Twee kwartalen economische krimp op rij staan ons te wachten, we zijn dus in een recessie beland. Volgens het CPB krimpt de Nederlandse economie in 2020 ten minste met 1,2 procent. In de negatievere scenario’s voor de economische impact van de coronacrisis loopt die terugval op tot 7,7 procent. In de zwartste vooruitzichten zal ook 2021 een jaar van krimp blijken. Hoe dan ook is de boodschap: riemen vast.
Maar hoe dan?
In tijden waarin de toekomst volslagen onzeker is, kan het verleden houvast bieden. Wat dat betreft is een onderzoek van Harvard Business School uit 2010 nog steeds actueel. Hierin werden de resultaten vergeleken van 4700 beursgenoteerde bedrijven in de drie jaar rond de recessies van 1980, 1990 en 2000. 17 procent van die bedrijven verging het slecht. Ze gingen failliet of werden overgenomen. Maar een opmerkelijke 9 procent van de onderzochte firma’s overleefde niet alleen de recessie, maar bloeide als nooit tevoren, met resultaten die tenminste 10 procent boven die van hun concurrenten lagen.
Ook onderzoek van McKinsey naar de financiële crisis van 2008-2009 geeft hetzelfde beeld te zien: er is een groep bedrijven die hem goed doorstond en na afloop floreerde. Het grote verschil: de winnaars waren beter voorbereid op tegenslag. Ze waren flexibeler, pasten zich sneller aan de nieuwe situatie aan, zonder zich te focussen op defensieve stappen en alleen maar hard te saneren. Harvard Business Review vatte de lessen uit dit rapport en andere onderzoeken samen tot 4 zaken die je goed op orde moet hebben om een recessie, misschien ook deze, met glans te doorstaan.
Voorkom een te hoge schuldenlast
Dit lijkt een beetje mosterd na de maaltijd, maar wees eerlijk: na een ongekend lange periode van hoogconjunctuur was het ook vorig jaar al niet zozeer de vraag of, dan wel wannéér een economische terugval zich zou voordoen. Maar dit blijkt uit alle onderzoeken: bedrijven met een hoge schuldenlast en beperkte liquiditeit komen slecht door een periode met lagere omzetten. Toegang tot vers kapitaal droogt in een laagconjunctuur meestal grotendeels op, dus uit de schulden raken is dan extra moeilijk.
Delegeer beslissingsbevoegdheid
Naarmate bedrijven minder centraal worden aangestuurd, hebben ze een grotere kans goed uit een recessie te komen. In de paper Turbulence, firm decentralization and growth in bad times beschrijven onderzoekers van onder meer MIT, Stanford en Harvard Business School hoe de organisatiestructuur bij maakbedrijven samenhing met hun prestaties gedurende een recessie.
Aan de ene kant lukt het op centraal niveau beter om rigoureuze maatregelen te nemen, met overzicht op het gehele bedrijf. Toch bleek dat op decentraal niveau – dichter bij de markt en de processen – vaker de juiste beslissingen werden genomen, door fabrieksdirecteuren. Zij bleken sneller en drastischer te schakelen met hun aanbod om zo in te spelen op de veranderde vraag.
Ga niet blind mensen ontslaan
Dat is een beetje een pavlovreactie van veel werkgevers: schrappen in het personeelsbestand zodra het tegenzit. Wees daar voorzichtig mee, zeggen onderzoekers. De bedrijven die als winnaar uit de financiële crisis van 2008 tevoorschijn kwamen, wisten hun kostenbesparingen niet zozeer te vinden in het verkleinen van de payroll, maar uit operationele verbeteringen. Mensen wegsturen is soms zonde van het geld. Na de crisis ben je ook weer centen kwijt aan het vinden en opleiden van nieuwe krachten. Zoek daarom besparingen in werktijdverkorting of onbetaald verlof, suggereren de onderzoekers.
Investeer in technologie
Dat lijkt ook een no-brainer: zet een streep door alle kostbare IT-projecten en andere investeringen in veelbelovende technologie. Doe dat niet te snel, want recessies uit het verleden blijken technologische innovatie juist een push te hebben gegeven. Dat is theoretisch wel verklaarbaar. In tijden van hoogconjunctuur investeer je je geld waar het het meeste oplevert. En dat is bij het versnellen van je omzetgroei.
In mindere tijden draait je bedrijf misschien op halve kracht, zodat meer aandacht voor IT-projecten niet ten koste hoeft te gaan van de omzet. Maar in voor- en tegenspoed blijft natuurlijk ook gelden: digitalisering maakt een bedrijf efficiënter, biedt bestuurders meer houvast bij het nemen van beslissingen en maakt het bedrijf ook wendbaarder. Als het goed is.
