Een ingewikkeld schaakspel houdt de telecommarkt in zijn greep: triple play ofwel telefonie, internet en tv via één kastje. Met een slimme manoeuvre bij de verkoop van de eredivisierechten was Versatel-ceo Raj Raithatha UPC te slim af. John de Mol kan wel eens de lachende derde worden.
We schrijven de laatste maanden van 2004. Tijdens de persconferentie over de kwartaalcijfers van Versatel, op 3 november, komen de voetbalrechten ter sprake die later in de maand door de eredivisie worden geveild. Ceo Raj Raithatha en zijn financiële man Mark Lazar wekken de indruk niet in de rechten geïnteresseerd te zijn. Enkele weken later, op 16 november, neemt UPC de Nederlandse activiteiten van Canal+ over. Canal+ verzorgt op dat moment nog de live-uitzendingen van eredivisiewedstrijden. Bij Raj Raithatha gaat er een lampje branden. “Het aantal gegadigden ging daarmee omlaag,” zegt Raithatha in zijn corner office op de hoogste verdieping van het Versatel-gebouw in Amsterdam-Zuidoost. “We bestudeerden de regels van de veiling en we zagen een kans. We namen volledige radiostilte in acht en dienden ons bod op het laatste moment in. De andere partijen wisten niet eens dat we meededen. We deden een knock-out-bod, om te zorgen dat er geen tweede ronde zou komen. Het was onze enige kans.” Versatel won met een bod van 30,5 miljoen euro per jaar. De komende drie voetbalseizoenen mag Versatel live-uitzendingen van de eredivisie verzorgen.
Als UPC had geweten dat jullie meededen, zouden ze jullie dan hebben afgetroefd?
Raithatha: “Waarschijnlijk wel. Hun zakken zijn diep. Ze hebben John Malone’s Liberty Media achter zich staan. Daar kunnen wij nooit tegenop.”
UPC beraadt zich nog op juridische stappen. Het bedrijf zegt dat het eigen bod hoger was.
“Het is allemaal onder toezicht van een notaris gebeurd. Ze hebben de zaak onderschat.”
Triple play
Wat bezielt een bedrijf dat groot geworden is met zakelijke telecomdiensten om mee te dingen naar voetbalrechten? Het antwoord ligt in de term triple play. Sinds een aantal jaren biedt Versatel internettoegang op de consumentenmarkt (aanvankelijk onder het merk Zon). De nieuwe generatie adsl die voor de deur staat, maakt het aanbieden van digitale televisie mogelijk. ‘Triple play’ houdt in dat de consument van één leverancier zowel telefonie, internet als (betaal-)televisie afneemt. Het telefoontoestel, de tv en de computer worden alledrie op het adsl-modem aangesloten. De leverancier die een triple play-klant binnenhaalt, slaat dus drie vliegen in een klap.
Niet alleen adsl-aanbieders maar ook kabelbedrijven bieden dit soort diensten. Het wordt druk op de markt, want ook KPN doet mee (met digitale televisie via Digitenne). Voetbal is de ultieme voet tussen de deur die moet zorgen dat de telecomleverancier de huiskamer binnenkomt. Raithatha noemt het de ‘accelerator’. Door het uitzenden van eredivisiewedstrijden hoopt Versatel op een versnelde groei van het klantenbestand (het doel dit jaar is 100.000 nieuwe triple play-klanten). Behalve Versatel heeft ook UPC’s dochterbedrijf Chello een sterke kaart, Chello heeft de rechten van alle Champions League-wedstrijden. Ook een goede ‘accelerator’.
Of triple play dit jaar de vliegende start zal zijn waarop bedrijven zoals Versatel hopen, daarover wordt nog flink gediscussieerd. Zo trok internetondernemer Roel Pieper de capaciteit van de techniek openlijk in twijfel. “Ik denk niet dat mensen overstag zullen gaan voor een klein venster met video op de pc, of een schokkerig beeld van voetbalwedstrijden op de televisie,” verklaarde Pieper in een interview met Planet Internet. Raithatha reageert: “We gaan met Pieper praten. We zullen hem overtuigen.” Versatel zal binnenkort productdemonstraties laten zien, aldus Raithatha. “We zijn weliswaar early adopters van deze techniek. Maar het wordt al gebruikt in Frankrijk, Italië, Zuid-Korea en Japan. MaLigneTV in Frankrijk heeft al een miljoen abonnees.” Een ander punt van zorg is de acceptatie. De eredivisiewedstrijden bij Canal+ waren tot nu toe geen doorslaand succes. Er werd weliswaar ongeveer een kwart miljoen bezoekers binnengehaald, maar de winst bleef achter. De vraag is of Versatel er wél in slaagt van de live-wedstrijden op tv een succes te maken. Het bedrijf overweegt een ander model dan Canal+. Bij de huidige aanbieder moeten abonnees een totaalpakket van voetbal- en filmzenders afnemen. Versatel wil verschillende pakketten samenstellen. Klanten uit Enschede zouden bijvoorbeeld kunnen kiezen voor een pakket met alle uit- en thuiswedstrijden van FC Twente.
Stel, ik heb een internetabonnement bij een andere provider. Moet ik die, als ik eredivisievoetbal wil zien, opzeggen en overstappen naar Versatel?
Raithatha: “Om voetbal te kunnen zien heb je een breedbandverbinding bij ons nodig.”
Maar ik wil ook live de wedstijden van de Champions League volgen. Heb ik dan twee triple play-abonnementen nodig, een van Versatel en een van Chello?
“Dat klopt.”
Een dubbel abonnement voor telefonie, internet en televisie, denkt u niet dat er enorme protesten zullen komen?
“Dat zou goed kunnen. Ik kan alleen maar verwijzen naar de ervaringen in Groot-Brittannië. Toen de live-wedstrijden naar Sky gingen, was er ook veel weerstand. Later ontdekten de kijkers dat er meer keuzemogelijkheden waren en dat de kwaliteit beter was.”
Op dit moment is switchen van internetprovider al een ramp. Hoe moet het als kijkers massaal willen overstappen?
“U moet het zo zien, drie jaar geleden was het een ramp om een internetverbinding te kríjgen. De techniek is inmiddels een stuk verder.”
Het zou dus ook betekenen dat ik mijn e-mailadres moet veranderen?
“Als u de eredivisiewedstrijden wilt zien wel. Er zijn nu eenmaal hordes die we moeten nemen om tot grotere keuzevrijheid te komen. Dat kan niet anders. Maar je zegt nu toch ook niet als je nieuwe kleren gaat kopen, waarom heb je nieuwe kleren nodig, je hebt toch al kleren?”
Riskant
Geen punt van discussie is dat de triple play-strategie in de papieren gaat lopen. De aanbieders moeten investeren in techniek en reclame. Daar komt bij dat de bestaande tv-omroepen hun kans schoon zien. Voor hun ‘contentpakketten’ hebben de adsl- en kabel-aanbieders ook zenders als Nederland 1-3, RTL4 en SBS6 nodig. De zenders hebben al aangekondigd geld te vragen voor doorgifte. Met de 30,5 miljoen euro die Versatel kwijt is voor de eredivisielicentie voor het seizoen ’05-’06, is het bedrijf er nog lang niet. Versatel maakte onlangs bekend dit jaar 170 miljoen euro vrij te maken voor het breedbandnetwerk, de aanschaf van decoders en marketingkosten.
In de bestuurskamer van Versatel wordt het woord ‘riskant’ alleen met grote tegenzin in de mond genomen. Maar met de technische en commerciële onzekerheden rond triple play en gezien de sterke concurrentie kun je moeilijk volhouden dat er geen risico’s zijn. Met een omzet van 600 miljoen euro (2004) is Versatel een relatief klein telecombedrijf. De investering van 200 miljoen alleen al dit jaar kan gerust ambitieus worden genoemd. Vooruit, geeft Raithatha toe, het is riskant, maar: ‘riskant vanuit uitvoeringsperspectief, niet vanuit strategisch perspectief’. “We hebben deze strategie vijf of zes jaar geleden al geformuleerd.” Bij Versatel zijn ze wel aan risico’s gewend. Eind jaren negentig werden honderden miljoenen euro’s geleend om het eigen fijnmazige glasvezelnetwerk door Nederland, België en Duitsland aan te leggen. Pas na een surseance in 2002, aangevraagd om de obligatiehouders onder druk te zetten, kon Versatel zich van deze financiële molensteen ontdoen. Met frisse moed stort Versatel zich nu opnieuw in een strategisch avontuur, opnieuw (deels) met geleend geld. Sommige waarnemers zien hierin de hand van grootaandeelhouder John de Mol. Zijn bedrijf Talpa bouwde in de loop van 2004 een aanzienlijk belang in Versatel op. In november werd dat belang vergroot van 25 naar 42 procent. Dat was enkele weken nadat de Versatel-top had laten weten niet geïnteresseerd te zijn in de voetbalrechten (en voor de triple play-strategie in eerste instantie te mikken op de Duitse markt). Na de investering van Talpa werd de koers toch verlegd naar de Nederlandse markt. Was dat toeval? De Mol is geen ‘gewone’ aandeelhouder. Als oprichter van een nieuwe tv-zender kan hij baat hebben bij de controle over een telecomkanaal waarmee televisie kan worden doorgegeven. Raithatha spreekt tegen dat hij ooit beweerd heeft dat hij de eredivisierechten niet wilde. “Tijdens de presentatie van de kwartaalcijfers heb ik gezegd: we zullen de mogelijkheid op haar merites beoordelen. Om te zien of er een houdbare businesscase in zit of niet. We hebben nooit verklaard dat we geen voetbalrechten wilden.”
Niet lang daarna zag u die businesscase blijkbaar wel. Het is moeilijk te geloven dat er geen invloed was vanuit Talpa.
“John de Mol had voor die tijd al een belang in Versatel. Hij heeft geen invloed op onze strategie. De Mol heeft nooit een commissariaat bedongen. Hij vraagt niet om dagelijkse bijeenkomsten. Hij belt me niet op: ‘Raj, je moet dit of dat doen’.”
Hoe vaak heeft u contact met hem?
“Als er contact is, loopt dat van Talpa naar onze cfo, Mark Lazar. Zoals dat voor elke investeerder geldt. Ik zou liegen als ik zeg dat ik De Mol nooit heb gesproken, ik heb hem twee of drie keer ontmoet. Maar Versatel is een onafhankelijk bedrijf. Ik rapporteer aan de raad van commissarissen. Ik moet de belangen van alle aandeelhouders dienen, niet die van één aandeelhouder. Dat we hebben meegedaan aan de veiling van de tv-rechten kwam, zoals gezegd, omdat we een mogelijkheid zagen in het veilingreglement. Als Talpa geen belang had gehad, hadden we ook meegedaan.”
Zou u protesteren als Talpa een bod deed op de rest van de aandelen?
“Niet als ze waarde toevoegen voor de andere aandeelhouders. We hebben strenge wetten in dit land voor vijandige overnames. Als Talpa zijn macht misbruikt, zullen we ons daarop beroepen.”
Zou u het zelf een goed idee vinden?
“Ik leid dit bedrijf niet om overgenomen te worden. Maar het heeft bepaalde voordelen. De voornaamste vraag is of de aandeelhouders hun opbrengsten krijgen.”
Wat zouden de voordelen zijn?
“Strategisch zijn er veel voordelen. Hij heeft de eredivisierechten voor het open kanaal, wij voor achter de decoder. Het zou voor de hand liggen om daarbij samen te werken. Hij heeft media-expertise in huis, wij niet. Et cetera.”
Versatel maakte enkele jaren geleden een moeilijke periode door. Nu begeeft het bedrijf zich opnieuw op glad ijs. Maakt u zich niet kwetsbaar?
“We kunnen niet om de ontwikkelingen in de markt heen. De inkomsten uit vaste telefonie zullen alleen maar verder afnemen. Om nog iets te verdienen aan ons telecomnetwerk moeten we mee met de ontwikkeling naar gepersonaliseerde televisie. Daar ligt de toekomst. Net als de beurtschippers ten tijde van de opkomst van de spoorwegen. Ze verdienden goed geld en vonden het niet nodig te investeren in het spoor. Enkele jaren later waren ze op de fles. Of onze timing goed is zullen we pas achteraf weten. Maar we hadden weinig keus. De veiling van de voetbalrechten was nu, als we niet meededen moesten we drie jaar wachten.”
Hands on
De man die Versatel naar de markt voor triple play stuurt lijkt haast een ander mens te zijn dan de bescheiden Brit die in 1998 als cfo in dienst kwam en lange tijd op de achtergrond bleef. In een eerder interview in Management Team (2002) beschreef Raithatha zijn rol, namelijk het op orde brengen van het bedrijf dat een moeilijke periode had gekend. “In de eerste fase heb je visionaire mensen nodig zoals Gary Mesch, met grote plannen. In de huidige fase heb je saaie mensen zoals ik nodig die het bedrijf consolideren. Wat dat betreft ben ik de juiste man op het juiste moment.”
De vijf jaar die hij dacht te zullen aanblijven als ceo zijn inmiddels om, maar Raithatha staat zelfbewuster aan het roer dan ooit. Voelt hij dat hij is veranderd? Raithatha: “Ik geloof van niet. Ik ben nog steeds een operator. Ik hou van het aansturen van een organisatie. Ik heb een financiële achtergrond maar ik heb ook laten zien dat ik over visie beschik. Waar het uiteindelijk om gaat is of de commissarissen en aandeelhouders willen dat ik blijf. En natuurlijk of ik het zelf leuk blijf vinden.”
Een onderschatte factor in het succes van Versatel is de Calimero-houding. Oprichter Gary Mesch begon daar mee: het kleine Versatel moest opboksen tegen het enorme KPN. Volgens Raithatha heeft het geleid tot een bijzondere sfeer. “Het idee dat wij worden geconfronteerd met enorme obstakels maakt iets los. Er staat een muur, we kunnen er niet overheen. Maar we verzinnen wel iets, we graven een gat, we blazen hem op. Die houding wordt gedragen door onze overwegend jonge en enthousiaste mensen. Het is hier doodnormaal dat er nog over het werk wordt doorgepraat tot twee uur ’s nachts.” De managementstijl die Raithatha daar tegenover stelt is nadrukkelijk hands on. Het leven in de directiekamer boeit hem niet. “Ik heb zojuist een beslissing genomen over de leverantie van bepaalde onderdelen van onze technologie. Ik probeer zo veel mogelijk betrokken te zijn. Ik ben wel geen technicus maar ik probeer de details te begrijpen. Sommige delen van onze business ken ik beter dan de mensen die het uitvoeren. Ik ga naar alle uithoeken van het bedrijf en ik stel voortdurend vragen. It frustrates the living daylight out of my people. Want ze vinden dat ik hierboven moet zitten om handjes te schudden. Maar zo zit ik niet in elkaar.”
De vraag is of de Calimero-sfeer behouden blijft in het geval dat Talpa Versatel overneemt. Als zo’n overname door zou gaan, blijft Raithatha dan aan of vertrekt hij? “Dat ligt eraan. Als ze geen operations manager hebben, zullen ze mij er bij willen hebben. Als ze die al hebben dan niet. Ik hou me niet met dat soort vragen bezig. Ik heb een goed team en ik heb het naar mijn zin. Waar ik trots op ben is dat in de vijf jaar dat ik dit doe, niemand van mijn team vertrokken is. Volgens mij is dat een teken van goed management.”
Calimero vs. KPN
1994 Een Amerikaanse toerist in Amsterdam merkt dat hij erg veel moet betalen voor zijn telefoontje naar huis. Dat komt door het monopolie van de machtige PTT (tegenwoordig KPN). De markt staat op het punt te liberaliseren. De Amerikaanse zakenman, Gary Mesch, ruikt zijn kans. Een jaar later is Versatel een feit.
1998 Versatel bouwt snel zijn eigen telecomnetwerk op. De finan-cieel directeur van het Amerikaanse telecombedrijf ACC, de Brit Raj Raithatha, wordt naar Nederland gestuurd om Versatel over te nemen. Mesch haalt Raithatha over om cfo te worden.
1999 Bij de beursgang aan de Amsterdamse AEX heeft Versatel nog nooit winst gemaakt.
2000 Raithatha wordt ceo. Dat de topman goed Engels spreekt is gunstig, want het bedrijf is afhankelijk van Britse en Amerikaanse geldschieters. Het aandeel wordt in 2000 voor rond tachtig euro verhandeld.
2002 Door de inzakkende markt en de schuldenlast dreigen problemen. Versatel vraagt surseance aan. Zo worden de obligatiehouders onder druk gezet het schuldpapier te ruilen voor aandelen en geld. Versatel is het eerste telecombedrijf dat zo in een financiële opknapbeurt slaagt.
2003 John de Mols Talpa investeert in Versatel. Door de toenemende handel wordt het aandeel in de AEX opgenomen en stijgt de koers. De Mol verkoopt vervolgens weer. Later bouwt Talpa opnieuw een belang op. Eind 2004 heeft het bedrijf 42 procent van Versatel in handen.
2005 In zijn tienjarig bestaan heeft Versatel één kwartaal winst gemaakt. Inmiddels heeft het bedrijf de rechten gekocht om live-wedstrijden van de eredivisie uit te zenden. Versatel stort zich op de triple play-markt. Winstgevendheid vóór 2007 wordt niet voorzien. Het aandeel staat al jaren genoteerd rond de twee euro.
