Olifantenkuddes volgen het oudste dier. Waarom kiezen organisaties dan steeds vaker voor jonge leidinggevenden?
Wat is de relatie tussen leeftijd en leiderschap? Laten we kijken naar de leeftijden van de laatste vier presidenten van de Verenigde Staten bij hun inauguratie: Bush senior: 64; Bill Clinton: 46; Bush junior: 54 en Barack Obama: 47. Vergelijk dat eens met de leeftijden van de bekendste revolutionaire leiders ter wereld: Fidel Castro (destijds 33), Napoleon (30) en Emiliano Zapata (31). Een soortgelijke trend is te zien in het bedrijfsleven. De meerderheid van de ceo's van de Fortune500-bedrijven is tussen de 50 en 59 jaar oud. De opkomende entrepreneurs zijn daarentegen een stuk jonger. Meer dan de helft van de ondernemende leiders is jonger dan 35. Denk aan iemand als Mark Zuckerberg, die – krap 30 jaar oud – aan het hoofd staat van een van de succesvolste bedrijven van het moment.
Niet geïnteresseerd
Terug naar de vraag: zegt iemands leeftijd over zijn of haar kwaliteiten als leider? Tot recent waren wetenschappelijk onderzoekers niet echt in deze vraag geïnteresseerd. Dit is om meerdere redenen een gemis. Ten eerste leven mensen steeds langer, dus lopen er meer mensen op leeftijd rond in onze samenleving. Tegelijkertijd lijkt er een trend zichtbaar naar een verjonging van leiders in bedrijfsleven en politiek.
Impliciete oordelen
Onlangs zijn wij aan de VU daarom een onderzoeksprogramma opgestart naar dit onderwerp. We zijn daarbij vooral geïnteresseerd in de vraag welke impliciete oordelen mensen hebben over jongere versus oudere leiders. Onze veronderstelling was dat mensen ouderdom zien als een teken van wijsheid. Als je organisatie behoefte heeft aan stabiliteit en het handhaven van de bestaande normen en bedrijfscultuur, verwachten we een voorkeur voor een oudere leider.
De oudste leidt de kudde
Deze gedachte vinden we immers ook terug in de gedragsbiologie. Het is bij olifanten bijvoorbeeld het oudste dier in de kudde, de matriarch, die de kudde door de woestijn leidt naar een waterplek. Waarom volgt de rest haar? Omdat zij de enige is die weet waar er in de droge woestijn nog water te halen valt. Zo is het in het belang van de kudde het oudste lid te volgen. Kennis en ervaring spelen ook bij mensen een belangrijke rol bij leiderschap. Naarmate we ouder worden neemt de ‘gekristalliseerde’ intelligentie toe, oftewel: het vermogen om kennis uit veel verschillende bronnen te integreren. We vinden ook in onderzoek dat oudere mensen beter omgaan met sociale conflicten. Ouderdom lijkt zo inderdaad te wijzen op wijsheid.
Vloeibare intelligentie
Waarom willen organisaties dan tegenwoordig toch vaak jongere leiders? Een voor de hand liggende verklaring is dat we leven in een tijd waarin kennis snel veroudert. We worden steeds geconfronteerd met nieuwe uitdagingen, bijvoorbeeld in technologie, financiën, globalisering en sociale media. Dat betekent dat we graag leiders volgen die zich makkelijk kunnen aanpassen aan veranderingen. Uit onderzoek blijkt dat jonge mensen inderdaad meer ‘vloeibare’ intelligentie hebben. Dit is het soort intelligentie waarmee je een Nobelprijs wint. Vloeibare intelligentie stelt je in staat snel en creatief te denken en handelen en dat neemt af naarmate je ouder wordt.
Foto's van jong en oud
In een reeks van studies, recent gepubliceerd in het internationale wetenschappelijke tijdschrift Leadership Quarterly, onderzochten we de voorkeur voor oudere versus jonger uitziende leiders. We namen enkele foto’s van mensen van middelbare leeftijd (ongeveer 45 jaar) en maakten hun gezichten (met behulp van morfing technieken) ofwel 10 jaar jonger, of 10 jaar ouder. We presenteerden vervolgens een scenario waarin kiezers konden stemmen op ofwel de jonge of de ouder uitziende leider. Sommige scenario’s benadrukten dat het land tijdens de verkiezingen behoefte had aan financiële en economische stabiliteit en in de andere scenario’s had het behoefte aan technologische veranderingen.
Verandering versus stabiliteit
Zoals we voorspelden, gaf men bij gewenste verandering de voorkeur aan de jongere leider, terwijl bij gevraagde stabiliteit de oudere leider werd verkozen. In een tweede onderzoek ging het om een bedrijfsscenario. Hier vonden we een vrijwel gelijke uitkomst: als het bedrijf behoefte had aan duurzame innovaties, werd eerder voor een jonger uitziende ceo gekozen.
Gek klein dingetje
Dit is natuurlijk goed nieuws voor de nieuwe generatie leidinggevend talent in onze samenleving. Het lijkt erop dat organisaties die bezig zijn met verandering de voorkeur geven aan jeugdige leiders. Zij hebben de kennis, ideeën en het uithoudingsvermogen dat nodig is voor organisatieverandering. Maar laten we ook oppassen. Jonge leiders missen datgene dat in veel organisaties nog steeds nodig is. Het is dat gekke kleine dingetje genaamd wijsheid. Misschien moeten we niet te makkelijk onze oudere leiders vervangen. Zelfs niet in het tijdperk van Wikipedia en Google Maps, waarin we de kennis, het inzicht en de ervaring van de oude matriarch of patriarch niet meer nodig lijken te hebben.
Beeld via Flickr.
Meer van De Natuurlijke Leider:
-
Zelfvertrouwen? Word eerst maar eens een betere leider
-
Wat je kunt leren van het populisme
-
Alles van De Natuurlijke Leider
