Geen producten in de winkelwagen.
Frits Philips is maandagavond laat op honderdjarige leeftijd op zijn landgoed De Wielewaal aan de gevolgen van een longontsteking overleden.
’Meneer Frits’ zoals hij in de volksmond genoemd werd, is zoon van Anton Philips, oprichter van het gelijknamige elektronicaconcern. Frits Philips was de baas van het concern tussen 1961 en 1971. In april vierde Eindhoven nog op uitbundige wijze de honderdste verjaardag van de oud-topman.
’Meneer Frits’
Als ze in Eindhoven iemand heilig konden verklaren, dan zou die eer zeker te beurt vallen aan Frits Philips. “Een uiterst vriendelijk en zachtmoedig mens, maar niet altijd een even goede manager”, zo omschrijft Philips-kenner en -biograaf Marcel Metze de zoon van oprichter Anton Philips.
Op 16 april werd voor ’Meneer Frits’ zoals hij in de volksmond werd genoemd, nog een groot verjaardagsfeest gehouden. Voor de verzamelaar werd een herdenkingsmunt van twee euro in omloop gebracht. ’Het Fritske’ werd geslagen in een oplage van 100.000 stuks. Philips zelf bleef vanwege zijn gezondheid thuis op zijn landgoed, waar zijn verjaardag in besloten kring werd gevierd.
Tien jaar eerder was hij nog de organisator geweest van het feest ter ere van zijn negentigste verjaardag in de naar hemzelf genoemde zaal in het Philips Muziekcentrum. Leeftijd vormde voor de voormalige industrieel heel lang geen criterium. Niet voor niets was het Frits Philips die door een bijdrage van vijf miljoen gulden de oprichting van het Algemeen Ouderenverbond (AOV) mogelijk maakte.
Dàt ouderen blijven meetellen, hoewel ze dan veelal geen betaalde baan meer hebben, bewees hij ook met daden. Ondanks zijn verminderde gezichtsvermogen – autorijden, golfen en het lezen van een krant was er niet meer bij – hanteerde de voormalige Philips-topman tot 1996 in het vliegtuig nog graag zelf de stuurknuppel, zij het uiteraard wel met enige steun. Ook trok hij op landgoed De Wielewaal in de openlucht dagelijks nog enige baantjes en was de éminence grise van de elektrotechniek tot 1996 nog zelf actief op de ski’s.
Sociaal
De levenslust van Frits Philips ging gepaard met een enorme sociale bewogenheid, mede gevoed door de beweging Morele Herbewapening waarvan hij een overtuigd aanhanger was. Wie het lijvige dossier over de rijzige ondernemer naslaat, kan slechts concluderen dat nagenoeg iedereen, van koffiejuf tot Rotary-lid, bulkte van respect voor “Meneer Frits”. Zij omschreven hem als warme persoonlijkheid; een “mensen-mens” met grote interesse in de medemens. Hij maakte net zo gemakkelijk een praatje met de terreinknecht van PSV, in plat Eindhovens, als met de minister-president.
Populair
Niet voor niets was hij jarenlang de populairste man binnen het bedrijf. Wie bij Philips werkte, kreeg niet alleen een baan, maar toegang tot allerhande faciliteiten, variërend van goedkope huisvesting in het Philips-dorp en medische hulp tot een gratis lidmaatschap van de Philips Sportvereniging (PSV). Mede dankzij de inzet van Frits.
De afbraak van deze sociale voorzieningen moet hem in de jaren negentig dan ook pijn hebben gedaan. Ook voor de verplaatsing van het hoofdkantoor naar Amsterdam had hij geen goed woord over. Maar daaraan iets veranderen lag niet meer binnen zijn macht.
De bestuurder
Officieel was hij sinds 1980 alleen nog aan het bedrijf verbonden via het bezit van één van de negen prioriteitsaandelen. Dat gaf hem uitsluitend nog invloed bij de benoeming van een nieuwe president of een omvangrijke aandelenemissie.
Maar op de achtergrond was zijn positie niet onbelangrijk. Tot in de tweede helft van de jaren negentig had hij in de buurt van de leden van de raad van bestuur een eigen kantoortje. Daar wandelde hij in moeilijke tijden – Operatie Centurion – regelmatig binnen bij president-directeur Jan Timmer, die hij nog graag van advies voorzag.
Oorlog
Meneer Frits is in menig opzicht legendarisch; hij was de laatste Philips in de top van het bedrijf. Al op zijn 25ste, na het behalen van het diploma werktuigbouwkundig ingenieur, gaf vader Anton hem als bedrijfsleider volop bestuursverantwoordelijkheid.
Dat ging hem goed af. In de oorlog kreeg hij als nauwelijks 35-jarige de leiding over de hele fabriek. Mede door omstandigheden; zijn vader en de hele staf hadden hun toevlucht gezocht in Engeland. Frits wilde zijn personeel niet in de steek laten.
De bezetters bedreigden hem meermalen met de dood omdat hij te weinig wilde meewerken. Hij belandde zelfs in het gevang, kwam vrij, maar moest al snel onderduiken tot aan de bevrijding van Eindhoven 18 september 1944. Na de oorlog bepaalde hij tot zijn pensionering in 1971 het gezicht van de multinational. Daarna was hij tot 1977 president-commissaris.
Reacties
Oud-topman Jan Timmer: “Er is weer een bladzijde omgeslagen in de geschiedenis. Door zijn menselijkheid en bekendheid was Frits Philips het symbool van Philips. Wij hebben zijn overlijden zien aankomen. Hij werd zwakker en zwakker. Maar het stemt toch droevig,” aldus Jan Timmer dinsdag in een reactie.
Volgens Timmer, bestuursvoorzitter van Philips in de periode 1990-1996, is Frits Philips ’ontzettend belangrijk” geweest voor het concern “zowel naar binnen als naar buiten toe’. “Frits Philips was een wereldburger maar tegelijk een Brabander. Iemand die echt van Eindhoven en zijn inwoners hield,” aldus Timmer.
Timmer voerde tijdens zijn bewind drastische bezuinigingsmaatregelen door in het kader van ’Operatie Centurion’, waarbij 50.000 arbeidsplaatsen verloren gingen.
Een van de maatregelen was het sluiten van het Philips Ontspanningscentrum. “Dat ging hem verschrikkelijk aan het hart en dat kwam hij je dan ook vertellen. Maar de grootheid van Frits Philips was dat hij luisterde naar je argumenten en accepteerde dat het niet anders kon”, zegt Timmer.
Wisse Dekker
Oud-Philipstopman Wisse Dekker benadrukte in een reactie ’het geweldige menselijk gezicht’ van Frits Philips. Dekker, die in de periode 1982-1986 leiding gaf aan het concern, roemde in het NOS Journaal daarnaast ook zijn verdiensten voor het concern.
Frits Philips is volgens Dekker ’van geweldige betekenis’ geweest, doordat hij het bedrijf internationaal op de kaart zette. Dat niet alles goed ging bij Philips onder leiding van ’Meneer Frits’, was niet alleen aan zijn leiderschap te wijten. Daar waren volgens Dekker ook andere oorzaken voor.
De enorme populariteit van Frits Philips in Eindhoven schreef Dekker mede toe aan de rol die hij in de oorlog speelde. Philips kreeg op 11 januari 1996 de Yad Vashem-medaille opgespeld omdat hij joodse Philips-medewerkers van de gaskamers had gered. De medaille is bestemd voor niet-joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog joden hebben gered.
Harry van Raaij
De spil in de eenheid tussen PSV en Philips. Zo noemde oud-voorzitter Harry van Raaij de maandagnacht overleden Frits Philips. “De eenheid tussen de club en het bedrijf, dat was zijn domein. Hij was daar heel erg aan gehecht. Eindhoven heeft een bijzonder mens verloren.” Van Raaij roemt ook de menselijke uitstraling van een van de prominentste supporters van PSV. “Hij was echt begaan met de mensen. Ik herinner me dat er eens een spelertje was overleden. Hij stond er toen echt op om met mij mee naar de ouders te gaan.”
Volgens de oud-preses was Frits Philips een fantastische, maar ook kritische supporter. “Hij had een echt PSV-hart, maar was wel iemand met een uitgesproken mening. We werden een keer kampioen in een hele slechte wedstrijd. Normaal zijn supporters dat na vijf minuten al vergeten, maar hij bleef altijd kritisch. Op zijn tijd belde hij me ook met adviezen of moest ik bij hem langskomen. Hij was een kritische volger, maar het was altijd goed bedoeld. Ik ben blij hem meegemaakt te hebben.”
VNO-NCW
“Frits Philips was een groot monument van Nederlands ondernemerschap. Nederland mag trots zijn op zulke ondernemers.” Dat zegt voorzitter Bernard Wientjes van de werkgeversorganisatie VNO-NCW in een reactie op het overlijden van de vroegere topman van Philips. Volgens Wientjes heeft Frits Philips ertoe bijgedragen dat Philips is uitgegroeid tot “een van de belangrijkste ondernemingen van Nederland.”
(ANP)
