Bij Fortis was de nood eind juni zo hoog dat het de hand moest ophouden bij de Libische leider Khadaffi. De bankverzekeraar hoopt onder meer door deze stap de balans kredietcrisis-proof te krijgen.
Het Libische staatsfonds Lybian Investment Authority was een van de kopers van de 150 miljoen nieuwe Fortis-aandelen. Het was niet voor het eerst dat de een noodlijdende bank bij een staatsfonds aanklopte. Barclays haalde 5,9 miljard euro op bij het staatsfonds van Qatar. Merrill Lynch kreeg 5 miljard uit Singapore. Het grootste staatsfonds ter wereld, Abu Dhabi Investment Authorities, nam in november 2007 voor 7,5 miljard dollar een belang van 11 procent in Citigroup. Het Chinese staatsfonds China Investment stak in december vorig jaar 5 miljard dollar in Morgan Stanley en het staatsfonds van Singapore investeerde in dezelfde maand samen met een anonieme geldschieter uit het Midden-Oosten 8 miljard euro in UBS.
De staatsfondsen hebben nog weinig profijt gehad van hun investeringen. De koersdaling van de bankaandelen zette de eerste helft van het jaar onverminderd door, waardoor de staatsfondsen hun miljardenbelangen als sneeuw voor de zon zagen smelten.
De wanhopige zoektocht van banken naar vers kapitaal laat zien dat de verhoudingen in de wereld in iets meer dan een jaar volledig op hun kop zijn gezet. Van overmachtige en soepel draaiende geldmachines zijn banken verworden tot elkaar wantrouwende bedelaars. Niet wetende hoe groot de eigen problemen zijn, en al helemaal niet hoe groot die van anderen zijn, durfden banken elkaar dit voorjaar geen cent meer te lenen.
De Amerikaanse centrale bank moest er herhaaldelijk aan te pas komen om de kredietmarkten wat adem te geven. De gebruikelijke renteverlagingen bleken onvoldoende. Bear Stearns kon alleen met een noodkrediet van de ondergang gered worden en werd voor een habbekrats opgeslokt door JPMorgan. Ook Fannie Mae en Freddie Mac, Amerika's grootste hypotheekverstrekkers, moesten met overheidsgaranties overeind worden gehouden. Daarmee krijgt de belastingbetaler de rekening gepresenteerd voor het collectieve falen van de bankensector. Om herhaling te voorkomen zullen de kapitaaldekkingseisen voor banken met ingang van 2010 drastisch aangescherpt worden.
Dumpprijzen
Vooralsnog zitten de banken met tal van praktisch onverkoopbare leningen in hun maag. Alleen tegen dumpprijzen zijn er soms kopers te vinden. Tot en met het tweede kwartaal hebben de banken hun risicovolle leningen met bijna de helft moeten afwaarderen. De verkoop in juli van een pakket collateralized debt obligations (cdo's) door Merrill Lynch doet vrezen dat het leed nog niet geleden is: de stukken werden voor slechts 22 procent van hun nominale waarde verkocht.
De dumpprijzen trekken koopjesjagers. Opvallend genoeg zijn deze koopjesjagers veelal dezelfde partijen die verantwoordelijk zijn voor de onverkoopbare leningen. Zo had Goldman Sachs als een van de zes onderschrijvende banken bijna een jaar lopen leuren met een lening van 2,1 miljard euro van televisieproducent Endemol. In juni werd de eerste helft van de lening met 30 procent korting eindelijk doorverkocht. Datzelfde Goldman Sachs presenteerde een maand later plannen voor een fonds van 10 miljard dollar om onverkoopbare leningen op te kopen.
Andere koopjesjagers zijn private equity fondsen, die met hun miljardenovernames eveneens goed zijn voor een groot deel van de nu onverkoopbare schuldenberg. Onderzoeksbureau Dealogic schat dat in Europa in 2007 voor 338 miljard euro aan risicovolle leningen voor bedrijfsovernames is uitgegeven. Omdat de banken toen nog in de rij stonden om die overnamegolf te financieren, kenden de leningen over het algemeen nauwelijks beperkende voorwaarden. Investeerders branden daar hun handen niet meer aan, zodat er medio dit jaar nog steeds voor circa 55 miljard euro aan onverkoopbare schulden boven de Europese markt hing. Meer dan de helft van die schulden wacht al langer dan een half jaar op een koper. Van de wél geplaatste leningen zal naar schatting een derde binnen drie tot vijf jaar geherfinancierd moeten worden. Veel van deze leningen zijn gebruikt voor leveraged buy-outs (lbo's) door private equity-fondsen.
Met hun nieuwe fondsen willen private equity-partijen als Blackstone Group, Apollo Management, KKR, CVC en Permira eveneens een deel van de onverkoopbare schulden overkopen. Dat leidt soms tot merkwaardige constructies. KKR nam begin 2007 samen met miljardair Stefano Pessina voor 15,6 miljard euro de Britse farmacieketen Alliance Boots over. De overname werd grotendeels gefinancierd met geleend geld van Deutsche Bank, Citigroup en Royal Bank of Scotland. Vlak na de overname stortte de kredietmarkt in en zaten de betrokken banken met de schuldpapieren in hun maag. Na lang onderhandelen kocht KKR de schuld met 10 procent korting terug met – nu komt het – een lening van Citigroup. De bank leent dus opnieuw geld aan KKR om van een schuld af te komen waarvoor KKR verantwoordelijk is. En dat ook nog eens met korting. Het is illustratief voor de stand van zaken in de ondoorgrondelijke wereld van de haute finance.
Strenge voorwaarden
De banken zijn door schade en schande wijzer geworden. Leningen voor lbo's zijn gemiddeld drie procentpunten duurder dan een jaar geleden en kennen strenge voorwaarden wat betreft terugbetaling en te behalen marges. Daarmee lijkt voorlopig een einde gekomen aan het goedkope geld waarmee de private equity-fondsen de afgelopen jaren overspoeld werden. De markt voor grote lbo's van meer dan een miljard euro ligt zo goed als stil. In het kleine- en middensegment is nog wel aan financiering te komen.
‘Gewone' bedrijven, dus zij die uit de klauwen van private equity zijn gebleven, hebben gelukkig nog weinig last van de perikelen op de kredietmarkten. Volgens De Nederlandsche Bank verstrekten banken medio dit jaar 19,5% meer krediet aan het bedrijfsleven dan een jaar geleden. De looptijd laat wel een verschuiving zien. Zo'n 60 procent van de verstrekte kredieten is kortlopend. Kredieten met een looptijd van meer dan vijf jaar worden door de aangescherpte criteria schaarser. Banken zijn door de kredietcrisis huiverig om geld langdurig uit te lenen, omdat ze daarvoor eveneens langlopende financiering moeten aantrekken. En dat is momenteel duur. Voor bedrijven op zoek naar langlopende leningen loont het nu meer dan ooit om rond te shoppen, omdat banken met ongeschonden AAA-ratings aanzienlijk makkelijker aan lang geld kunnen komen en dus ook aantrekkelijkere voorwaarden kunnen bieden.
FORTIS **
Plaatsvervangend CEO: Herman Verwilst
Archimedeslaan 6, 3584 BA Utrecht
T 030-226 6222 E via de site
http://www.fortisbusiness.com/
Profiel: Fortis is een internationale financiële dienstverlener in bankieren en verzekeren. Met een marktkapitalisatie van EUR 40 miljard eind 2007 behoorde Fortis tot de twintig grootste financiële instellingen van Europa. Een sterke positie, totdat topman Votron in juli 2008 bekend moest maken dat hij met spoed 8,3 miljard euro nodig had om de balans te versterken en de kredietcrisis het hoofd te kunnen bieden. Votron heeft zich verslikt in de dure overname van onderdelen van ABN Amro en slechte marktomstandigheden. Op 11 juli legde hij zijn functie neer.
Kernactiviteit: Fortis biedt verschillende financieringsproducten op maat. Voorbeelden hiervan zijn de middellange lening, de rekening-courant faciliteit en de kasgeldlening voor tijdelijke liquiditeitstekorten. Ook financiering van openstaande vorderingen behoort tot de mogelijkheden, net als financial lease.
Specialiteit: Fortis Bank is naar eigen zeggen de enige bank met een internationaal geïntegreerd netwerk: 129 Business Centers, verspreid over heel Europa, die op dezelfde wijze handelen.
Doelgroep: Voornamelijk middelgrote ondernemingen met grensoverschrijdende activiteiten en complexe financiële behoeften.
ING BANK **
Voorzitter Raad van Bestuur: Michel Tilmant
Amstelveenseweg 500 1081 KL Amsterdam
T 020-541 5411 E via de site
http://www.ing.nl/ en http://www.ingim.com/
Profiel: ING is een wereldwijde financiële instelling die diensten levert op het gebied van bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. Gemeten naar beurswaarde is ING een van de 20 grootste financiële instellingen ter wereld.
Kernactiviteit: ING Bank heeft een groot aanbod van financieringsoplossingen op maat voor ondernemers in verschillende situaties. Voor starters is er het startkrediet en borgstellingskrediet. Voor ondernemers die willen investeren in werkkapitaal biedt de bank onder meer werkkapitaalkrediet en overwaardekrediet. Voor groeiende bedrijven een groeikrediet, debiteurenfinanciering en rekeningcourant krediet en voor investeringen in vaste activa zijn er vele financieringsoplossingen (zoals onder meer de MKB investeringslening, annuïteitenlening en rentevastlening). Voor bedrijfsovername is er het overnamekrediet.
Specialiteit: Ondernemers die zich afvragen welk krediet het best bij hen past, kunnen de kredietadviesmodule op de site invullen.
Doelgroep: MKB en grootzakelijke ondernemingen.
RABOBANK **
Voorzitter Raad van Bestuur: Bert Heemskerk
Croeselaan 18, 3521 CB Utrecht
T 030-216 0000 E via de site
http://www.rabobank.nl/ en www.rabobank.com/content/corporates
Profiel: De Rabobank is een financiële dienstverlener met een breed aanbod van financiële diensten en producten. De bank komt voort uit lokale kredietcoöperaties die ruim 100 jaar geleden in Nederland werden opgericht. Vandaag de dag is de Rabobank Groep actief op het gebied van retailbanking, wholesalebanking, vermogensbeheer, leasing en vastgoed. In Nederland ligt de nadruk op all-finance dienstverlening; internationaal ligt de focus op food&agri. De organisatie heeft ruim 60.000 medewerkers in 43 landen in dienst.
Kernactiviteit: Rabobank biedt verschillende financieringsvormen voor ondernemers. Zo biedt de bank bijvoorbeeld factoring (debiteurenfinanciering) en leasing via derden (autolease via Athlon Car Lease en equipmentlease via De Lage Landen). Daarnaast biedt de bank uiteraard verschillende geldleningen, zoals een lening op maat en kredietruimte op de rekening courant.
Specialiteit: Bij kredietverlening letten adviseurs niet alleen op financiële randvoorwaarden, maar ook op de kenmerken van de branche waarin de klant actief is.
Doelgroep: Grote en kleine ondernemingen uit alle denkbare sectoren.
POSTBANK ZAKELIJK **
Directie: Henk Renkema (directeur Postbank Zakelijk)
Haarlemmerweg 506, 1014 BL Amsterdam
T 020-565 50 10 E via de site
www.postbank.nl/zakelijk
Profiel: Postbank N.V. is met 7,5 miljoen particuliere en zakelijke rekeninghouders een van de grootste aanbieders van financiële producten in Nederland. Klanten kunnen bij de Postbank terecht voor financiële producten op het vlak van betalen, sparen, lenen, hypotheken, verzekeren, beleggen en pensioenen. De Postbank is onderdeel van de ING Groep. In 2009 zal het merk Postbank definitief verdwijnen. De nieuwe naam wordt ING.
Kernactiviteit: Postbank zakelijk biedt kredieten voor financiële ruimte (basiskrediet, actief krediet en overwaarde krediet), krediet voor een investering (korte en middellange leningen voor een grote aankoop zoals een auto, machine of verbouwing: investeringskrediet en financial lease) en bedrijfsonroerend goed (bedrijfshypotheek).
Specialiteit: Postbank verstrekt ondernemingen kredieten zonder jaarcijfers. De adviseur vertelt direct wat de klant kan lenen. Via de site van Postbank zakelijk kan de ondernemer zich laten bellen.
Doelgroep: MKB-ondernemingen, verenigingen en stichtingen.
ABN AMRO **
Directie: Mark Fisher (Chairman of ABN AMRO Managing Board)
Gustav Mahlerlaan 10, 1082 PP Amsterdam
T 0900-0024 E via de site
www.abnamro.nl
Profiel: Ondanks het feit dat Royal Bank of Schotland (RBS), Banco Santander en Fortis de grootste bank van Nederland hebben overgenomen, scoort ABN Amro nog steeds onder de lezers van Management Team. De spannende overnamestrijd rond ABN Amro is nog niet ten einde: Mark Fisher van RBS is aangesteld om de ontmanteling van het Nederlandse icoon te leiden. Dat zal ongeveer drie jaar in beslag nemen. Alle informatie over de overname is te vinden op de website www.abnamro.com/future.
Kernactiviteit: ABN Amro bedient ondernemers met uiteenlopende financieringsbehoeften. Allereerst zijn er de ondernemerskredieten, maar de bank biedt ook vele specifieke kredieten: van een groenlening voor bedrijven die willen investeren in een groen project tot scheepvaartfinanciering en auto- of equipmentlease en overnamefinancieringen.
Specialiteit: ABN Amro introduceerde onlangs als eerste Hollandse bank ‘hulpmiddelen voor het afsluiten van een onderhandse lening'. Als lener en uitlener overeenstemming hebben bereikt over de betalingscondities, stelt ABN Amro de contracten beschikbaar. De bank zegt zelf geen geld te verdienen aan de dienst.
Doelgroep: Bedrijven van verschillende omvang in uiteenlopende sectoren.
VAN LANSCHOT *
Voorzitter Raad van Bestuur: F.G.H. Deckers
Hooge Steenweg 29 5211 JN Den Bosch
T 073-548 3548 E [email protected]
www.vanlanschot.com
Profiel: Van Lanschot is 's lands oudste onafhankelijke bank met een geschiedenis die teruggaat tot 1737. De bank verdeelt haar activiteiten over vijf bedrijfssegmenten: private banking, asset management, business banking, corporate finance & security en overig (activiteiten op het gebied van rente-, markt- en liquiditeitsrisicomanagement).
Kernactiviteit: Van Lanschot biedt ondernemingen (middel)lange leningen, variabele geldlening, rekening courantkrediet, bankgarantie, leasing en factoring. Adviseurs van Van Lanschot gaan samen met de klant op zoek naar de meest passende financieringsvorm. De bank biedt ook maatwerk bij een management buy-out, bedrijfsovernamefinancieringen, vermogensherstructureringen en vastgoedfinancieringen.
Specialiteit: Van Lanschot biedt advisering op het raakvlak van management en eigendom, zoals bij het familiebedrijf en de DGA. Er is aandacht voor aspecten die verband houden met de onderneming (zoals ondernemingsrisico's, financieringen, werkkapitaal, etc), maar ook voor aspecten met een privé-karakter, zoals het inkomen, vermogen en pensioen van de DGA.
Doelgroep: Middelgrote bedrijven, familiebedrijven en instituten (van pensioenfondsen tot religieuze instellingen)en welgestelde particulieren.
