommers tot auto's, Gazelle stort zich maar al te graag in een nieuw avontuur, dat eigenlijk altijd op een mislukking uitloopt. Ook wordt een mislukte fusie met Batavus en een serie dure overnames het bedrijf teveel. In 1971 valt het in handen van het veel grotere Britse Raleigh, dat weer in de jaren tachtig in handen valt van een Amerikaanse fietsenproducent.
Hoe staat het er nu voor?
Toch een happy end? In 2001 gaat het niet zo goed met de Amerikaanse eigenaar van Gazelle. Het Nederlandse Gilde Buy Out Partners neemt het bedrijf over. Twee maanden geleden deed de private equity maatschappij het merk weer van de hand aan het Amersfoortse auto- en fietsenbedrijf PON Holdings. Gazelle is dus weer oer-Hollands en een paar lessen rijker.
Gazelle is met een marktaandeel van 27 procent op een haar na nog het best verkochte fietsmerk in Nederland, vlak boven het Batavus (25 procent) en Sparta (16 procent) van de Heerenveense Accell Group, het bedrijf dat niet alleen in Nederland maar ook in Europa de fietsenmarkt overheerst. Gazelle heeft dus niet meer de dominante positie die het ooit had, het moet zijn merknaam weer opnieuw zien waar te maken.
De markt voor fietsen is sterk aan het veranderen. Hoewel Gazelle zich steeds meer is gaan richten op technologische innovaties (steeds meer toeters en bellen) is er nu juist een hang aan het ontstaan naar het soort fietsen waar Gazelle ooit in de negentiende eeuw mee begonnen is. Naast de modernere elektrische fietsen is er weer behoefte aan simpele tweewielers die teruggrijpen op een soort oud-Hollands gevoel.
Lees ook:
- De guerillamarketing van Verkade
- Zo werd Sony een wereldmerk
- Het geheim achter IKEA
- Het succes van Joop van den Ende
- Waarom McDonald's scoort
- De succes-factoren van Subway
