Unilever vond ze te oud, te laag opgeleid of niet fit genoeg. Na de sluiting van de Knorr-fabriek in Loosdrecht namen ze het roer in eigen hand. Nu hebben ze hun eigen verpakkingsbedrijf: Suppack.
Minh Khoang (42): "Dat we nu eigenaar zijn van ons eigen bedrijf is een troost voor de moeilijke tijd die we hebben gehad." Johan van Hazel (48): "Mijn vrouw zei: als je maar werk hebt." Na sluiting van de Knorr-fabriek door Unilever bleef een aantal moeilijk plaatsbare werknemers over. Met steun van Unilever zijn ze een nieuw bedrijf gestart: verpakkingsbedrijf Suppack in Nijkerkerveen. Andere bedrijven hebben inmiddels interesse getoond in dit elegante model om van wegbezuinigde mensen af te komen. Werknemers zijn aandeelhouders geworden; je zou het een ‘employee buy-out' kunnen noemen.
Een jaar geleden maakte Unilever bekend een deel van de productie te verplaatsen naar het buitenland. Drie goed draaiende fabrieken stonden op de nominatie voor sluiting: Knorr in Loosdrecht, Calvé in Delft en Cif in Vlaardingen. Daarmee dreigden 474 werknemers op straat te komen.
De meeste werknemers konden aan een nieuwe baan komen. Maar een groep werknemers die lastig te bemiddelen waren, bleef over. Suppack, voluit support in packaging, is opgezet na een haalbaarheidsstudie van AT Kearney. Sinds 1 oktober is het bedrijf operationeel. Unilever betaalt het personeel door tot april volgend jaar.
Het heeft de ex-werkgever een lieve duit gekost, maar een bom goodwill opgeleverd. Postbedrijf TNT en slotenproducent Nemef hebben al delegaties langs gestuurd om de kunst af te kijken.
Harde actie
Brein achter de revolutionaire aanpak is Gaby van de Waal, tegenwoordig algemeen directeur van Suppack en voorheen productieleider bij Knorr. Als voorzitter van de ondernemingsraad ging hij de barricaden op toen Unilever begin oktober 2007 met de onheilstijding kwam.
Een periode van onzekerheid brak aan voor de werknemers die veelal hun hele werkzame leven in de Unilever-fabriek stonden. Zoals Nancy Pattipeiluhu (52). "Na dertig jaar je baan kwijt. Dat is erg hoor, dan ga je door de grond. Je weet niet meer wat je moet doen. Je denkt: niemand wil me aannemen. We hadden net een nieuwe manager, hij zat er vier weken. Die moest het ons vertellen. Ik had nachtdienst gedraaid. Ik kom thuis, wil net gaan slapen en het bericht komt: je moet met spoed naar je werk. Iedereen was emotioneel."
Haar collega Miranda van den Heuvel (36) voelde vooral ongeloof: "Je ziet iedereen in die zaal zitten, denkt: gaat dit echt gebeuren? Ik weet nog dat ik daarna door de gangen liep en dat het heel stil was. Om twee uur was er bijna niemand meer. Dan wordt het reëel. Ik heb daar zestien jaar gewerkt, had een hechte afdeling. De mensen om je heen verdwijnen, die gaat daarheen, die daarheen. Je weet dat je opnieuw moet gaan beginnen, een baan zoeken, je weer bewijzen. Ik had het daar best moeilijk mee."
Er volgde een periode van harde acties. Zeker een maand werd er gestaakt, waaraan ook de andere twee Nederlandse Unilever-fabrieken meededen. De troepen rukten op naar het Weena in Rotterdam. Johan van Hazel (48), die 27 jaar in de mengerij van Knorr werkte, was erbij. "Leuk hoor, een dagje uit. We kwamen tot de deur van het hoofdkantoor. Twee of drie bazen zijn naar buiten gekomen. Ons geluk was dat die andere fabrieken ook meededen, zodat we met heel veel waren. Daar waren ze bij Unilever niet blij mee."
De Club van 100
Het mocht niet baten, voor de drie fabrieken had het laatste uur geslagen. Wel zegde Unilever 22,3 miljoen euro extra ontslagvergoeding toe. Van de Waal en collega-onderhandelaars wisten het bedrag af te ronden op 25 miljoen euro. De opslag was bestemd voor de honderd werknemers ‘met de meeste afstand tot de arbeidsmarkt', zoals Van de Waal het uitdrukt. Concreet: 55-plus, laag opgeleid, vaak met een WAO-verleden. Van de Waal riep deze groep uit tot de ‘Club van 100'. Hij maakte een film over de Club, waar de werklust vanaf spatte. Met de film ging hij de boer op, op zoek naar werk voor de leden van de Club.
Ook Van den Heuvel werd bij de Club van 100 gevraagd. "Ik was een beetje buiten dat hele proces van solliciteren gevallen, omdat ik er opeens achter kwam dat ik zwanger was. Na mijn verlof was er een drempel om terug te gaan. Maar er waren nog een paar plekken te vergeven bij de Club van 100. Dat gaf rust."
Niet voor iedereen uit de Club van 100 vond Van de Waal een nieuwe werkgever. Inmiddels was het idee om een eigen fabriek op te zetten geboren. In januari dit jaar bekostigde Unilever het onderzoek van AT Kearney. In het voorjaar kreeg het plan vaste contouren. Van Hazel twijfelde geen moment. "Ik had het gauw bekeken, ik heb meteen ja gezegd. Opgelucht? Niet echt. Mijn vrouw was wel onzeker geweest. Ik niet."
Van de Club van 100 wilde een derde mee, allemaal van Knorr. Die groep was goed voor ongeveer 1 miljoen euro uit de gezamenlijke pot. Daarnaast maakte Van de Waal – die inmiddels een goede baan bij een ander bedrijf had laten schieten – de deal dat de inventaris die over zou blijven van de drie fabrieken, en waarvoor binnen Unilever geen andere gegadigden zouden zijn, naar Suppack ging. Dat leverde kantoormeubelen, magazijnspullen, pompwagens en zelfs een heftruck op. Onderdeel van de deal was overigens wel dat Van de Waal afzag van de aanblijfpremie in die hij nog tegoed had.
Aankloppen bij de bank was na de generositeit van Unilever niet meer nodig. "Gelukkig hoeven wij niet met de billen bloot voor een krediet, en zijn er dus ook geen banken die zich met onze strategie bemoeien." In Nijkerkerveen werd een gebouw gehuurd waar voorheen een horecagroothandel zat. En op 1 oktober werd de nieuwe fabriek geopend. Een aantal mensen had op de valreep een andere baan gevonden, uiteindelijk gingen twintig mensen mee.
Arbeidsethos
De klussen die inmiddels zijn binnengehaald, beperken zich nog tot zogeheten ‘gesloten productie', dat wil zeggen het opnieuw verpakken van bestaande verpakkingen naar andere formaten. Doel is om in de nabije toekomst producten te gaan afvullen, een activiteit die beter rendeert. Daarbij krijgt het bedrijf bijvoorbeeld soep in bulk binnen, om die vervolgens in dozen of pakjes te stoppen.
De mensen aan het werk houden staat voorop, maar het bedrijf moet natuurlijk wel gaan draaien. Van de Waal neemt er even de tijd voor. Dit jaar telt nog niet mee, voor volgend jaar rekent hij op verlies, het jaar erop is hij tevreden als hij quitte draait en voor 2011 mikt hij op winst.
Die winst gaat naar de aandeelhouders, dat zijn de werknemers. Al zijn de formaliteiten nog niet helemaal rond, de bedoeling is dat Suppack in veertig delen wordt gesplitst. Iedereen koopt voor een laag bedrag evenveel aandelen, en de aandelen die resteren zijn voor mensen die er later nog bijkomen. Die zullen er tegen die tijd dat de zaken lekker lopen wel meer voor moeten betalen.
Veertig werknemers ziet Van de Waal als het maximum om slagvaardig te blijven. Ook nieuwkomers zullen mensen zijn met ‘afstand tot de arbeidsmarkt'. Voordeel van deze mensen is volgens Van de Waal hun onwankelbare arbeidsethos.
Van den Heuvel: "In het begin dacht ik: het is leuk, maar het is geen Loosdrecht. Daar weet je wat je moet doen, je kent de ins & outs. Maar je moet gewoon je draai vinden. Ik voel nu rust. Ik werk met mensen waar ik goed mee om kan gaan. Als je een rotdag hebt, weten ze dat. Je kent elkaars nukken, dat is een prettig gevoel."
Pattipeiluhu: "Ik was dat solliciteren ook wel een beetje zat. Deze mensen ken ik. Een leuke groep, je kunt met ze lachen. Vooral met Johan. Als ik hem bij de deur zie staan, moet ik al lachen."
Van Hazel: "Ik heb in die 27 jaar nog nooit zoveel gelachen als de laatste vijf à zes weken."
Van den Heuvel: "Ik ben fanatiek, zeg al snel: we doen het zo. Dat is wel het leuke hier. Heb je ideeën? Zit je iets dwars? Gooi het in de groep. Die vrijheid is er. Nee, die was er eerder niet."
Droomstart
De werknemers hebben behoorlijk wat inspraak, beaamt Van de Waal. "Als we een machine willen kopen, leggen we het voor. En als ik op pad ben geweest, vertel ik altijd wat ik gedaan heb. Maar soms moet iemand een knoop doorhakken, niet alles kun je in overleg doen." Van de Waal deelt het management met Patrick Spakman en Rob Fennis (HR-manager), ook al oude bekenden van de productieafdeling van Knorr. Van de Waal was de laatste jaren productieleider, maar hij begon in 1995 bij Knorr als machine operator. Tussen de bedrijven door deed hij een managementopleiding.
De eigen inbreng van het personeel staat niet alleen garant voor een levendige sfeer, maar bezorgt het bedrijf ook een concurrentievoordeel, is zijn overtuiging. "Onderin de organisatie zit de meeste kennis van wat de klant wil, daar willen we gebruik van maken." Want met alleen een appél op de sociale inborst van potentiële klanten gaat Suppack het niet redden. Van de Waal profileert zich met flexibiliteit en kostenvoordeel. Zo neemt Suppack zelf tegen kostprijs het transport van de goederen voor zijn rekening, terwijl bedrijven doorgaans een beduidend duurdere transporteur in de arm nemen.
Daarnaast wringt het bedrijf zich in alle bochten voor de klant. Zo zou Suppack onlangs drieduizend kokers vullen met snoepjes. De mensen waren er klaar voor, maar de buisjes lieten op zich wachten. Van de Waal: "De klant was in rep en roer. Wij stonden voor ze klaar, ook 's avonds en in het weekend. Bij de meeste bedrijven is er na vijven geen mens meer te bekennen. Na veel duwen en trekken van onze kant zijn de buisjes inmiddels binnen."
Een droomstart, zo typeert Van de Waal de eerste maand van Suppack. "We hebben al meerdere klanten, het komende halfjaar stroomt vol. Men gunt het ons." Na alle doorstane onzekerheid, heerst bij de werknemers/aandeelhouders nog enige scepsis. Van Hazel: "Het bedrijf moet nu wel gaan draaien. Het kan twee kanten uit: of het gaat goed, of het is finito. Ik heb goede hoop. Ik wil hier tot mijn pensioen blijven. Bij Unilever zou ik er met 61 uit zijn gegaan. Dat zal er nu wel niet in zitten."
