Een beleidsambtenaar van het ministerie van financiën en een journalist zijn op het Binnenhof gepakt met drugs. Moet je op je werk eerlijk zijn over verslavingen?
1. Toon goede wil
Richard van den Ende weet wat het is om verslaafd te zijn. Hij had een succesvolle carrière als ondernemer, maar “verloor zich in alcohol en drugs”.
Nu raakt Van den Ende geen druppel meer aan. Hij is eigenaar geworden van afkickkliniek Ready for Change, dat veel ondernemers, managers en ‘creatieven’ tot zijn cliëntèle mag rekenen. Hij weet dat verslaafden die hun probleem opbiechten op weinig sympathie hoeven te rekenen. “Je krijgt een stempel. Vanaf dat moment ben je een potentiële dief en een outlaw.” Ten onrechte, denkt hij. “Als een werknemer niet geholpen wil worden, heb je als werkgever het volste recht hem te ontslaan. Maar mensen die wel van goede wil zijn, zouden juist geholpen moeten worden bij het zoeken naar hulp.”
In de praktijk gebeurt dat volgens Van den Ende te weinig. “Er is veel onwetendheid over verslaving, zelfs onder bedrijfsartsen. Het is volledig geaccepteerd dat mensen een half jaar thuis zitten met een burn-out of een depressie, maar een verslaafde wordt zo de laan uitgestuurd. Jammer, want iemand die succesvol afkickt kan zeer waardevol zijn. Zo iemand heeft meer inzicht in zijn eigen drijfveren en is juist vaak extra gemotiveerd.”
Managers en ondernemers zijn volgens Van den Ende een risicogroep. “Zij hebben het geld om een verslaving te financieren, worden niet steeds gecontroleerd en verkeren in een omgeving waar ze makkelijk in aanraking komen met drank en drugs.”
In dat licht heeft Van den Ende dan ook een dringend verzoek: “De vrijdagmiddagborrel moet nodig verboden worden. Alcohol is geaccepteerder dan andere drugs, maar het effect is hetzelfde: je gaat er dood aan.”
2. Biertje? Nou, nee
Een verslaving opbiechten is niet verplicht, maar zwijgen is niet verstandig, denkt advocaat en arbeidsrechtdeskundige Marijke Oosterom. “Op een gegeven moment komt het toch wel uit.”
Voor de wet maakt het wel uit waaraan je verslaafd bent, zegt Oosterom. “Alcoholverslaving wordt in het socialezekerheidsrecht gezien als een ziekte, andere verslavingen niet. Dat is een belangrijk verschil. Is een werknemer ziek, dan wordt de werkgever geacht hem bij zijn herstel te begeleiden. Lukt dat niet, dan kun je een WIA-uitkering krijgen. Dat geldt niet voor drugsverslaafden.”
Toch is een drugsverslaving niet automatisch grond voor ontslag. “Ik heb een zaak gedaan van een drugsverslaafde die heel goed functioneerde en zijn verslaving altijd verborgen wist te houden. Pas toen hij zich liet opnemen in een afkickkliniek, kwam zijn werkgever erachter. Die wilde de man toen ontslaan, maar de rechter vond dat de man door zijn goede functioneren niet zomaar kon worden ontslagen.”
Voor drugsgebruik geldt hetzelfde als voor andere vrijetijdsbestedingen: het gaat de werkgever niks aan, tenzij het ten koste gaat van het werk. Een beroemde casus is de werknemer die ieder weekend als een beest tekeer ging op het voetbalveld, met als gevolg een serie blessures en een hoog verzuim. Oosterom: “Zijn baas had die man daar al een aantal keer op aangesproken. Toen de man zich na een blessure opnieuw ziek meldde, oordeelde de rechter dat de werkgever daarom maar 70 procent van het salaris hoefde door te betalen.”
3. Vitamine A? Ja!
Een veilig werkklimaat is de allerbelangrijkste voorwaarde voor goede communicatie tussen werknemer en werkgever, zegt Ina Klein Nagelvoort van GIMD, een organisatie voor bedrijfsmaatschappelijk werk. “Door de opkomst van het Nieuwe Werken wordt de scheidslijn tussen werk en privé steeds dunner. Dat maakt het extra belangrijk dat er een sfeer is waarin werknemers eerlijk kunnen vertellen over hun eventuele privéproblemen.”
Met een veilig werkklimaat bedoelt ze niet dat er een joviale sfeer moet zijn en informele omgangsvormen. Daar gaat het haar niet om. “Zorg voor regelmatig werkoverleg en een goede beoordelings- en functioneringscyclus. En geef als werkgever het goede voorbeeld door afspraken na te komen.”
Tenslotte adviseert Klein Nagelvoort ook vooral veel ‘Vitamine A’, oftewel persoonlijke aandacht. “Ik denk dat het goed is als een werkgever aandacht heeft voor het privéleven van zijn medewerkers. Dat kan ook heel terloops. Vraag gewoon eens hoe iemand in het leven staat, of informeer eens naar een zieke moeder.”
Lees ook:
- Zo pikt u er een verslaafde collega uit
- Overleef een relatie met een workaholic
- De keerzijde van succes
- Verslaafd aan je werk
