Gezond ondernemen? Vooral kleine bedrijven zeggen het er veel te druk voor te hebben. Al zijn er ook lichtpuntjes.
Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) presenteerde in december samen met bureau Ecorys een groot onderzoek naar duurzame inzetbaarheid op bedrijfsniveau, waarvoor onder meer 427 werkgevers werden benaderd. Omdat dit onderzoek voor het tweede jaar op rij werd uitgevoerd, werd meteen de ontwikkeling in gezond ondernemen duidelijk. We zetten de opvallendste resultaten op een rij.
#1. We zijn even te druk met de crisis
Ongeveer de helft van de Nederlandse bedrijven zegt activiteiten te ondernemen om zijn werknemers gezonder en fitter te maken. Te denken valt hierbij aan een fitnessregeling of een cursus stoppen met roken. Maar deze preventieve maatregelen – die ziekteverzuim willen terugdringen en de productiviteit willen verbeteren – namen in 2013 ook behoorlijk af. Die daling is vooral te wijten aan de kleinere bedrijven (van 2 tot 49 werknemers). De verklaring hiervoor was eerder al te lezen in het onderzoek Waar ziet ondernemend Nederland gezonde kansen?, uitgevoerd door Motivaction Research and Strategy voor zorgverzekeraar Zilveren Kruis. In dit onderzoek gaven diverse werkgevers als reden aan ‘nu even te druk te zijn met het overleven van de crisis’. Bij de grotere bedrijven was er wel een lichte stijging in preventiemaatregelen te bespeuren.
Opvallend is verder dat bedrijven en instellingen met een cao gemiddeld actiever zijn op het gebied van vitaliteit, gezondheid en arbeidsomstandigheden dan degenen zonder cao. Enkele voorbeelden van de initiatieven die bedrijven nemen:
- Loopbanden voor conference calls (Accenture Nederland),
- De installatie van een pianotrap (KPN),
- Zumba-dansen en slingtraining (Adidas)
- Bureaufietsen (Achmea)
#2. Interesse voor gezondheidscheck neemt af
Hoewel werkgevers wettelijk verplicht zijn eens in de zoveel tijd een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PGO) aan te bieden aan hun werknemers, doet nog altijd een minderheid van de bedrijven dit. Ook afgelopen jaar veranderde dat niet. Er is met name een lichte afname voor dit soort gezondheidschecks te bespeuren bij bedrijven met 55 tot 99 werknemers. Dit ondanks dat vooral de overheid hamerde op de voordelen van duurzame inzetbaarheid. Als de Nederlandse werkgevers het ziekteverzuim met 1 procentpunt zouden weten terug te dringen, zou dat hen 2,6 miljard euro opleveren, rekende de overheid voor. En ook de werknemers zelf lijken geen grote bezwaren te hebben. Hoewel Nederlanders een broertje dood hebben aan betutteling, staan toch 2 op de 3 werknemers open voor een jaarlijkse gezondheidscheck, blijkt uit recent onderzoek.
#3. We zijn minder gezond dan we zelf denken
Uit zo’n gezondheidscheck blijkt over het algemeen dat werknemers altijd minder gezond zijn dan ze zelf denken. Het Preventief Medisch Onderzoek is overigens de gewoonste zaak van de wereld bij bedrijven als ABN Amro, IBM, Deen supermarkten, SNS Reaal en KPN. Bij een bedrijf als IBM is de respons ‘buitengewoon goed’, zo zegt Sybrand van der Meulen, arbeidshygiënist bij IBM Nederland, ‘95 procent vindt een gezondheidscheck een positief initiatief en 60 procent heeft daadwerkelijk naar aanleiding van de test zijn voedingspatroon veranderd en is meer gaan bewegen.’
#4. Inzetbaarheid senior werknemer nauwelijks een issue
Hoewel bedrijven ijverig blijven zoeken naar jong talent zijn er op dit moment al meer vijftigers dan dertigers aan het werk. Reden genoeg zou je denken voor het verbeteren van werkplekken en functies voor een langere inzetbaarheid in de – nabije – toekomst van de senior medewerker. Toch besteedt slechts een minderheid van de bedrijven hier aandacht aan en dit aantal is het afgelopen jaar ook nauwelijks toegenomen. Als er al aandacht werd besteed aan de verbetering van werkplekken gebeurde, dit binnen de relatief kleinere bedrijven met 20 tot 49 werknemers, zo blijkt uit het Ecorys-onderzoek.
Het schoolvoorbeeld van aanpassing van de werkplek aan de oudere medewerker is nog steeds de BMW-fabriek in het Duitse Dingolfing. Een paar van de ingrepen die het werkende leven hier veraangenaamden:
- betere verlichting,
- rijdende gereedschapskisten,
- krukken op plaatsen waar veel werd gestaan,
- grotere letters op de computers,
- vergrootglazen in de werkkasten
- extra veel robots om in te zetten op zware en monotone taken.
Geen extra vrije dagen ('ouwelullendagen') dus of andere maatregelen die door jongeren als discriminerend kunnen worden ervaren, en die ouderen alleen maar nóg duurder maken dan jongeren, maar juist relatief simpele ingrepen die het werken voor iedereen leuker en beter vol te houden maakten.
#5. Senior komt moeilijk weer aan de slag
De senior medewerker heeft het sowieso niet makkelijk, blijkt uit het onderzoek van SZW. Zo was er een vermindering te zien in het aantal bedrijven dat oudere werknemers vrijstelt van zaken als onregelmatige uren, overwerk, ploegendienst of weekenddiensten. En wie boven de 55 is en zijn baan verliest heeft het helemaal zwaar. Terug aan de slag komen is dan vrijwel onmogelijk. Zo nam een kleine minderheid van de bedrijven het afgelopen jaar werknemers van 55 jaar of ouder aan.
#6. Minder aandacht voor oplopende stress
Organisaties die actief bezig zijn met gezond ondernemen besteden steevast veel aandacht aan een goede balans tussen werk en privé. Want als we beter in balans zijn en minder stressen, voelen we ons beter. Daardoor presteren we beter presteren en is er ook minder kans op verzuim. Die juiste balans is ook een van de pijlers waarop het Nieuwe Werken steunt. Maar het blijkt dat we ook van het Nieuwe Werken gestresst raken, omdat de scheiding tussen werk en privé hiermee vervaagt en we niet meer weten wanneer we nu echt even ons gemak mogen houden.
Al die oplopende stress heeft ook impact op hart- en vaatziekten. Daarom is het verwonderlijk dat bedrijven in 2013 minder aandacht hadden voor de aanpak van psychische problemen. Dit komt vooral voor rekening van de bedrijven met 2 tot 19 werknemers. Wel is en blijft de helft van de bedrijven bezig met ons psychisch welzijn op de werkvloer. Het aanbod van yoga-klassen is daarbij in opkomst. Behalve de bekende (internationale) voorlopers op dit gebied, bedrijven als Apple, Google en Procter & Gamble, doen inmiddels ook Nederlandse organisaties als Marktplaats, Zilveren Kruis Achmea en het Ministerie van Financiën aan corporate yoga om de stress van hun werknemers te verlichten.
#7. Het mes gaat in het scholingsbudget
De crisis blijkt ook gevolgen te hebben voor het scholingsbudget van bedrijven, meldt SZW. De loopbaanscan (waarbij de kwaliteiten en drijfveren van werknemers in kaart worden gebracht voor een loopbaantraject) is bijvoorbeeld behoorlijk uit de gratie geraakt, vooral bij bedrijven met meer dan 50 werknemers. Ook in het potje 'scholing ten behoeve van een toekomstige functie in het bedrijf' is bij veel bedrijven flink gesneden. Wel zien de werkgevers nog altijd veel in scholing ten behoeve van de huidige functie. Kortom: lekker blijven zitten waar je zit, maar op die plek wel beter gaan presteren.
