Job craften klinkt misschien complex maar het is een eenvoudig principe. Je schaaft aan je baan om te zorgen dat verschillende aspecten en werkzaamheden beter aansluiten bij je behoeftes en capaciteiten. Misschien had je je verkeken op hoe leuk die ene taak was toen je die op je nam. Of misschien was het in het begin leuk, maar ben je het na een paar jaar ontgroeid. Wellicht zijn er zo veel dingen op jouw bord terecht gekomen dat je niet meer toekomt aan dat wat je werk zo leuk maakte. Als je met tegenzin naar je werk gaat, hoeft dat niet te betekenen dat het tijd is voor een andere baan. Het kan ook betekenen dat je eens naar je werk en werkzaamheden moet kijken en die opnieuw moet vormgeven.
Tijd voor job crafting.
Hoe doe je dat, job craften?
#1 Oriënteren
Wat doe je allemaal voor je werk? Wat staat er in je functieomschrijving en wat doe je erbuiten? Hoeveel tijd besteed je eraan en wat levert het op? Wees daarin niet te algemeen, maar splits vergaderen bijvoorbeeld uit in presentaties maken, overleggen en notuleren. Zo kom je er preciezer achter wat je zo onplezierig vindt en waar je juist wel genoegen uit haalt.
Vraag je ook af wat werk voor je betekent en met welke gedachte je begon. Het kan zijn dat dat in de loop der jaren is veranderd. Misschien voelde je na je studie een bepaalde roeping of zag je een carrière voor je, maar is werk nu vooral broodwinning. Dit beïnvloedt hoeveel energie je bereid bent in je werk te steken en of je je voldoening uit je werk wilt halen of daarbuiten.
#2 Doelen stellen
Wat is de kern van je werk? Wat wil je en wat wil je veranderen? Wie of wat heb je daarvoor nodig? Als je met plezier naar je werkt wilt gaan, moet je niet alleen vervelend werk elimineren, maar ook zorgen voor meer uitdaging. Wees ook hierin concreet en eerlijk – bijvoorbeeld ‘kennis overdragen aan collega’s’ betekent ook presentaties voorbereiden, voor een groep staan, motiveren en met kritische vragen omgaan.
#3 Uitvoeren
Hoe ga je je doelen bereiken? Job craften hoeft natuurlijk niet op individueel niveau te gebeuren maar werkt ook goed voor een team. Zeker waar het werkzaamheden aangaat die niet goed bij jou passen, maar die wel moeten gebeuren. In een team met verschillende (soorten) mensen is het goed mogelijk dat een collega die werkzaamheden juist leuk vindt. Job craften betekent dan ook niet de vervelende klusjes van je afschuiven. En je kunt overleggen: misschien moet de taaklast verdeeld worden over het hele team, misschien zijn er werkzaamheden helemaal overbodig of anders op te lossen.
Cherry picking
Maria Tims (VU Amsterdam) doet al lange tijd onderzoek naar job crafting en ontdekte dat niet alleen werknemers zelf aarzelen om hun werk aan te passen, maar ook dat HR-professionals er vaak huiverig voor zijn. ‘Bijvoorbeeld wanneer werknemers hun werk op zo’n manier aanpassen dat zij taken afstoten die zij vervelend vinden,’ schreef ze in een onderzoek, ‘maar die wel heel belangrijk voor de organisatie zijn.’ Conclusie van Tims’ en andere onderzoeken is echter dat werknemers die tevreden en gemotiveerd zijn beter presteren dan werknemers die een slechte passing met het werk ervaren. En mensen weten ook wel dat er bij elke baan een stukje corvee hoort; ‘cherry picking’ zag ze eigenlijk niet.
Voorbeelden
Een paar voorbeelden: Luc Dorenbosch (co-auteur van ‘Mooier werk’) noemt in een artikel een vrouw die na 25 jaar werken in de verpleging het klagen van cliënten als gezeur begon te ervaren. In plaats van een andere baan te zoeken, begon ze nachtdiensten te draaien. Zo kon ze haar werk met plezier blijven doen zonder dat ene vervelende aspect – en haar collega’s waren blij want die deden liever geen nachtdienst.
Of neem de oudere plantsoenmedewerker die de bladblazer inwisselde voor een ouderwetse hark. Hij blij omdat het minder zwaar was en hij zonder oorbeschermers meer met collega’s kon praten, terwijl de jongere medewerker maar wat graag met het apparaat rondliep, want dat geeft status.
Zelfs managers kunnen sleutelen aan hun baan, zegt Luc Dorenbosch in een Volkskrant-artikel: ‘Zij zijn nog wel eens leuke, creatieve taken kwijtgeraakt, zoals brainstormen en ideeën aandragen in het team. Wat let je om dan eens aan te sluiten bij een nieuw project? Meedraaien met één project per jaar is vaak prima te combineren met een managementfunctie.’
