Er zijn steeds meer Beste Werkgeversverkiezingen. Wat schieten we ermee op? 'Het moet geen exercitie voor de bühne worden.'
Het lijken er elk jaar meer te worden: lijstjes van beste werkgevers. Tien jaar geleden waren er 'maar' drie maatgevende lijsten (Great Place to Work, Intermediair en Effectory, waarbij die laatste twee inmiddels zijn samengegaan), maar deze hebben inmiddels gezelschap gekregen van vele andere rankings, elk met een eigen set criteria en een eigen mediacircus.
MT500
Zo heeft NRC Handelsblad zijn eigen 'Beste Werkgeveronderzoek', publiceert CRF de 'Top Employers', Intelligence Group de 'Favoriete Werkgever' en zijn er ook werkgeversprijzen die zich alleen richten op bepaalde sectoren. Ook MT doet een duit in het zakje, met onze eigen MT500 en de aandacht die we besteden aan andere werkgeversverkiezingen.
Veel schroom
Nog niet zo lang geleden stonden bedrijven niet te springen om mee te doen aan een werkgeversverkiezing, herinnert Marcel van Marrewijk zich. Hij haalde in 2003 het Amerikaanse Great Place to Work naar Europa en was 5 jaar directeur van het onderzoeks- en adviesbureau. 'In die beginjaren was er onder bedrijven veel schroom om naar buiten te treden als goede werkgever,' vertelt hij. 'Dat vond men niet nodig.' Van die schroom is vandaag de dag weinig meer over. Bedrijven doen graag mee aan de verschillende verkiezingen. Een mooie uitslag wordt via de (social) media ongeremd met de wereld gedeeld.
In de bus
De verklaring hiervoor is eenvoudig. Bedrijven zijn zich de afgelopen 10 jaar steeds meer als een 'merk' op de arbeidsmarkt gaan gedragen. Employer branding, wordt dat genoemd. 'Get the right people on the bus, then figure out where to go,' zo vatte managementgoeroe Jim Collins het belang samen van goede werving en selectie. En de juiste mensen in de bus krijg je door een (geliefd) merk te worden. Een toppositie op een ranglijst helpt daarbij. Dat geldt vooral voor ranglijsten die zich baseren op werknemertevredenheid, anders dan op bijvoorbeeld het imago van een bedrijf.
Merk lokt mensen
'Alle bedrijven willen graag op de eerste plaats eindigen,' zegt Dick Koopman, directeur bij Yacht, detacherings- en werving- en selectiebureau voor hoogopgeleiden. 'Met een sterk merk lok je mensen die zich aan je bedrijf willen verbinden,' denkt Willem Hein, commercieel directeur van hr-adviesbureau Beljon + Westerterp. 'Organisaties worden steeds meer communities, met een herkenbaar profiel,' stelt Lidewey van der Sluis, hoogleraar strategisch talentmanagement. 'Als sterk merk heb je daarbij een voordeel.'
Employer branding
Volgens Hans van der Molen, directeur van HR-adviesbureau GITP, is employer branding vooral belangrijk voor bedrijven die op de arbeidsmarkt een ander imago willen dan op de consumentenmarkt: 'Ahold is daarvan een goed voorbeeld. Als werkgever zijn ze hip, commercieel en zakelijk. Die beleving heb je niet automatisch als je een van hun winkels bezoekt.'
Doel op zich
Er is ook een keerzijde aan de populariteit van ranglijsten, vindt Van Marrewijk, tegenwoordig chief science van HR-adviesbureau Eforis: 'Voor sommige bedrijven is een hoge score een doel op zich geworden. Er zijn er zelfs die daaraan bonussen verbinden. Zodra dat gebeurt, wordt deelname een exercitie voor de bühne, terwijl de uitkomsten niet worden gebruikt om de organisatie intern te verbeteren.'
Verdoofde prikkels
Van Marrewijk zegt dat de gekoesterde toppositie bovendien wel eens een kiss of death kan zijn. 'Ik was laatst op bezoek bij een oud-winnaar van Great Place to Work. Na hun uitverkiezing waren zij overspoeld door open sollicitaties van gelukszoekers. Medewerkers raakten ieder gevoel van urgentie kwijt, want ze waren tenslotte al de beste. De winnaarsroes verdoofde iedere prikkel tot verbetering. Het heeft ze een aantal jaar gekost om weer uit het dal te klimmen.'
Verhaal moet kloppen
Willem Hein denkt dat bedrijven die met een 'eerlijk verhaal' hoog eindigen op een werkgeversranglijst niets te vrezen hebben. 'Het merk moet goed geladen zijn,' stelt hij. Ook Van der Sluis benadrukt dat bedrijven geen 'nepverhalen' moeten ophangen, met als enige doel een hoge positie in een ranking. 'Het verhaal dat je uitdraagt moet kloppen. Een goede werkgever kijkt niet wat de buurman doet, maar vaart een eigen koers en voert een consistent beleid.'
Gemiddelde negeert complexiteit
Van Marrewijk plaatst nog wel een fundamentele kanttekening bij de methodiek van sommige werkgeversonderzoeken. Als de 'benchmark' alleen de prestaties van de eigen organisatie zijn, is de waarde daarvan gering, vindt hij. 'Als je echt wilt weten of je het als werkgever goed doet, vergelijk je jezelf met de concurrentie.' Ook het gebruik om een gemiddelde te aggregeren uit grote hoeveelheden data, kan bij hem rekenen op kritiek: 'Zo'n gemiddelde negeert de complexiteit van een organisatie. Je kunt een hele gemiddelde temperatuur hebben met je ene hand in een broodrooster en de andere in de koelkast, maar aangenaam is het niet.'
En de winnaar is… Ikea!
Ziet u ook door de bomen van de Beste Werkgeversverkiezingen het bos niet meer? Om erachter te komen wat nu écht de allerbeste werkgever van Nederland is, hebben we een lijst samengesteld van 32 bedrijven die hoog eindigden in toonaangevende ranglijsten (onze MT500, Great Place to Work, de HR-Proffie, Randstad Award, en Beste Werkgevers van Effectory en Intermediair). Deze namen hebben we voorgelegd aan een jury van 7 HR-deskundigen. De vraag was even eenvoudig als onmogelijk: kies uit deze lijst 5 bedrijven die zich het meest onderscheiden als werkgever. Daarbij was slechts één randvoorwaarde: ‘De leiding van het bedrijf heeft aantoonbare betrokkenheid bij de kwaliteit van het werkgeverschap en neemt concrete initiatieven op dat gebied.’ Het bedrijf dat het meest werd genoemd is volgens ons de beste werkgever van Nederland: the best of the best.
Een verrassing is de uitkomst niet. Het bedrijf dat door de kenners het meest werd genoemd, is Ikea, een bedrijf dat internationaal een reputatie heeft hoog te houden als goede werkgever. Zes van de zeven juryleden noemden het bedrijf als onderscheidende werkgever. Andere bedrijven die veel werden genoemd: Vanderlande Industries, Shell en Nike.
De jury bestond uit:
- Hans van der Molen, algemeen directeur HR-adviesbureau GITP
- Paul Boselie, hoogleraar strategisch HRM, Universiteit Utrecht
- Lidewey van der Sluis, hoogleraar strategisch talentmanagement, Nyenrode Business Universiteit
- Jan-Bertram Rietveld, partner EY
- Dick Koopman, directeur bij Yacht
- Willem Hein, commercieel directeur Beljon + Westerterp
- Ralf Knegtmans, managing partner De Vroedt & Thierry Executive Search
