Expliciete waarden, onderling vertrouwen en een set collectieve normen. Dat blijken steeds weer dé succesingrediënten van elke werkvloer.
Moderne organisaties opereren als open, servicegerichte netwerkorganisaties, zegt Michiel Schoemaker, docent aan TIAS. Aan de ene kant is ICT er cruciaal, aan de andere kant is de afhankelijkheid van de talenten van werknemers. Individuen hebben er veel meer dan vroeger de vrijheid hun eigen beslissingen te nemen en hun werkprocessen ook zelfstandig te reguleren.
De werkgemeenschap
Maakt dat ieders werk individueel? Nee, dat ook weer niet. Mensen hebben fundamenteel de behoefte om ergens bij te horen en lid te zijn van een ‘gemeenschap’. De moderne netwerkorganisatie heeft de neiging ook zo'n gemeenschap te worden: een werkgemeenschap. Of een individu lid van zo'n gemeenschap wordt, hangt af van hoe congruent de waarden en normen zijn tussen enerzijds het individu en anderzijds de groep. Hoe sterker deze congruentie, hoe sterker de groep zich zal gedragen naar deze specifieke en duidelijke verzameling waarden en normen, die samen de identiteit van de groep vormen. Werkgemeenschappen zijn geneigd zich te gedragen als flexibele netwerken van mensen, waar de organisatie-identiteit de ‘lijm’ levert.
25 casestudies
Maar hoe kun je zo'n werkgemeenschap nou het best ontwikkelen? Tussen 1995 en 2005 heb ik 25 casestudies uitgevoerd als onderzoeker en consultant in Nederlandse organisaties met 500 tot 6.000 medewerkers. Daarbij besteedde ik in het bijzonder aandacht voor de ontwikkeling van werkgemeenschappen. Alle bedrijven die ik onderzocht, bevonden zich in een periode van verandering. Door interviews, logboeken en enquêtes, probeerde ik de organisatieontwikkeling in de tijd te volgen
Graag erbij horen
In de discussies met werknemers werd het duidelijk dat werknemers een sterk gevoel willen hebben erbij te horen. Ze zoeken een ‘ankerpunt’, vooral in veranderende organisaties. Hoe explicieter de identiteit van de organisatie, hoe meer werknemers deze identiteit herkenden en hoe makkelijker het was om zich te identificeren met de organisatie en haar doelen en kerncompetenties.
De conclusie
Na de evaluatie van alle 25 casussen van organisatieontwikkeling, kwamen we tot de conclusie dat
- expliciete waarden,
- vertrouwen en
- een verzameling collectieve normen, gecombineerd met
- leiderschap en
- talentontwikkeling,
keer op keer, in verschillende vormen, de kritische succesfactoren vormden voor de vorming van werkgemeenschappen.
Bereid om bij te dragen
Binnen deze open netwerksystemen is collectieve samenwerking gebaseerd op de bereidheid van mensen om hun talenten bij te dragen en die ook te ontwikkelen als leden van een werkgemeenschap. Daarmee wordt het succes van een organisatie afhankelijk van gedeelde waarden en een gemeenschappelijke organisatie-identiteit tussen netwerken van mensen.
Michiel Schoemaker is docent in de Masterclass Strategisch Management van TIAS, recent voor de 5e keer op rij verkozen tot de beste Nederlandse businessschool in maatwerkopleidingen. Zijn advies- en onderzoeksprojecten hebben enerzijds betrekking op het opzetten en invoeren van personeelsbeleid. Anderzijds begeleidt hij reorganisaties, fusies en overnames, met name op P&O-terrein.
Foto via Flickr.com
