Als de omgeving zo snel verandert dat een soort zich niet meer kan aanpassen, spreken we van een mismatch. 5 tips om die mismatch tegen te gaan.
Kent u het tragische verhaal van de gouden pad (Incilius periglenes, Bufo periglenes of Ollotis periglenes)? Dit felgekleurde beestje (foto boven) werd 15 jaar geleden voor het laatst gezien in het Costa Ricaanse regenwoud. Biologen denken dat de soort inmiddels is uitgestorven. De pad bleek niet opgewassen tegen een sterk veranderde omgeving. Hij leefde het grootste deel van het jaar onder de grond en kwam slechts kort boven om een maatje te zoeken. Omdat zijn huid erg gevoelig was voor daglicht deed hij dat alleen op mistige dagen. Maar ontbossing deed de mist verdwijnen, en zo werd de pad levend gebakken en verdween – waarschijnlijk – voorgoed.
Niet immuun
Als de omgeving zo snel verandert dat een soort zich niet goed meer kan aanpassen, spreekt de biologie van: een mismatch. Ook de mens is niet immuun voor dit fenomeen. Denk aan welvaartsziekten zoals overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten. Ons oeroude brein hunkert naar calorierijk voedsel, want dat hielp onze voorouders overleven in een omgeving met schaarste. Maar in de moderne samenleving rijden we met de auto naar de supermarkt en laden ons winkelwagentje vol snoep, chips en vlees. De gevolgen daarvan zien we in onze lichamen.
Sick-building
Is het mogelijk dat ons werk ook een mismatch is? Zijn we evolutionair wel goed aangepast aan onze werkomgeving? Laten we eens kijken naar een paar alarmerende cijfers. Zo zegt de WHO dat 30 procent van de werknemers kampt met het sick building-syndroom, ontstaan door slechte luchtcirculatie. Daarnaast ziet meer dan de helft van de werknemers hun baas als grootste belemmering voor hun tevredenheid. Amerikaans onderzoek toont voorts aan dat ruim de helft van de managers ongeschikt is voor hun functie, en 5 tot 10 procent lijdt aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Terug naar de natuur
Deze werkgerelateerde problemen zijn te verklaren uit mismatch. Ons lichaam en brein zijn simpelweg niet aangepast aan zittend werk in een 9-to-5-job, in een slecht geventileerd kantoorgebouw, omringd door mensen die we nauwelijks kennen, en bazen die we haten.
Om van de werkomgeving weer een match te maken, moeten we organisaties zo inrichten dat ze in overeenstemming zijn met de beperkingen en mogelijkheden van ons lichaam en ons brein. Kortom: terug naar de natuurlijke organisatie.
Vijf tips
Tip #1. Klein is fijn
Ons brein is gericht op samenwerking in kleine groepen met intensieve, informele contacten. We blijken het best te gedijen in eenheden van 50 tot 150 individuen. Dat betekent: minder hiërarchie, minder procedures, en meer nadruk op onderling vertrouwen. Het is niet verwonderlijk dat familiebedrijven wereldwijd floreren, ook tijdens de crisis. Het familiebedrijf is de oerorganisatie.
Tip #2. Weg met de middenmanager
Onze voorouders leefden in relatief egalitaire groepen, zonder vaste leiders. Dat verklaart waarom de mens zoveel moeite heeft met hiërarchie en macht. In Nederland is dat anti-autoritaire gevoel extra sterk vanwege ons nog recente verleden als autonome boeren en vissers. Dus als een manager ons extra werk geeft, vinden we dat lastig. Vroeger waren er geen bazen die zeiden wat je moest doen. En er was geen scheiding tussen werk en privé. Management is daarom een mismatch.
Tip #3. Doe het bottom-up
In de moderne werkplek ligt de nadruk op doelen. De mensen die daarop moeten toezien – de managers – worden door de mensen boven hen aangewezen om een groep te leiden. Dit is een mismatch. Leiderschap in de oeromgeving was gebaseerd op persoonlijk charisma, competentie, en integriteit. Met die eigenschappen wist een leider volgers aan zich te binden. Waarom geven we afdelingsmedewerkers dan geen stem in wie hun leidt?
Tip #4. Face-to-face is beter
Ons brein is gericht op persoonlijke contacten met veel directe communicatie tussen mensen. Onze voorouders konden pas iemand vertrouwen als ze hem of haar goed kenden. In grote, moderne organisaties word je echter vaak geacht samen te werken met mensen die je niet of nauwelijks kent, misschien wel aan de andere kant van de wereld. Uit onderzoek van ons blijkt dat werknemers tevredener zijn na een face-to-face gesprek met hun manager dan na een e-mail of telefoongesprek. In een organisatie moet dus ruimte zijn om elkaar regelmatig persoonlijk te ontmoeten.
Tip #5. Groen is gezond
Ook de moderne kantooromgeving is een mismatch. Onze voorouders leefden buiten; verplaatsten zich van het ene naar het andere kamp. Jagend of verzamelend waren ze voortdurend in beweging. Hun leven was één lange kampeervakantie. Mensen zijn effectiever als ze tijdens het werk kunnen bewegen en kunnen ontspannen, liefst in een groene omgeving. Waarom houden we de eerstvolgende projectvergadering daarom niet op het dakterras of maken we geen wandelingetje om de corporate strategie door te spreken?
Meer van de Natuurlijke Leider:
-
Leiderschap op afstand? Kan, maar je moet er wel wat voor doen
- Betere leider worden? Begin met zelfregulatie
- Trouw? Authentiek? Onzin, integer leiderschap draait slechts om eerlijkheid
- Alles van Mark van Vugt en Max Wildschut
Deze column verscheen eerder in de meest recente printeditie van Management Team. Ben je nog geen abonnee? Vraag de huidige editie dan aan als gratis proefnummer.
