Het kantoor van de Nederlands-Poolse Kamer van Koophandel ligt aan de rand van de historische binnenstad van Warschau, hoewel het toevoegsel ‘historisch’ eigenlijk niet juist is. De binnenstad werd na de Tweede Wereldoorlog compleet nieuw opgebouwd uit de puinhopen van de kapotgeschoten stad. Dat gebeurde aan de hand van foto’s, ansichtkaarten en herinneringen van vroegere bewoners. Een andere manier was er niet: alle bouwtekeningen waren tijdens de oorlog verloren gegaan, toen de stad onder schot lag van de Russen en de Duitsers die de opstand in het joodse getto van Warschau neersloegen.
Die tijden zijn voorbij. Inmiddels staat heel Warschau in het teken van de economische groei. Nieuwe hotels schieten uit de grond, afbrokkelende façades worden opnieuw gestuukt, ondernemers halen gouden rendementen met onroerend goed, gigantische reclameposters bekleden hele flatwanden. Er heerst een bouwwoede alsof het land de achterstand die door bijna 45 jaar communisme is veroorzaakt, in enkele jaren wil wegwerken.
Krapte
Secretaris Bob Kruijsse van de Nederlands-Poolse KvK woont al veertien jaar in Polen en kent de economische ontwikkeling in het land. Onder de gebroeders Kaczynski leek het wel of het voor ministers verboden was om met buitenlandse ondernemers te spreken, volgens Kruijsse. “Sinds de regering van Donald Tusk vorig jaar de macht overnam, verlopen de contacten veel gesmeerder. Afgelopen dinsdag zaten we nog met minister Pawlak van Economische Zaken aan tafel. We hebben onder andere over de invoering van een lineair belastingstelsel gesproken. In feite bestaat zo’n belastingstelsel al voor een groot deel van de Polen: iedereen die zelfstandig is, betaalt 19 procent belasting.”
Naast de krapte op de arbeidsmarkt is de hoge inflatie één van de grootste problemen voor de Poolse economie. Ze belemmert onder andere de invoering van de euro. Kruijsse zat natuurlijk niet alleen met de minister aan tafel; met hem kwamen vertegenwoordigers van elf andere KvK’s in Warschau. De leden van deze twaalf KvK’s zorgen volgens Kruijsse voor maar liefst één miljoen banen in Polen. Nederlandse bedrijven nemen een fors deel van deze banen voor hun rekening, want volgens Poolse statistieken zijn ruim 1850 ondernemingen met Nederlands kapitaal in Polen actief. Met een volume van ruim zeventien miljard euro is Nederland zelfs de grootste buitenlandse investeerder in Polen, gevolgd door Frankrijk en Duitsland. Behalve grote Nederlandse ondernemingen als Philips, Heineken, ING, Aegon, Rabo, Eureko, transportondernemer Raben en ingenieursbureaus als Grontmij, Tebodin, DHV, zijn er honderden mkb-ondernemingen. Deze zijn actief in de land- en tuinbouw, de metaalindustrie, de detaihandel en de dienstverlening.
Dirk Aarts (37) 24/7PR
De meetingroom van pr-bureau 24/7PR in een buitenwijk van Warschau staat vol met roze Avon-tasjes. “Die zijn overgebleven van een presentatie die we gisteren hadden”, verontschuldigt Dirk Aarts (37), mede-eigenaar van pr-bureau 24/7PR, zich. Naast de Avon-presentatie verzorgde 24/7PR dezelfde dag ook nog een bijeenkomst van Microsoft met duizend bezoekers. Niet slecht voor een pr-bureau met twintig medewerkers. Dirk Aarts, tevens voorzitter van de Nederlandse vereniging in Warschau, is trots op zijn bedrijf, dat in 2005 en 2006 tot het beste pr-bureau van Polen werd gekozen. Toch is Aarts niet altijd even tevreden. “Soms ben ik gefrustreerd”, geeft hij toe. “De culturele verschillen tussen Nederlanders en Polen zijn groot. 45 jaar communisme krijg je er niet zomaar uit.” Volgens Aarts hebben de Polen er een handje van om te veel naar het verleden te kijken. “Ik zeg: kijk nou vooruit. Polen is het grootste land van alle toetreders tot de Europese Unie. Ontwikkel je markt, zorg dat je macht krijgt.”
-more-
Aarts probeert zijn bedrijf met Nederlandse ‘normen en waarden’ te managen, maar dat is niet makkelijk. Aarts: “Transparantie, openheid van zaken, discussies over beslissingen met mijn medewerkers, dat soort dingen vind ik belangrijk. We willen bijvoorbeeld binnenkort verhuizen; het is hier te klein en niet representatief genoeg. Dan vraag ik mijn medewerkers wat zij willen: in het centrum, in een villa, in een kantoorpand… Maar ze vertrouwen het gewoon niet. Die openheid, daar moet toch wat achter zitten, denken ze. Ze begrijpen ook niet dat ik met hen een carrièreplan maak, dat ik met hen na een half jaar om tafel ga zitten om te kijken of we nog op schema liggen.”
Wanneer Aarts zegt dat het vinden van geschikt personeel zijn grootste probleem is, dan overdrijft hij niet. Aarts: “Ik heb vorige week na acht maanden zoeken een nieuwe senior account manager aangenomen. Acht maanden! Een tijdje geleden zocht ik een pr-manager voor twee mooie klanten van ons, Microsoft en Ebay. Ik had een recruitmentbureau gevraagd iemand te vinden. Wat gebeurde er? Ze gaven de opdracht na drie maanden terug! ‘We kunnen de geschikte persoon niet vinden’, was hun verklaring.” De reden waarom personeel zo moeilijk te vinden is, is simpel: er worden genoeg leuke banen aangeboden. Wie het niet bevalt, die vertrekt. Bovendien werken veel jonge, hoogopgeleide Polen inmiddels in Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.
Top vijf
Als voorzitter van de Nederlandse vereniging kent Aarts de verhalen van andere Nederlandse entepreneurs in Warschau. “Het is vaak knokken, een struggle. Veel Nederlanders worstelen met de Poolse mentaliteit. Kijk, als je twee weken naar Polen komt om eens te kijken wat voor mogelijkheden er zijn, dan denk je: hier ga ik eens flink geld verdienen! Maar er zijn genoeg mensen die na drie maanden wegvluchten. Er zijn veel kansen voor ondernemers, bijvoorbeeld op het gebied van e-commerce. Maar je moet wel opletten hoe je je gedraagt. Beroemd is de persconferentie van Ebay van een paar jaar geleden, toen ze nog niet onze klant waren. Ebay had een paar Amerikanen ingevlogen die tijdens de persconferentie letterlijk zeiden: ‘We are going to teach Poland how to use Ebay.’ Zoiets moet je natuurlijk nooit doen. Toen Ebay daarna ook nog eens dagen uit de lucht was door technische problemen, waren ze helemaal het lachertje onder de Poolse pers. Zoiets blijft jaren hangen. We hebben de imagoschade pas nu weggewerkt.”
Ondanks de grillen van de Poolse economie wil Aarts voorlopig niet van ophouden weten. “Mijn motto: zorg voor grote namen. Als je die eenmaal hebt, dan komen de anderen ook. Inmiddels hebben we een mooie klantenlijst: McDonald’s, Ebay, Microsoft, Philips en Wizzair behoren tot onze klanten. Maar de fees die worden betaald, zijn nog erg laag. Als je ze met West-Europa vergelijkt, is het een lachertje. PR is in Polen nog altijd vooral gratis in de krant komen. Ik investeer nu heel veel in mijn bedrijf, maar het wordt straks tijd dat zich dat gaat uitbetalen.” Dat moet mogelijk zijn, want 24/7PR heeft een goede reputatie opgebouwd in Polen. Aarts: “We zitten als pr-bureau nu in de top tien van Polen. Ik wil in 2011 tot de top vijf behoren.”
2. O’Neill Polen
Van compostering via Hupsakee naar O’Neill: het kan snel gaan als ondernemer in Polen. Christine Colijn (38) en haar man Sebastiaan Hol (39) vertrokken in 2003 naar Poznan, een stad met 800.000 inwoners halverwege Berlijn en Warschau. Ze kwamen er al sinds 1996 over de vloer, omdat de vader van Sebastiaan Hol er champignons kweekte. “We waren eerst werkzaam in zijn bedrijf, maar we wilden heel graag iets voor onszelf beginnen”, vertelt Christine Colijn. Wat verderop staat een speeltafel met lego, voor kinderen Florentijn en Bastienne. In juni verwacht Colijn haar derde kind. Daarmee zijn ze een uitzondering in Polen: de meeste Nederlandse ondernemers komen zonder kinderen, maar met een Poolse partner. Colijn: “Hoewel we een Nederlands gezin zijn, zijn we goed geïntegreerd. Het helpt natuurlijk dat we beiden goed Pools spreken.”
Schoolplein
Colijn kreeg haar eerste idee als zelfstandig ondernemer op de internationale school in Poznan, waar haar kinderen naartoe gaan. “Moeders spraken me regelmatig op het schoolplein aan omdat ze de schoenen van mijn kinderen zo leuk vonden. Hier kennen ze vooral laarzen met bont; de schoenen van mijn kinderen waren vrolijker. Dat bracht me op een idee: kinderschoenen verkopen!” Colijn ging de boer op, belde met vertegenwoordigers van kinderschoenen in Nederland en binnen een paar weken verkocht ze haar eerste schoenen op het schoolplein in Poznan. Colijn: “Ik ben lid van de Nederlands-Poolse businessclub in Poznan. De mensen daar hebben me geholpen. Zo hebben Nederlandse transportbedrijven in het begin regelmatig dozen met schoenen meegebracht.” Via het schoenenavontuur kreeg Colijn steeds meer contacten in de modebranche, die uiteindelijk leidden tot een kans: ze kon vertegenwoordiger worden voor kledinglijn O’Neill. Colijn: “Sinds 2008 doen we de vertegenwoordiging voor heel Polen. Het is een gigantische markt, bijna veertig miljoen inwoners. Ongeveer de helft van de bevolking heeft tegenwoordig geld om af en toe iets extra’s te kopen, en dat zal met de huidige groeipercentages alleen maar toenemen.” Haar man Sebastiaan Hol, die zijn vrouw bij haar werk ondersteunt en daarnaast voedingsbodems voor champignons importeert en de champignons exporteert, ziet Polen eveneens als een markt met veel potentieel. “Als 38,5 miljoen mensen elk jaar twee champignons meer gaan eten, dan maakt dat nogal wat uit.”
-more-
Showroom
Colijn zit nu vol plannen en komt tijd tekort. “We hebben een showroom nodig voor onze collectie van 1100 items, dat gaat niet meer vanuit huis. Natuurlijk biedt Warschau als hoofdstad zich aan, maar die stad is erg duur. Bovendien weet ik niet of we met onze kinderen weer moeten gaan verhuizen. En Poznan heeft ook zeker zijn voordelen: er zijn hier Nederlandse transportondernemingen en we zitten hier dichtbij de markten in Silezië.” Niet alleen in Silezië ziet Colijn kansen, ook in de havenstad Gdansk verkoopt ze O`Neill. Colijn: “Surfen is enorm populair in Polen. Langs de Oostzee heb je geweldige stranden. Daarom gaan we O’Neill in drie winkels in de regio Gdansk verkopen.”
Hoewel ondernemen in Polen haar goed bevalt, zijn er wel verschillen met Nederland. Colijn: “Ik herinner me mijn eerste klant nog goed. Het eerste wat hij vroeg was of hij korting kon krijgen plus 180 dagen betalingstermijn. Dat ging dus niet door. Daarnaast zijn Polen nogal formeel. Zo bezocht één van mijn Poolse klanten O`Neill in Nederland. Hij kwam aan in een sjiek pak met stropdas en werd in Nederland ontvangen door een man in roze polo, met shorts en op blote voeten. Dat was de directeur van O`Neill in Nederland. Beide kanten stonden wel even raar te kijken, maar inmiddels kunnen ze er om lachen.”
3. Eunite
Een management boek heeft hij nog nooit gelezen, maar voor Michiel Alberda (35) ging wel een droom in vervulling: sinds 2005 adviseert hij Nederlandse bedrijven die in Polen willen investeren. “Ik heb altijd in het buitenland willen wonen en werken”, vertelt Alberda in zijn kantoor in het centrum van Warschau. `Polen was niet mijn droom, ik dacht meer aan Spanje of iets dergelijks, maar ik vind het geweldig om de opbouw van dit land mee te maken. De veranderingen gaan extreem snel.`
Eunite heeft kantoren in Nederland, Polen, Oekraine en Roemenië. In totaal werken er achttien mensen, waarvan zes in Warschau. Alberda: `We helpen Nederlandse bedrijven die zich hier willen vestigen. We zoeken bijvoorbeeld grond voor hen, doen het papierwerk.` Volgens Alberda is het een fabeltje dat in Polen geinteresseerde bedrijven deze diensten niet meer nodig zouden hebben, omdat tegenwoordig alle informatie op internet te vinden zou zijn. Alberda: `Noem me eens een goede Engelstalige website met die informatie? Die is er niet. Dus moet een Nederlandse ondernemer zelf contact opnemen met een Pools bedrijf. Negen van de tien keer krijgt hij dan een secretaresse aan de lijn die geen Engels spreekt en in paniek de hoorn op de haak gooit. Dat zal via ons niet gebeuren.`
Keihard aan het werk
Op dit moment verzorgt Eunite Polen de administratie van tien Nederlandse trustbedrijven, begeleidt ze een aantal bedrijven bij investeringen, doet ze marktonderzoek, sourcingsopdrachten, feasibilitystudies, liquidaties, oprichtingen en recruitment. Daarnaast probeert Eunite graantjes mee te pikken van de 67 miljard aan Europese subsidies die de komende vijf jaar moeten worden geïnvesteerd, en van het Europees kampioenschap voetbal, dat in 2012 in Polen en Oekraïne wordt georganiseerd. Het was aan Alberda’s Eunite-collega Dirk Smits van Oyen in Kiev te danken dat beide landen het EK voetbal in 2012 toegewezen kregen. Alberda: “Hij heeft ervoor gezorgd dat er een bod uit Oekraïne kwam. Iedereen was verrast toen deze twee landen de EK toegewezen kregen, Polen en Oekraïne zelf nog het meest. Nu moet er opeens heel veel gebeuren. Normaal gesproken wordt eerst onderzocht hoe groot de behoefte aan zitplaatsen is, welke events in de toekomst in het stadion gaan plaatsvinden, enzovoort, maar daar is helemaal geen tijd voor. Polen moet keihard aan het werk om de stadions überhaupt op tijd af te krijgen.”
Vijfde economie van Europa
Soms zou Alberda wel eens even “flink willen schelden” op zijn medewerkers, maar zijn ontoereikende kennis van het Pools belet hem dat te doen. Zijn kinderen zijn wat dat betreft al verder: die gaan naar een privéschool ten zuiden van Warschau, waar ze Engelstalige en Poolstalige lessen volgen. Alberda: “Ze leren nu een heel bijzonder Engels, met een Pools accent.” Alberda wilde met zijn vrouw en drie kinderen afgelopen jaar een huis aan de rand van Warschau kopen, maar dat werd geen succes. “Op de dag dat we het contract zouden ondertekenen, wilde de verkoper opeens 30% meer. Volgens onze makelaar is zoiets heel normaal. Voorlopig huren we dus nog. Gelukkig is onze potentiële verkoper zijn huis nog steeds niet kwijt, haha.” Ondanks dit soort ervaringen wil Alberda voorlopig niet weg uit Warschau. “Het gebeurt in Polen. Dit land heeft de potentie om na Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië de vijfde economie van Europa te worden. Daar wil ik bij zijn”
Door Jeroen Kuiper
Export: 100 miljard
De Poolse economie groeide in 2007 met 6,3 procent. In Polen stegen de investeringen en de particuliere consumptie vorig jaar met circa twintig procent. De stijging van de lonen in de marktsector beliep ruim tien procent. Migranten maakten in 2007 circa vijf miljard euro over uit het buitenland. Een onbekend bedrag ging mee in de portemonnee. De Poolse munt (de zloty) is in drie jaar met 25 procent geapprecieerd. Al deze feiten betekenen een geweldige stijging van de koopkracht. Verder ontvangt Polen in de periode 2008-2013 zo’n 67 miljard euro aan Europese structuurfondsen. Circa 35 miljard euro daarvan wordt geïnvesteerd in infrastructuur (wegen, spoorwegen, luchthavens) en milieuprojecten (waterzuivering, afvalverwerking). In Polen worden volgend jaar ruim dertig miljoen platte beeldschermen gemaakt en een kleine miljoen personenauto’s, vooral voor de export. De Poolse export overschreed in 2007 het bedrag van honderd miljard euro. Meer dan de helft van de Poolse export is afkomstig uit fabrieken en investeringen van buitenlandse ondernemingen.
