Finland staat in alle innovatielijstjes fier in de top, en Nokia is onlosmakelijk verbonden met dit succes. Maar juist nu Nokia zijn R&D-budgetten verkleint, is de vraag: hoe afhankelijk zijn de Finnen van de gigant?
Dat het niet zo best gaat met Nokia is genoegzaam bekend. Het heeft de aansluiting bij de smartphonemarkt en vooral de bijbehorende mobiele software, de 'apps' gemist. Het moet zijn stinkende best doen om de samenwerking met Microsoft in Windowstelefoons tot een succes te maken. De investeringen in de ontwikkeling van een eigen besturingssysteem zijn geschrapt, zoals meer R&D-uitgaven.
Rampscenario Nokia
Dat maakt een rapport van een Fins beleidsonderzoeksbureau actueler dan de Finnen lief is: IIASA (International Institute for Applied Systems Analysis) onderzocht hoe goed de Finse economie bestand is tegen rampen. En één van die zeven rampen is: de overname van Nokia, gevolgd door het vertrek van de telecomgigant.
Activisten muiten
Luchtfietserij is dat niet helemaal. Het Nokia-aandeel en daarmee de overnameprijs van het bedrijf blijft maar dalen. Aandeelhouders, de Amerikaanse activisten voorop, zouden de top onder druk kunnen zetten om de boel te verkopen. Dat wordt waarschijnlijk actueel, zodra de vlucht naar voren samen met Microsoft faalt: als het marktaandeel van de Windows-smartphones op 10 procent blijft steken, hebben de Finnen echt een serieus probleem met hun eigenaars.
Nokia verkocht en vertrokken
Dat levert het volgende horrorscenario op: in 2013 slaat Microsoft toe en koopt het Nokia. Het hoofdkwartier wordt, inclusief alle R&D, verplaatst naar Hongkong. Bij Nokia zelf verliezen 18.000 R&D-medewerkers hun baan, de toeleveranciers houden het ook niet droog. Nog alarmerender: een derde van de R&D investeringen van het land, wordt geschrapt, en Finland duikelt van een zevende naar een vijftiende plaats in het lijstje met landen die de meeste patenten aanvragen.
Start-ups als hoop in bange dagen
De doemdenkers zijn er vrij bot over: verwacht niet veel van het leger aan wat oudere middle-managers bij Nokia. Die zullen niet snel aan de slag kunnen bij een MKB-bedrijf in de technologiesector en staan ook niet te trappelen om iets nieuws te beginnen. Dat geldt echter wel voor de jongere ingenieurs en onderzoekers. die zou Finland moeten koesteren, omdat zij met nieuwe bedrijfjes het gat zouden kunnen vullen dat Nokia achterlaat. Hoeveel tijd het ze zal kosten om Nokia werkelijk te vervangen, aan die voorspelling waagt IIAS zich niet.
Finse model
Waarom hebben we zo met Finland en Nokia te doen? Omdat Finland in alle schoolboekjes gold als voorbeeld van hoe een land zichzelf kan omvormen tot innovatieve snelkookpan. Het verhaal is bekend: van papier- en pulpproducent in de slagschaduw van het Sovjetrijk werd Finland tot een high-tech economie, die barst van de bedrijvigheid en hoogopgeleide werknemers en ale innovatielijstjes aanvoert. Van 1883 tot 2008 verdrievoudigde de economie in omvang. Het Finse model – hoge investeringen in toegepaste wetenschap en gratis onderwijs – heeft dus gewerkt.
Innovatieplatform
Aan de top van de maakbaarheidspiramide de Science and Technology Policy Council (STPC), een adviesclub waarin onder andere de minister-president, toplui uit het bedrijfsleven, de vakbonden en de wetenschap vertegenwoordigd zijn. De adviezen van het STPC, inmiddels omgedoopt tot Research- and Innovation Council, werden bijna altijd opgevolgd. En inderdaad, naar dit platform werd vanuit Nederland verlekkerd gekeken toen Jan Peter Balkenende in 2004 'zijn' Innovatie Platform oprichtte. In Nederland werd de innovatie-ijsbreker geen groot succes. Gaat Nokia nu bewijzen, dat het Finse wonder niet voortkwam uit een platform, maar vooral gebaseerd was op één sterke R&D-investeerder?
Finse start-ups nu al booming
Het horrorscenario is ongetwijfeld overdreven, maar de ramp voltrekt zich de afgelopen jaren natuurlijk al sluipenderwijs: Nokia, ooit goed voor 4 procent van het BNP van Finland en 14 procent van de export, voegt nog maar net 1 procent toe en zag zijn aandeel in de export slinken tot 5 procent. De kurk waarop het Finse innovatiewonder toch ten minste deels dreef, trekt zich nu ook terug uit de R&D. Van het legioen aan ingenieurs die het de afgelopen 20 jaar heeft opgebouwd, is een deel al ontslagen. En de ambitieuze ingenieurs en onderzoekers die Nokia niet meer nodig heeft bewijzen al, dat ze best de rol van de telefoonfabrikant willen overnemen.
Angry Birds
In Finland worden namelijk in hoog tempo start-ups opgezet, stelde Silicon Valley-grootheid Steve Blank vorig jaar al vast. En inmiddels hebben de Finnen het zelf ook door: de mobiele markt draait om de apps. En de absolute topper in de apps is uitgerekend Fins: Rovio, die met Angry Birds de iPhone en Androidwereld veroverde. De omvang van Nokia zal het nooit bereiken, maar inspiratie biedt het wel. De start-ups worden ook nog gesteund door de investeerders die daarbij horen: venture capitalbedrijven investeren in Finland per hoofd van de bevolking volgens Verve Capital jaarlijks 59 dollar, veel meer dan het Europese gemiddelde (en overigens iets minder dan de 62 dollar in ons land).
Nokia helpt
Nokia zelf is, anders dan in het doemdenken, nog springlevend en investeerde vorige week nog in innovatie: samen met Microsoft steekt het achttien miljoen in een 'AppCampus'-programma aan de Finse Aalto University. Dat moet een broedplaats worden voor nieuwe ideeën voor apps. Op deze manier hopen Microsoft en Nokia de concurrentie met marktleider Apple beter aan te kunnen.
En zo niet, dan levert het nog meer mobiele softwaretalent op voor een toekomst zonder Nokia.
Lees ook:
-
Verse Nokia-ceo luidt noodklok
-
Nokia probeert het tij te keren
- Wat er mis ging met Nokia
- Nog te vroeg voor een requiem voor Nokia
