Hollandse game-industrie is booming
De game-industrie wordt volwassen. Nederlandse bedrijven bestormen de wereldmarkt met succesproducten gemaakt door losse werkverbanden van creatievelingen. Het verhaal van fanatieke dromers met virtuele kaskrakers.
Krrráákk! Met zijn kolossale vuist verpulvert de eenogige Yeti de schedel van zijn belagers. Het zijn kleine ettertjes die minions en ze hebben het gemunt op het schattigste zeehondje ooit. Zoiets laat niemand koud. Zeker geen behaarde cycloop met Mr.T-kapsel, King Kong-afmetingen en handen als sneeuwschuivers. Game-ontwikkelaar Lennart Sas (34) lacht zelf vrolijk om de 3D-animatie en screenshots van Overlord 2. En daar heeft hij alle reden toe.
De locatie is Triumph Studios in Delft. In een oud ziekenhuis aan de spoorlijn Amsterdam-Rotterdam bedachten Sas en compagnon Arno van Wingerden vier jaar geleden het plan voor de ontwikkeling van wat nu één van de succesvolste videospellen uit de jonge Nederlandse gamegeschiedenis blijkt te zijn: Overlord. Ruim een miljoen exemplaren zijn er van dit satirisch epos – winnaar van de Dutch Game Awards 2008 – sinds de lancering in 2007 de schappen uitgevlogen.
Alleen Guerilla Games (onderdeel van Sony) uit Amsterdam heeft met het triple A-spel Killzone, een militaire shooter, wereldwijd meer exemplaren verkocht dan de autonome Delftenaren. Naar verluidt 5 miljoen computerspelletjes, de grootse klapper tot nu toe. Ook het paardenspel My Horse & Me van het Hollandse W!Games (door Atari uitgebracht voor de Wii-console) wordt platinapotentie toegedicht.
De productie van computergames in Nederland is al lang geen klein bier meer. In Nederland zijn ongeveer 1.800 mensen actief in 150 bedrijven. De omzet bedroeg in 2008 plusminus 1,5 miljard euro. Games zijn bovendien een sterke groeisector. Volgens prognoses van de Oecd en PricewaterhouseCoopers draait de mondiale game-industrie in 2012 een omzet van 43,3 miljard euro, tegenover 30 miljard in 2008.
Geen uitzondering
"Succesverhalen als die van Killzone, Overlord en Spellborn zullen in de toekomst geen uitzondering meer zijn", aldus Jan-Pieter Seventer (38), strategisch directeur van Dutch Game Garden. Vorig jaar werd deze organisatie met overheidsgeld opgericht om de game-industrie te bevorderen. De stichting steunt studenten en ontwikkelaars en stimuleert onderlinge contacten. Seventer: "Om meer successen te scoren is van belang dat het technisch en kunstzinnig onderwijs nauwer gaan samenwerken."
Tien jaar geleden was Nederland wat games betreft een woestijnlandschap. De internetbubble was op z'n hoogtepunt. Waarom zou je je met games bezighouden als je in de ict het drievoudige kon verdienen, inclusief vette leaseauto? Spelletjes maken was iets voor nerds die op zolderkamertjes pc's zaten te slopen. Om kapitaal te vergaren voor het sleutelen aan een eigen game, namen de pioniers vlak voor het millennium allerlei klussen aan: websites bouwen, internetprogramma's schrijven, brood- en boterspelletjes (platformgames) maken voor op die heerlijk slome pc thuis.
De hardcore game-scene van het eerste uur bestond uit een club fanatieke dromers: vaak de beste wiskundekoppen van de klas, fantasten en tekenaars, stampvol idealen, maar met nul procent ondernemerschap in hun basispakket. Sas: "Arno en ik liepen in die tijd in Amerika stage bij Epic Games. Na onze studie hebben we in 1997 Triumph Studios opgericht. Ons eerste project waar we internationaal credits mee verwierven, was de driedelige serie Age of Wonders, een strategiespel. Door die game hebben we zaken leren doen."
Het duo signaleerde rond 2004 dat de markt sterk aan het veranderen was."De groei zat veel meer in de verkoop van consolegames, spellen voor Xbox, PlayStation en Nintendo. We zagen dat daar onze kansen lagen, maar wilden geen spel maken waar we ons aan konden vertillen. In onze situatie was het onmogelijk te concurreren met een game waar honderd programmeurs, leveldesigners, artists, storytellers, musici, schrijvers en projectmanagers voor nodig zijn. Zo wilden we dat niet pitchen. We hadden een gestileerd en grappig spel voor ogen."
Maar om met een game-idee op de radar te komen van een grote uitgeverij moet je wel een indrukwekkend prototype kunnen laten zien. Sas: "Je wilt het liefst een playable demo, een sterk verhaal, graphics en karakters kunnen tonen. Je hebt dan vooraf al wel de middelen nodig om een enthousiast team samen te stellen dat het lef heeft zich met jou in een ongewis avontuur te storten. De pré-productie is erg lastig. Gelukkig hadden we wat geld gespaard."
100 uur per week
Zo'n beetje elk jong gamebedrijf met serieuze ambities moet zich door de startup-fase heen bijten. Honderd uur per week werken is voor de meesten heel gewoon. "Daglicht zie je nauwelijks." Tussen de bedrijven door struint het management de wereldbol af, op zoek naar die ene uitgever of investeerder die valt voor de te gekke screenshots, animaties en demo's uit de wondere wereld van het brein. Is er een deal – vaak in de vorm van voorfinanciering – dan kan het echte spel beginnen. Triumph Studios vond zijn speelkameraad in Codemasters, samen met onder andere Nintendo, Microsoft, Sony, Electronic Arts, Atari en Ubisoft de grootste uitgever en ontwikkelaar in de homevideo-entertainmentindustrie.
Het klinkt achteraf bijna therapeutisch hoe Sas zijn videospel, dat met bloed, zweet en tranen is gewrocht, omschrijft: "Overlord is een uitlaatklep voor alles wat je op een dag hard werken hebt doorstaan. Je komt thuis, pakt je muis of joystick en slaat alles kort en klein. Plunderen, schoppen en keten in een fantasieverhaal dat overgoten is met een plens humor uit de beste Britse traditie."
Is er eenmaal een hit, dan openen zich verschillende vergezichten. Niet alleen kan het mondiaal worden uitgebracht, het kan bovendien worden overgezet naar andere platforms. Bovendien zijn er succesvolle vervolgedities van te maken. De lancering van Overlord 2 wordt komende zomer verwacht. Ook de nieuwe versie zit stampvol hilarische humor en is nog fraaier dan de vorige. Sommige vrouwen – de minnaressen van de Heer der Duisternis – zijn vulgairder dan Paris Hilton en Madonna samen. De nieuwe Heer der Duisternis is valser dan vals en het spel ontrolt zich van de ijskoude Noordpool tot in het decadente hart van een fictief Rome waar bacchanalen hoogtij vieren. De game zal net als zijn voorganger speelbaar zijn op de pc, Xbox 360 en PlayStation 3. Voorts staan er sequels voor de Wii (Overlord Dark Legends) en Nintendo DS (Overlord Minions) op stapel. Een andere opvolger waar in 2009 door miljoenen gamers met spanning naar wordt uitgekeken is Killzone 2 van Guerilla.
Outsourcing
Game-bedrijven zijn vaak kleine organisaties die door hun netwerk van partners snel kunnen uitbreiden. Triumph Studios heeft normaal gesproken 35 fte's, maar tijdens de piekdrukte bij een project wordt dat met het inhuren van freelancers meer dan verdubbeld. Voor gespecialiseerd werk worden er studio's ingehuurd in Engeland, Oekraïne, Hongarije en de VS. Sas: "Vooral het productiewerk wordt zo veel mogelijk uitbesteed."
Ook Vstep uit Rotterdam doet veel aan outsourcing. Het bedrijf is een van Europa's grootste ontwikkelaars van serious games. Het hoofdkantoor is gevestigd aan het Weena, boven die andere spelletjesgigant, Holland Casino. Technisch directeur Pjotr van Schothorst (46): "Voor zaken als 3D-modelling tot aan storytelling kun je bij professionals in het buitenland terecht. In Nederland hebben we Streamline Studios dat op het gebied van spelletjesontwikkeling boven aan de ladder staat."
Van Schothorst heeft voor zijn entree in de gamesindustrie jarenlang voor Shell leiding gegeven aan innovatieve projecten. "Voor de combinatie van de artistieke en zakelijke kant van deze bedrijfstak heb ik een fijne neus ontwikkeld. Mijn compagnon Cristijn Sarvaas heeft een financiële achtergrond."
Vstep heeft zijn onafhankelijke positie en stabiliteit bereikt met de verkoop van onder meer ShipSimulator, een navigatiespel voor zowel professionals als casual gamers. De Rotterdammers hebben vanaf 2006 zo'n 400.000 games verkocht. Voor een paar tientjes vind je de consumententitel in de bakken van de speelgoedwinkels. De duurste versie van de ShipSimulator, de professionele variant van de consumenteneditie, ligt in de prijsklasse rond 7.500 euro. Maar dan leer je ook vanaf de kapiteinsbrug een complete mammoettanker besturen.
Van Schothorst: "Nu we een gezonde bodem hebben gelegd, kunnen we het ons dit jaar permitteren verdere voorbereidingen te treffen voor onze allereerste echte actiegame. Werktitel Inferno. Dat wordt een brandweerspel, losjes gebaseerd op RescueSim, ons trainingsprogramma voor hulpdiensten. De speelbare demo is zojuist af. Om voor dit spel een uitgever te vinden, moeten we net als vroeger weer gewoon de markt op. Spannend!"
Online game
"Een gamebouwer leeft zijn droom", zegt Erik t' Sas (geen familie van Lennart Sas), één van de topdevelopers van dit moment. Ook hij koos voor een bijzondere locatie om zijn onderneming te vestigen. De 35-jarige Hagenaar heeft sinds kort zijn intrek genomen in de vroegere Caballero-fabriek in de Hofstad. Waar eens sigaretten werden gerold, bloeit nu een klein, maar zeer gerespecteerd bedrijf: Khaeon Games. Een beetje gamer zal de naam Khaeon onmiddellijk verbinden met The Chronicles of Spellborn, 's lands eerste en enige massive multiplayer online roleplaying game (MMORPG). t' Sas wordt beschouwd als de geestelijk vader van deze blockbuster. "We wilden een alternatief neerzetten voor World of Warcraft."
World of Warcraft (WoW) is het grootste online-computerspel ter wereld met een geschatte maandelijkse omzet van 100 miljoen euro. t' Sas: "Spellborn is meer gebaseerd op vaardigheden en snelheid. De vaardigheden van de gamer zijn erg belangrijk voor hoe hij, de held, door het avontuur beweegt. Zijn bewegingen, gevechten en andere handelingen zijn intensiever dan in een point-and-click game als WoW. Spellborn barst van de hardcore elementen die eerder aan een first person shooter doen denken dan aan een MMORPG. Het is een fantasiespel met een eigen verhaal en setting, maar geen vanilla fantasy met elven en dwergen."
The Chronicles of Spellborn is een game die door duizenden mensen tegelijk kan worden gespeeld. Het Khaeon-team heeft veel mensen geïmponeerd met de productie van deze kaskraker. t' Sas: "Als je een schietspel technisch gezien zou vergelijken met een auto, dan is een MMORPG minstens een ruimtestation qua complexiteit." Dit type gezelschapsspel is bovendien een ‘tikkenteller' en het mechanisme erachter werkt doodeenvoudig. De speler verlengt per periodieke betaling online of in de winkel zijn account. Hij kan er ook een uitbreidingspakket bij kopen. Hiermee is de gelukkige bezitter tot het einde der dagen verzekerd van nieuwe missies, werelden, (wapen)uitrusting en massa's fun. En de game-maker roept: ‘Kassa!'
De exploitatie is overigens sinds 2007 in handen van een nieuw bedrijf, Spellborn NV. t' Sas: "Wij richten ons nu weer op allerlei andere leuke games, ook voor de iPhone en andere mobieltjes."
Usual suspects
Game-bedrijven zijn een bijzondere biotoop waar een bijzondere ondersoort werknemers rondlopen. Welke mensen zijn onontbeerlijk voor een succesvol computerspel?
Game Designer
Opleiding/achtergrond: HKU game design, interaction design, algemene designopleiding. Werk: de core van de game mechanics bepalen en documenteren. Legt verbinding tussen programmeren, art, muziek en verhaal. Is een sterke communicator, verbindingsofficier, inspirator, analist, moet metaview hebben. Maandsalaris junior tot senior of director € 1.800-3.000 en hoger.
Game Artist
Opleiding/achtergrond: kunstacademie, HKU Game Art, NHTV Breda, designopleiding. Alles wat je ziet wordt door de artists gemaakt. Hij werkt nauw samen met designers. Moet geschoold zijn in de visuele kunsten, bij voorkeur 3D-tekenen. Taak: schetsen, tekenen, 3D-modellen, textures painten, animaties maken, 2D- en 3D-levels bouwen, soms scripten in game engine. Is vooral contentbouwer. Maandsalaris € 1.600-3.000 en hoger.
Game Programmer
Opleiding/achtergrond: informatica (HBO of universiteit). Ervaring met C++(3D), NHTV Breda. Rol: bouwt de technische basis waar alles op draait, zorgt dat de designers en artists hun gameplay en content tot leven kunnen brengen. Maandsalaris € 1.800-3.500 en hoger. Omdat programmeurs in de ict/IT veel meer kunnen verdienen en hun rol zo onmisbaar is verdienen ze gemiddeld 10-15 procent meer dan artists.
Producer
Vaak groeien programmeurs en game designers door naar producer. Vereist affiniteit met het managen van impulsieve creatievelingen en starre programmeurs, gevoel voor humor. Verzorgt communicatie, bewaakt deadlines en budget. Maandsalaris €2.500-4.500+.
Game Marketeer (salesmanager)
Opleiding: marketing, commerciële economie, communicatie. De game marketeer communiceert de unique selling points van de game, doet verkoop en onderhandeling, bewaakt het profiel van de game tot aan de winkeldatum. Maandsalaris €1.800-3.500+.
Bron: gamedevelopers en Dutch Game Garden Foundation.
