Binnen vijf jaar verdubbelt het aantal smartphones op de wereld, zo is de verwachting. Geen wonder dat er hard gevochten wordt om iedere kruimel van die enorme taart. Maar wie krijgt het grootste stuk?
Een mobiele telefoon om te bellen? Leuk, maar das war einmal. Als de voortekenen niet bedriegen, duurt het nog maar een paar jaar of iedereen gebruikt zijn mobiel om te internetten, te mailen, te navigeren, te chatten, te fotograferen, spelletjes te spelen, noem maar op. Bellen kan natuurlijk ook, maar wordt eigenlijk bijzaak.
Wereldwijde economische crisis of niet, volgens onderzoeksbureau Juniper Research zal de verkoop van smartphones er nauwelijks onder lijden. Tot 2013 zullen er zo'n 300 miljoen apparaatjes over de toonbank gaan, verwacht de marktonderzoeker. Dat is een verdubbeling van het aantal dat nu in omloop is. Bovendien wordt de pc-voor-in-de-broekzak steeds meer gemeengoed: waar nu nog ‘slechts' 13 procent van de mobieltjes meer kan dan alleen bellen, zal dat in 2013 zo'n 23 procent zijn, aldus het onderzoek Next Generation Smartphones: Players, Opportunities & Forecasts 2008-2013.
Kortom: een enorme groeimarkt. En waar een groeimarkt is, staan altijd veel partijen te trappelen om een graantje mee te pikken. In de strijd om het mobiele internet is dat niet anders. Er zijn zelfs twee slagvelden te constateren, waar bloedige strijd wordt geleverd. Niet alleen wordt er hevig gevochten om marktaandeel in de lucratieve markt van de apparaten, ook op het gebied van software is de arena vol. Nu de hardwarestrijd lijkt te verworden tot wie het best en goedkoopst een plat ding met een aanraakscherm of een toetsenbordje kan maken, zit de winst en het onderscheidend vermogen hem vooral in de slag om de aangeboden toepassingen. En juist daar lijkt nog heel veel mogelijk.
GPS is nu eigenlijk al een voorwaarde. Peer-to-peer gaming komt eraan. Maar ook typische pc en internettoepassingen als tekstverwerken, knippen/plakken, video (YouTube) en allerlei chat- en community-tools zijn mogelijk. Ook Skype wordt een grote toekomst op de smartphone toegedicht.
Niet verwonderlijk dus dat alle grootmachten in de IT-industrie de komende jaren zwaar inzetten op ‘internet waar je maar wilt'. Traditionele spelers als RIM (bekend van de Blackberry) en Palm, die al langer in de markt van mobieltjes-met-meer actief zijn, krijgen op het gebied van hardware nu snel concurrentie van spelers als Apple en Nokia. Op softwaregebied zijn het Symbian (gebruikt door marktleider Nokia), Blackberry OS, Windows Mobile, iPhone OS, Linux en sinds kort Googles Android (ook Linux) die elkaar de tent uitvechten.
Vliegwiel
De strijd lijkt vooral de komende twee jaar gevoerd te gaan worden. Analisten verwachten dat spelers die in die tijd een groot marktaandeel weten te veroveren of behouden, dat voor de lange termijn zullen verzekeren. Er treedt dan in feite een vliegwieleffect op. Logisch, want voor het grootste platform worden automatisch de meeste toepassingen geschreven. Daarmee worden de telefoon die dat platform gebruiken ook meteen de interessantste telefoons om te kopen, omdat die in potentie het meest kunnen. En wie dat stadium weet te bereiken, die boort een ware goudader in deze toch al lucratieve groeimarkt aan.
De voorbije maanden was het vanuit de smartphonefabrikanten vooral rumoerig rondom de zogeheten ‘app stores', ofwel: applicatiewinkels. In de online softwarewinkel van Apple zijn inmiddels zo'n 25 duizend applicaties te koop, zo claimt het bedrijf. Maar ook RIM, Nokia, Microsoft en Google hebben al zo'n virtuele winkel of kondigden er een aan. Microsoft roept zelf dat het 20 duizend applicaties heeft, RIM komt net kijken en roept ongeveer duizend applicaties te hebben. Ook Palm is niet achtergebleven en biedt online vijfduizend toepassingen aan zijn gebruikers aan. Het is een kat-en-muisspelletje geworden dat de industrie volledig in zijn greep heeft.
Als de verkoop van zulke applicaties een indicatie vormen van welke spelers de markt gaan overnemen, lijkt de uiteindelijke strijd te gaan tussen Apples iPhoneOS, RIM's Blackberry, Nokia's Symbian en Googles Android.
Softwaregigant Microsoft zit ondertussen in de hoek waar de klappen vallen, aldus Roberta Cozza, smartphonespecialist van onderzoeksbureau Gartner. Windows Mobile OS was weliswaar een van de eerste smartphone-achtige besturingssystemen, maar de industrie wacht al een tijdje met spanning op de zevende versie van het platform dat in 2010 moet verschijnen. Versie 6.5 stelde teleur en ondertussen haken hardwarepartners af of zetten hun geld op meerdere systemen. De industrie wacht wel, maar staat niet stil.
Kanshebber
Onderzoek van Instat stelt dat het aantal gebruikers van mobiele applicaties in vijf jaar tijd zal verviervoudigen. Apple heeft hierbij first mover advantage. Het bedrijf was met diens iTunes-winkel al ingericht op veel verdienen met hele kleine bedragen en gooit dat concept nu in de herhaling. Een onderzoek van ABI Research onder Amerikaanse smartphonegebruikers toont dat maar liefst 16,5 procent van de gebruikers die applicaties op zijn telefoon installeert, daar vorig jaar tussen de 100 en 500 dollar aan heeft besteed. Verrassend hoge bedragen, gezien de prijzen van 2 tot 25 dollar die Apple in zijn App Store rekent.
Dat Googles Android nu al genoemd wordt als kanshebber op deze lucratieve markt, is eigenlijk bizar. Hoewel het besturingssysteem nog geen half jaar deelnemer is in dit concurrentieveld, schatten analisten de mogelijkheden hoog in. Dat komt niet alleen omdat Google natuurlijk een grote naam is en doordat hun systeem wordt aangejaagd door grote partijen als Intel en HTC, de software is ook nog eens open source. Dat zou een belangrijke kracht kunnen zijn om snel meer applicaties te kunnen verkrijgen. Daarbij vult het een interessant gat in de markt. Apples iPhone is aan de prijs en mikt high end van de markt. Dat is een kleiner deel van deze groeimarkt. In die niche concurreert het bovendien met Blackberry. Uiteraard de aantrekkelijkste niche, maar de massa blijft goeddeels braak liggen. Daar zou juist Google een kans hebben, zegt Cozza. "Hun open-sourcekoers biedt een kans om met een lager geprijsd aanbod de massa te benaderen die daarbij ook nog eens alle gemakken van Googles internetdiensten in de schoot geworpen krijgen."
Inmiddels heeft T-Mobile USA als eerste de op Android draaiende G1-telefoon in de markt gezet. De resultaten zijn ernaar. Het telefoonbedrijf meldt dat diens G1-klanten gemiddeld al veertig softwaretoepassingen hebben gedownload van de Android Market. Naar schatting zijn er ongeveer een miljoen G1-toestellen verkocht. Een snelle rekensom leert dat het dan gaat om ongeveer 40 miljoen downloads. Natuurlijk, dat is nog slechts een fractie van de 500 miljoen downloads die Apple heeft verkocht aan diens iPhone-klanten. Maar iPhone's klantenbasis is velen malen groter en het bedrijf heeft zijn winkel ook al veel langer open. De groeicurve van Android is daarentegen veel steiler.
Door alle aandacht voor supergroeiers iPhone en Android raakt Nokia met zijn besturingssysteem Symbian weleens ondergesneeuwd. En hoewel ze ook samen marktaandeel verliezen aan de nieuwkomers en minder verkopen dan een jaar geleden, blijft de combinatie met afstand marktleider. Bovendien heeft Nokia fel gereageerd op Googles toetreding door Symbian over te nemen en het ook neer te zetten als een open-sourceplatform, samen met andere hardwarepartijen als LG en Samsung.
Het is een stap die je bijvoorbeeld ook van RIM zou verwachten, maar de Canadese Blackberry-fabrikant geeft aan geen enkel heil te zien in een open-sourcebenadering. En hoewel RIM nu hard groeit – in 2008 verdubbelde het bedrijf bijna diens verkochte aantal Blackberry's – wordt de omzet nog steeds voor 75 procent gerealiseerd in Noord-Amerika. Nu ook Nokia zijn zinnen op dit continent heeft gezet, is het de vraag of de opmars blijft duren. RIM's strijd wordt er daarmee een op twee fronten: high end tegen Apple en midmarket tegen Nokia.
Onderzoeksbureau Gartner verwacht dat Symbian het grootste softwareplatform zal blijven. De concurrenten mogen aan de poten knagen, de afstand is simpelweg te groot om die snel te overbruggen. "Ook in 2012 verwachten we dat Symbian nog ruim 40 procent van de markt heeft. Maar het bedrijf staat wel voor de de uitdaging om meer hardwarefabrikanten aan boord te krijgen", stelt Cozza.
In Gartners glazen bol komt ook in 2012 RIM nog steeds als tweede partij naar voren, met ongeveer 15 procent marktaandeel. Daarna volgt Windows Mobile, als vierde iPhoneOS en vervolgens Linux (waaronder nu dus Android en Palm). Maar Cozza haast zich om eraan toe te voegen dat de prognoses er in augustus weleens anders uit kunnen zien. Dan zal de impact van Android zichtbaarder zijn en heeft naar verwachting Windows Mobile een knauw gekregen, stelt ze. "Ik acht de potentie van Android in potentie veel groter dan die van de iPhone. Mits de software gepresenteerd wordt op coole devices, geprijsd in het middensegment, kan Android wel eens heel, heel groot worden."
Wie maken de hardware?
Nokia
Nokia is sinds jaar en dag de absolute nummer 1 op gebied van mobiele telefoons. Het Finse bedrijf had eind 2008 nog steeds 38 procent van de wereldmarkt in handen. Maar de koppositie is niet langer onbedreigd. Eind 2007 was het aandeel nog 40 procent. Niet alleen de opmars van de iPhone wordt voelbaar in Finland, ook Aziaten als HTC en Samsung zagen aan Nokia's poten.
Nokia, dat draait op besturingssysteem Symbian, heeft het met name lastig in de Amerikaanse markt. Toch geven de Finnen niet op. De flinterdunne e71x smartphone, die voor 100 dollar over de toonbank moet gaan, moet de opmars van de concurrentie gaan stoppen. De Amerikaanse telecomprovider AT&T heeft inmiddels aangegeven het apparaat in het assortiment op te nemen.
RIM
Het Canadese Research In Motion mag in naam niet zo bekend zijn, hun product, de BlackBerry, is dat zeker wel. De BlackBerry maakte furore vanaf 2002 toen het diens draadloze e-mailcliënt – in feite een PDA waarmee je overal kon e-mailen – ook voorzag van een mobiele telefoonfunctie. De BlackBerry heeft tot vorig jaar altijd een klein toetsenbordje onder diens scherm gehad. Het apparaat, in de thuismarkt ongekend populair, heeft inmiddels een eigen RSI-soort naar zich vernoemd gekregen: de BlackBerry-thumb, een aandoening veroorzaakt door de twee duimen die hun weg moeten zoeken over het kleine QWERTY-keyboard.
In 2008 heeft RIM een ontzettend sterk jaar laten zien. Het aantal verkochte handsets verdubbelde bijna tot 23,1 miljoen stuks. Het besturingssysteem van RIM, BlackBerry OS, was oorspronkelijk vooral voor zakelijk gebruik bedoeld, maar recent zijn er veel meer toepassingen toegevoegd, waardoor er nu ook voor de huidige multimedia-eisen genoeg te doen is.
Apple
Apple is eigenlijk pas kort actief in de markt voor smartphones. Maar met de introductie van de iPhone in de zomer van 2007 heeft het bedrijf ook direct de standaard gezet. Time magazine verkoos de eerste iPhone, voorzien van een volledig touchscreen met visueel toetsenbord, meteen tot uitvinding van het jaar. Zomer 2008 werd opvolger iPhone 3G uitgebracht in 22 landen. Binnen drie dagen vlogen een miljoen exemplaren over de toonbank.
Eind oktober verleden jaar rapporteerde Apple 6.9 miljoen verkochte iPhone 3G's gedurende diens vierde kwartaal. In dat kwartaal versloeg het ook de verkopen van RIM's BlackBerry die toen 5,4 miljoen telefoons verkocht. Eind vorig jaar stond de teller van verkochte iPhones op 17,3 miljoen stuks. In pakweg anderhalf jaar tijd heeft Apple zich hiermee genesteld in top drie wereldwijd van mobiele telefoonverkopers, achter Nokia en Samsung.
HTC
Nog redelijk onbekend als merk, maar wel al een heel grote speler, omdat veel toestellen onder de HTC-vlag gefabriceerd worden voor andere operators. Ter illustratie: HTC verkocht in 2008 evenveel smartphones als Apple. De T-Mobile G1 (oorspronkelijk aangekondigd als HTC Dream) is zo'n apparaat dat onder een andere naam verkocht. Het bedrijf uit Taiwan verkoopt ook onder de eigen namen veel verschillende modellen, waaronder de redelijk recent gepresenteerde HTC Magic, de tweede smartphone ter wereld die draait op Android. Voor de zomer, zo heeft het bedrijf aangekondigd, komt de zogeheten ‘Snap'op de markt, een toestel zonder touchscreen, maar wel met scrollballetje, qwerty-toetsenbord en snel mobiel internet.
Palm
Palm dreigde het eerste slachtoffer van naam te worden in de bikkelharde strijd om marktaandeel in het mobiele internet. Het bedrijf, lange tijd voorloper op gebied van PDA's, moest de omslag maken naar meer, simpelweg omdat iedere mobiele telefoon al snel ook een agenda had. Vorig jaar liepen de verliezen van het bedrijf hoog op. Het tweede kwartaal van 2008 liet een verlies zien van 506,2 miljoen dollar, tegen een verlies van 8,85 miljoen dollar in die periode in 2007. In november moest Palm toegeven dat de verkopen bijna waren gehalveerd. Sombere tijden dus voor de maker van de Treo-smartphone.
Er gloort nog wel hoop. De grootste aandeelhouder kwam in januari met een aanzienlijke kapitaalinjectie en Palms nieuwste model, de Palm Pre, oogst alom lof. Het komt bovendien met een eigen besturingsysteem: WebOS, ook een Linuxvariant.
