Een revolutie kan niet uitmonden in vernieuwing als er geen leiderschap wordt getoond, zegt voormalig Philips Design-topman Stefano Marzano. “Inzien dat verandering mogelijk is en daarop inspelen, daar gaat het om.”
Het grootste risico van revoluties is dat er uiteindelijk niets verandert, zegt Stefano Marzano. “Als er in Noord-Afrika bijvoorbeeld geen mensen opstaan die leiderschap tonen, kan er ook geen richting worden gegeven aan de energie die is vrijgekomen bij de Arabische lente.” Sinds 1 november is Marzano officieel met pensioen, maar stilzitten doet de voormalig Phlips Design-topman niet. THNK, de nieuwe Amsterdamse school voor creatief leiderschap, waarvan het eerste programma in maart 2012 officieel van start gaat, heeft de Italiaan aangetrokken als boegbeeld. Volgens Marzano ontbreekt goed leiderschap vaak als er veranderingen voor de deur staan, terwijl het dan juist zo hard nodig is. Hij verwijst naar de economische crisis, ook al zo’n revolutie die vraagt om creatieve leiders. “De wereld is veranderd. Herstructurering is niet voldoende om deze crisis te overleven. Er zijn mensen nodig met een bredere horizon.”
Winst is geen drijfveer
Die genoemde horizon moet verder gaan dan winst maken alleen, zegt Marzano. “We zijn vergeten wat de essentie van een bedrijf is. Winst is slechts een klein onderdeel van het uiteindelijke doel: de kwaliteit van leven verbeteren. De focus op winst maken heeft er juist toe geleid dat we in de huidige situatie zijn beland. Winst moet een gevolg zijn, niet de eerste drijfveer.” Dat sluit goed aan bij de woorden van Jim Stolze, die eerder dit jaar al aan MT vertelde: “Bedrijven zijn te ver afgedreven van de reden waarvoor ze zijn opgericht. Vroeger gaven ze invulling aan ons bestaan, nu sturen ze op return on investment.” Volgens Marzano is het prima als bedrijven winst maken, maar moet dit als een extraatje worden gezien. Als goed voorbeeld noemt hij het succes van microfinanciering.
Creatief leiderschap
Dat succes had niet kunnen bestaan zonder creatieve leiders, zegt de Italiaan. Personen die niet aan de zijlijn blijven staan, maar actie ondernemen. Het zijn eigenlijk ondernemers, zegt hij, of in ieder geval mensen die de passie van het ondernemen voelen. Het zijn leiders die zachte signalen herkennen, die oppikken wat anderen niet opvalt. “Inzien dat verandering mogelijk is en daar op inspelen, daar gaat het om.” Dat valt tot op zekere hoogte aan te leren, zegt Marzano. De wil om geen toeschouwer te zijn moet in het DNA zitten, de wil om beter te observeren vergt simpelweg oefening.
Positie innemen
Als voorbeeld geeft de Italiaan een Aziatische methode van aanleren, waarbij je kijkt naar één vierkante meter grond. “Kijk ernaar en beschrijf wat je ziet. Je kan heel snel zien dat het gras is en stoppen met kijken. Of je kan blijven kijken en je ziet wat anderen niet zien. Dat de grond een aparte kleur heeft bijvoorbeeld, of dat er beestjes rondlopen.” Marzano geeft ook zijn studie over architectuur als voorbeeld. “Mensen kijken bijna nooit naar boven als ze door een stad lopen. Maar zoals het met architectuur is, is het ook met de wereld: alle ingrediënten zijn er al. Je moet alleen wel de juiste positie innemen om ze te zien.”
Silo's combineren
Verder kijken leidt tot nieuwe inzichten, en nieuwe inzichten kunnen worden gecombineerd met bestaande kennis. “Het gaat niet om al die losstaande silo’s, maar hoe je ze met elkaar combineert”, aldus Marzano. “Juist de gebieden waar je weinig vanaf weet, brengen de ontwikkelingen die zorgen voor vernieuwing.” Kennis vergaar je echter niet achter je bureau, zo waarschuwt de Italiaan. “Het gaat hier niet om desk research. Het gaat om open staan voor andere invloeden en denken over mogelijke interacties tussen gebieden die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben. Maar hoeveel tijd hebben we tegenwoordig nog om echt te denken? Vaak worden er beslissingen genomen op de cijfers die voorhanden zijn, de traditionele statistieken. Maar dat is dezelfde data die iedereen voorhanden heeft, dus zal dat uiteindelijk leiden tot dezelfde conclusie.”
Richting geven
Recent onderzoek van MT onder leidinggevenden lijkt het punt van Marzano te bevestigen: 56,7% van de managers blijkt beslissingen vooral te nemen op basis van cijfers, cijfers en nog eens cijfers. Dat is niet altijd erg trouwens, ook cijfermatige managers zijn nodig op de werkvloer en met alleen creatieve leiders redden we de wereld ook niet, besluit Marzano. “Er zijn verschillende rollen nodig, het draait niet puur en alleen om creatief leiderschap. Het is altijd noodzakelijk om met verschillende soorten mensen samen te werken. Maar de richting die een goed leidinggevende inzet is heel bepalend voor de lange termijn.”
