De nieuwe Jack Ma: deze rijkeluisdichter maakt van Meituan dominant bezorgplatform

‘De meeste mensen doen liever niets dan dat ze echt moeten nadenken.’ Het is een van Wang Xings vele karakteristieke uitspraken. De oprichter van Meituan-Dianping, China’s versie van Just Eat Takeway, is bijna een wandelende generator van spreuken. De ceo staat bekend als een denker, die zich graag laat inspireren door bekende Chinese dichters en oude filosofen.

Dat begon al in zijn jeugd. Naar verluidt zou hij tijdens het voorstelrondje op een van zijn eerste schooldagen een bekend Chinees motto uitgesproken hebben: ‘We zijn allemaal verantwoordelijk voor de opkomst en ondergang van de wereld.’ Tijdens de introductieperiode op de prestigieuze Tsinghua-universiteit vroeg hij zijn peers naar de ‘zin van het leven’.

Gouden lepel

Anders dan collega-techmiljardairs als Jack Ma (Alibaba), Zhang Yiming (Bytedance) en Coling Huang (Pinduoduo), die van eenvoudige komaf zijn, is Wang geboren met een gouden lepel in zijn mond.

Zijn grootvader werd tijdens de Culturele Revolutie, de politieke heksenjacht die duizenden slachtoffers eisten, tot zelfmoord gedreven. Zijn vader Wang Miao moest daarna gedwongen op het platteland werken. Zonder scholing wist hij als selfmade man evengoed in China’s hervormingsjaren te profiteren van de economische groei en een fortuin in de bouw te verdienen.

Wilde en Kafka

Zodoende groeide Wang op in een villa met vier verdiepingen die vol stond met duizenden boeken waar de jonge ondernemer zich aan kon laven. Hij las Oscar Wilde, Kafka, Haruki Murakami en J.D. Salinger. Want zijn honger naar kennis was groot. Zo spijbelde hij van school om op de trein te klimmen en deze te kunnen bestuderen.

Op de middelbare school was hij zeer actief in partijstudiegroepen. Niet omdat hij graag partijlid wilde worden, maar omdat hij meer wilde weten over de geschiedenis van de partij, vertelde hij docenten.

Zelflerende machine

‘Wang is een als een zelflerende machine, die eerst van anderen leert, maar uiteindelijk altijd de ander verslaat’, zei Xu Xin, een van de eerste venture capitalists in China, ooit over hem. ‘Hij spendeert veel tijd aan onderzoek, het overwegen van opties en is dan in staat de juiste weg in te slaan.’

Wang gaat bijna wetenschappelijk te werk, beaamt zijn zakenpartner Wang Huiwen. Volgens zijn bestuurscollega’s is Wang dan ook extreem langzaam in het nemen van besluiten.

Na zijn studie als elektronica-engineer vertrok Wang voor een master computertechniek naar Delaware in de VS. De hele familie deed het goed: zijn zus werd softwareprogrammeur in Silicon Valley zijn broer werd later ceo van Sogou.

Na het vertrek van zijn mentor kon hij blijkbaar moeilijk aansluiting vinden bij studiegenoten en spendeerde daarom vele uren in de bibliotheek of speelde computerspelletjes. Dat veranderde toen in 2003 een van de eerste sociale netwerken in Amerika, Friendster, in korte tijd razendpopulair werd.

Master ingeruild voor een startup

Wang zag al snel de potentie van dit netwerk. Hij besloot zijn master niet af te maken, maar keerde in 2004 terug naar China en huurde samen met drie vrienden en oud-klasgenoten een appartement voor hun startup.

Al na vier maanden lanceerde het trio de sociale netwerksite Duoduoyou, wat ‘veel vrienden’ betekent in het Chinees. Het was de eerste van een serie soortgelijke kopieën van Friendster, Google Maps en fotosites, die stuk voor stuk niet aansloegen bij een groot publiek.

Ondertussen was Facebook in de VS een enorm succes. Pas toen Wang Duoduoyou omdoopte tot Xiaonei, te vertalen als ‘op school’, gevolgd door een promotiecampagne op de Tsinghua-campus, kreeg het netwerk eindelijk tractie.

Businessplan achtergelaten in de taxi

Hij verkocht het aan zijn grootste concurrent voor twee miljoen dollar, die het een paar jaar later als de alumni-site Renren.com naar de beurs wist te brengen. Interesse van Sequoia Capital verpestte het drietal door hun businessplan van een A4-tje in de taxi te verliezen. De investeerders waren niet onder de indruk van de in de haast handgeschreven pagina, die ze tijdens hun afspraak presenteerden.

De eigenwijze Wang was met zijn hoofd echter alweer bij een nieuw avontuur: de oprichting van Fanfou in 2008, een variant op Twitter. Het microblog kreeg snel een miljoen gebruikers, maar werd een jaar later maandenlang geblokkeerd door de autoriteiten, wegens het ‘opstoken van onrust’ in Urumqi, Xinjiang waar Oeigoerse minderheden demonstreerden. In diezelfde periode werden ook Facebook en Twitter geblokkeerd in China.

Weibo uit zicht verdwenen

Wang beloofde betere screening, maar toen het blog in 2011 herstartte, was de achterstand ten opzichte van concurrent Weibo te groot geworden. Fanfou zou een vanaf dat moment een sluimerend bestaan in de marge leiden.

Toch sloot Wang de site nooit af. Het microblog, dat letterlijk betekent ‘heb je gegeten of niet?’, functioneerde afgelopen decennium bijna als Wangs persoonlijke blog. De titel is afgeleid van een gedicht uit de tijd van de Song-dynastie en de ondernemer schreef het blog dan ook vol met persoonlijke berichten, gedichten en gedachten.

De tekst van zijn bio luidt: ‘Als ik niets gezien, gedacht of gedaan heb vandaag dat de moeite waard was om op Fanfou te vermelden, dan was dit een waardeloze dag’.

In de problemen

Maar al dat vrijelijk citeren en associëren brengt Wang soms ook in de problemen. In mei dit jaar plaatste de ceo een paar dichtregels van een relatief onbekende negende-eeuwse dichter Zhang Jie.

Het gedicht gaat over de plek waar de keizer tijdens de Qin-dynastie (221-206 v.Chr.) boeken verbrandde en wetenschappers liet ombrengen. Dat was impliciete kritiek op de Chinese Communistische Partij; ook tijdens Mao’s Culturele Revolutie waren er regelmatig  boekverbrandingen.

Post razendsnel verwijderd

Toen zijn post viral ging, verwijderde hij deze snel en schreef een nieuwe post om uit te leggen dat hij met het gedicht de concurrentie had bedoeld. ‘Het herinnerde me eraan dat de gevaarlijkste rivalen niet degenen zijn die je denkt dat het zijn. (..) het zijn misschien ons businessmodel en het bedrijf zelf waar we geen aandacht aan hebben besteed, die ons ondermijnen.’

De concurrentie heeft Wang met de oprichting van Meituan, inmiddels mijlenver achter zich gelaten. Begonnen in 2010 als een soort Groupon-achtige site stortte de onderneming zich vanaf 2013 op de markt van voedselbezorging, waar tot dan toe Baidu Takeaway en Ele.me de dienst uitmaakten.

Met spierballenvertoon naar nummer 1

Dankzij een agressieve expansiecampagne, miljarden aan investeringen, een fusie in 2015 met Dazhong Dianping, de Chinese versie van Yelp (die Alibaba probeerde te voorkomen) en een beursgang in 2018, veroverde het bezorgplatform in 2019 de nummer 1 positie in de markt.

Anno 2021 heeft het zelfs een marktaandeel van 65 procent. De gele Meituan-jassen hebben de blauwe Ele.me-outfits en rode Baidu-scooters in het straatbeeld verdrongen. Het bedrijf voegde allerlei functionaliteiten toe die ook via de app aangeschaft kunnen worden zoals reizen en andere vrijetijdsbestedingen.

Onder vuur

Maar met de groei is ook de kritiek gekomen. Het afgelopen jaar is Meituan steeds vaker onder vuur komen te liggen wegens de stressvolle arbeidsomstandigheden als de lange werktijden, het grote aantal verkeersongelukken en lage beloning.

De algoritmen zijn daarna iets aangepast waardoor de bezorgers iets meer tijd hebben om hun pakketjes af te leveren. De toezichthouder startte toch een onderzoek naar het bedrijf en gaf de onderneming dit najaar een boete van 461 miljoen euro wegens overtreding van antimonopoliewetgeving.

Op gespannen voet

Daags voor de boete schermde de ceo zijn Fanfou-account met circa 17 duizend posts af voor het algemene publiek. Vermoedelijk wilde hij geen nieuwe brandstof geven aan discussies over de bestraffing of zichzelf beschermen als hij zich niet kon inhouden. Zijn reputatie als diepzinnige,  filosofische denker die over het leven peinst, lijkt op gespannen voet te staan met de uitbreiding van Meituan over de ruggen van slecht betaalde bezorgers.

Maar Wang is nu eenmaal zeer zakelijk en rationeel, vertelt een van zijn Chinese biografen, He Jiayan, tegen de podcast Chinatalk. Het verhaal gaat dat Wang jaren goed bevriend was met Chang Wei, ceo van China’s grootste taxibedrijf Didi.

De dag nadat de twee een etentje hadden, zou Wang een pilot lanceren met een taxidienst in Nanjing en later ook huurfietsen. Maar Wang had de lippen daarover stevig op elkaar gehouden tijdens het diner met zijn vriend.

Ruzie met Jack Ma

Wang zou afgelopen jaren ook zeker drie keer ruzie hebben gemaakt met Jack Ma en hem uitgemaakt hebben voor ‘leugenaar’, Alibaba een ‘kruiperig’ bedrijf hebben genoemd en Taobao verkoper van ‘nep- en goedkopen spullen’.

In een interview met het Chinese zakenblad Caijing zegt Wang over de conflicten die hij heeft met andere techceo’s: ‘Meituan’s relatie met Tencent en Alibaba is een beetje zoals China’s relatie afgelopen decennia met die twee andere supermachten, de VS en Rusland.’

Volgens Li Zhigang, die een boek schreef over Wang heeft de ondernemer nu eenmaal een ‘laag EQ’, maar is hij wel extreem gefocused. ‘Bedrijven zijn meestal zoals meteoren; ze zijn prachtig, maar branden snel op. Een planeet bestaat dan weer wel lang, maar geeft niet van zichzelf licht. Een ster schijnt, maar drijft op kernfusie, wat anders is dan een meteoor. We proberen een ster te worden.’