Heineken is de nieuwe aanvoerder van de FB50, MT’s jaarlijkse lijst met de beste familiebedrijven van Nederland. De brouwer is beursgenoteerd, maar Freddy’s dochter Charlene de Carvalho-Heineken houdt de controle. “Het bedrijf is oud, groot, maar zeker niet log.”
"Een ‘koninklijke’ zakenfamilie", zo kun je de Heinekens noemen. De familie die nog steeds een hoofdrol speelt achter de schermen bij ’s lands grootste bierbrouwer, lijkt al bijna 1,5 eeuw garant te staan voor succes. Haast vanzelfsprekend laveerde het concern door de crisis en vergrootte zijn mondiale positie met een gedurfde overname in Mexico. Nauwelijks verbazingwekkend eindigde Heineken dan ook bovenaan de FB50, de ranglijst van Nederlandse familiebedrijven, die dit jaar voor de tweede keer door MT werd opgesteld. Met een omzet van 14,7 miljard euro in 2009 (400 miljoen meer dan een jaar eerder) loste Heineken de familie Fentener van Vlissingen, eigenaren van SHV, af als nummer 1.
Buitencategorie
Familiebedrijven vormen een buitencategorie in het Nederlands economisch landschap. Uniek in hun op continuïteit gerichte beleid. Heineken is weliswaar beursgenoteerd, maar de familie is nog steeds grootaandeelhouder en de zeggenschap gegarandeerd via de constructie die tegenwoordig wel de ‘Heineken-truc’ wordt genoemd: iets meer dan de helft van de aandelen van Heineken NV (50,05%) is in handen van de Heineken Holding NV, die weer voor bijna 59 procent in handen is van l’Arche Green NV, dat weer voor 88 procent in handen is van de nazaten van Gerard Adriaan Heineken – de man die in 1864 de Amsterdamse brouwerij De Hooiberg overnam en zijn eigen naam gaf.
Femsa
Beursgenoteerd en een multinational – maar tot in zijn haarvaten een familiebedrijf. Het voordeel daarvan werd zichtbaar bij Heinekens grootste wapenfeit van 2009: de overname van Femsa Cerveza. Met die overname was een bedrag van 7,6 miljard euro gemoeid, veel minder dan de 11 miljard die analisten hadden verwacht. Dat was naar verluidt te danken aan de vertrouwensband tussen de twee families. Heineken betaalde voor het Mexicaanse drankconcern met onder andere 86 miljoen nieuwe aandelen. Normaal zou dat tot verwatering van het familiebelang leiden, maar dat wordt voorkomen met een ingenieuze aandelenruil. Charlene de Carvalho-Heineken, dochter van Freddy en grootaandeelhouder, houdt de controle over het hele concern, iets waar haar vader een halve eeuw eerder zwaar voor heeft gestreden.
De continuïteit die kenmerkend is voor familiebedrijven, is bij Heineken onder meer terug te zien in de zorgvuldigheid waarmee het merk wordt gekoesterd en de opbouw van het distributienetwerk. Bier is op zich geen erg onderscheidend product, zegt Alfred Griffioen (partner bij Alliance Experts), en daarom is beschikbaarheid strategisch belangrijk. “Je gaat niet snel naar een andere kroeg of supermarkt als ze jouw biermerk niet hebben. Dat heeft Heineken goed onderkend. Het bedrijf zorgt voor goede distributie met overnames, maar ook met zo’n 20 joint ventures wereldwijd. De partner brengt dan het lokale productie- en distributienetwerk in, Heineken levert zijn sterke merk en de kwaliteitscontrole. Als familiebedrijf heeft Heineken oog voor zulke langdurige relaties.”
Niet log
“Oud, groot, maar zeker niet log”, zo kenschetst Henk Volberda, hoogleraar strategisch management in Rotterdam, het bedrijf. “Dat laatste is deels te danken aan de familiecultuur. De hands on-mentaliteit is gebleven. Denk aan Freddy die zich zelf bezighield met het lachende e’tje.” Kenmerkend voor de Heinekencultuur is de open oriëntatie, aldus Volberda. “Ze staan open voor vernieuwingen in management, producten en processen. We kennen Heineken van de knappe marketing, maar ze excelleren ook in IT en logistiek.”
‘Living the beer’, zo noemt merkdeskundige Paul Moers de kracht van Heineken. “Bij het personeel stroomt bier door de aderen. Ik woonde vroeger in Indonesië naast een Heinekendirecteur. Hij nam voor elke sociale gelegenheid een draagbaar vaatje mee. Zijn Heineken was er altijd. Die identificatie is uniek.”
>> Dit artikel is afkomstig uit MT 17. Bestel de nieuwste editie van MT Magazine online <<
