Sommigen zijn bang dat Alisjer Oesmanov op termijn heel Corus zal overnemen. Die angst lijkt niet onterecht; hij bezit al 13 procent. Een kennismaking met de geheimzinnige man in de blauwe trui.
Middlesex, 12 april 2000. Farhad Moshiri, de Russische chief executive van staalleverancier Middlesex Holdings Plc, heeft verrassend nieuws voor de aandeelhouders. Zijn bedrijf is een joint venture aangegaan met de Russische staalproducent Lebedinsky. Middlesex, 13 september 2002. Farhad Moshiri, heeft wederom verrassend nieuws. Vooral voor hem zelf. Zijn bedrijf zal de staalactiviteiten afstoten. De joint venture met de Russen wordt beëindigd. Een paar maanden na deze bekendmaking stapt de chief executive op. Hij gaat een investeringsmaatschappij opzetten voor Alisjer Oesmanov. Die is meerder-herheidsaandeelhouder in Lebedinsky en… wordt vice president van de plotseling tot Global Natural Energy omgedoopte Middlesex Holding Plc. En dat is hij nog steeds. Londen, Hilton hotel, 22 april 2004. Farhad Moshiri ontvangt een aantal Nederlandse journalisten. Via een videoscherm zullen ze kennismaken met zijn nieuwe broodheer. De Rus Alisjer Oesmanov (51), sinds kort voor ruim 13 procent eigenaar van Corus, het voormalige Hoogovens. “Nee,” verzekert Oesmanov via dat videoscherm, “het is zeker niet mijn bedoeling om Corus over te nemen. Ik bezit nu ruim 13 procent van de aandelen en zal dat belang hooguit met een paar procenten uitbreiden. Ik wil wél dat er meer Nederlanders in het bestuur komen.” Ook voor FNV Bondgenoten-bestuurder Jos Duynhoven is Oesmanov aanvankelijk een grote onbekende. Maar dat laatste verandert op vrijdag 2 april jongstleden. Oesmanov brengt die dag een kortstondig bezoek aan ons land. Hij heeft onder andere een afspraak met de vakbondsbestuurder. Deze reist in zijn zondagse pak naar Zestienhoven af en ontmoet daar, enigszins tot zijn ongemak, een man in een blauwe trui. Blauwe trui en privé-jet. De vakbondsbestuurder vindt het een merkwaardige combinatie. Maar dat deert niet. Belangrijker is het statement waarmee Oesmanov wederom op de proppen komt: “Ik zal geen meerderheidsbelang in Corus nemen.” Dit statement maakt Oesmanov in een privéhuis in de nabijheid van Rotterdam. Merkwaardig genoeg wil de vakbondsman geen nadere mededelingen doen over de aard van deze locatie. “Er is mij verzocht dat geheim te laten,” zegt hij afgemeten en verwijst vervolgens naar Moshiri, van wie hij het Londense telefoonnummer in zijn agenda heeft. Moshiri blijkt aan hetzelfde euvel te leiden als de vakbondsman: hij wil niet praten. Frits van Wieringen, voorzitter van de centrale ondernemingsraad van Corus, wil wél praten. Alleen heeft hij weinig te melden. “Contact met aandeelhouders is geen taak voor de ondernemingsraad,” zegt hij. “Nee, en we zijn ook niet bang voor een overname. Die Rus heeft toch beloofd dat hij het bij die 13,9 procent zal laten.” Na een aarzeling: “Maar het is voor ons natuurlijk wel een van de problemen dat we niet weten wat hij wil.”
Stroman
Wellicht zouden vakbonden en de ondernemingsraad van Corus wat meer energie in research kunnen steken. Dan zouden ze tot verbluffende conclusies komen. Ze zouden ontdekken dat Corus bijna onvermijdelijk in Russische handen zal vallen! In de handen van Gazprom, het grootste bedrijf van Rusland, ’s wereld grootste gasproducent en nog altijd nauw aan de Russische staat gelieerd.
In 1998 werd Oesmanov, die met Poetin bevriend is, topman van Gazprom-investholding. De investeringspoot van Gazprom. Daar heeft hij nog steeds een bestuursfunctie. Welke is niet duidelijk. Gazprom reageert niet op e-mails. Althans niet wanneer Management Team naar de geheimzinnige man van staal informeert. Officieel is die geheimzinnige man van staal zelfstandig ondernemer. Hij opereert in het westen onder het vehikel van zijn door Moshiri bestierde investeringsmaatschappij Callengher Investment en heeft grote belangen in mijnen en staalbedrijven, waaronder het Russische staalbedrijf Lebedinsky. Officieus lijkt Oesmanov een wegbereider voor de Russische staalindustrie. Zijn rechterhand Moshiri is ook allerminst zomaar de directeur van Oesmanov’s investeringsmaatschappij. Moshiri lijkt een van de belangrijkste stromannen van de Russische staalinvasie. Een invasie die de Russen nodig hebben om EU-importbeperkingen te pareren. Zelf lijkt Oesmanov ook een stroman. Dat schrijft zelfs de Russische pers. De gezaghebbende zakenkrant Vedomosti analyseerde al dat de geheimzinnige man van staal streeft naar een controlerend aandeel in Corus om zo de afzet van Russisch staal in Europa te kunnen vergroten. In de Russische zakenkrant Kommersant gaf Oesmanov dat min of meer toe. Meer invloed op Corus zou volgens hem in het belang zijn van Gazprom en de Russische staalsector. Met die staalsector heeft Oesmanov aanvankelijk niets. Hij groeit op in Oezbekistan. Zijn vader is daar procureur-generaal in Tasjkent. Na zijn studie rechten aan de diplomatenopleiding in Moskou ontpopt Oesmanov zich tot zakenman. Hij runt onder andere jarenlang een fabriek die plastic tassen produceert. In 1980 wordt hij in Oezbekistan schuldig bevonden aan grootschalige fraude. Hij wordt tot acht jaar veroordeeld, waarvan hij er zes uitzit. In 2000 vernietigt het Oezbeekse hooggerechtshof dit vonnis. Oesmanov wordt gerehabiliteerd.
Hij is dan inmiddels eigenaar van een trits van bedrijven en hoofd van Gazprominvestholding. Dat laatste is opmerkelijk. Oesmanov verwierf die positie tijdens het regime van algemeen Gazpromdirecteur Rem Vjachirjev. “En onder diens regime vonden er vele duistere zaakjes plaats,” vertelt een bron, die vanwege zijn handelsbelangen met Rusland anoniem wil blijven. “Er is tijdens zijn bewind voor vele miljoenen aan Gazprom-bedrijfsactiva naar privé-rekeningen overgeboekt. Vjachirjev is er, samen met vele andere managers, uitgeknikkerd. Oesmanov behield als een van de weinigen zijn positie. En dat is opmerkelijk. Het is immers evident dat er in het geval van Oesmanov sprake is van belangenverstrengeling. Hij is met sommige van zijn maatschappijen zelfs concurrent van datzelfde Gazprom.”
Concurrent, of een moderne variant op een stalinistische undercoveragent? We sturen nog maar eens een mail met brandende vragen naar Gazprom. Maar krijgen geen antwoord. Zelfs het door ons opgevraagde curriculum vitae lijkt staatsgeheim.
Misschien heeft dat gezaghebbende Russische financiële dagblad Vedomosti dan toch gelijk en is Oesmanov slechts een wegbereider voor de Russische mijn-, staal- en aluminiumtycoon Oleg Deripaska. Deze wordt door Forbes geschat op een vermogen van 1,5 miljard dollar. Vast staat dat Deripaska op dit moment al 3 procent van de Corus aandelen bezit. Maar heimelijke operatie of niet: de Russen komen. Ze zijn zelfs al gearriveerd. Verdere expansie ligt voor de hand. Vakbonden en ondernemingsraad van Corus slapen ondertussen rustig door. Letterlijk. Corus lijkt bij de Russen immers in betere handen. De huidige Engelse linkerhand maakt alleen maar verlies. Vandaar dat Oesmanov op uitbreiding met Nederlandse bestuurders tamboereert. Over de Engelse bestuurders is hij kort, maar krachtig: “Mensen die een historie hebben van verlies maken, hebben geen enkel recht om dit bedrijf te leiden.”
Vandaar dat Oesmanov op uitbreiding met Nederlandse bestuurders tamboereert. Over de Engelse bestuurders is hij kort, maar krachtig: “Mensen die een historie hebben van verlies maken, hebben geen enkel recht om dit bedrijf te leiden.”
CV
BURGERLIJK STAAT onbekend
WOONT in Moskou
OPMERKELIJK heeft zes jaar wegens fraude in de gevangenis gezeten
1953 geboren in Oezbekistan
1973 rechtenstudie aan diplomatenopleiding Moskou
1990 begint grote bedrijven in de energie- en staalsector op te kopen
1998 benoeming tot hoofd van Gazprominvestholding
2004 aandeelhouder Corus, belangen in Russische metaalconcerns en mijnen, directeur van Europe Steel (Engeland), hoofd Gazprom investholding
