De emissiehandel om CO2-uitstoot terug te dringen is al vaak ten grave gedragen. Het bedrijfsleven lijkt er toch in te geloven.
Op papier is emissiehandel een effectief instrument. De uitstoot van broeikasgassen krijgt een prijs die mede door de markt wordt bepaald. Dit geeft grote vervuilers een prikkel om te zoeken naar manieren om hun uitstoot te beperken en dat op de meest efficiënte manier te doen.
Geen emissiereductie
De praktijk is echter een stuk weerbarstiger. De Europese Unie heeft al sinds 2005 een handelssysteem dat de uitstoot van meer dan 11.000 elektriciteitscentrales en industriële installaties reguleert. De prijs voor uitstootrechten is echter ingestort en van emissiereductie is weinig tot niets terecht gekomen. Volgens milieu-organisaties werkt emissiehandel zelfs averechts. De Europese lobby-organisatie Friends of the Earth stelt bijvoorbeeld dat het voor overheden een excuus is om geen andere maatregelen te nemen, bijvoorbeeld in de vorm van nieuwe regelgeving of grootschalige subsidies.
Doemverhalen
Het falen van de Europese emissiehandel leidt regelmatig tot doemverhalen in de media en de roep om ermee te stoppen. Veel multinationals lijken er echter op te rekenen dat emissiehandel 'here to stay' is en uiteindelijk wel effectief zal zijn. Veel internationale bedrijven houden er bij het nemen van investeringsbeslissingen namelijk rekening mee dat zij in de toekomst flink worden aangeslagen voor de uitstoot van CO2.
Bedrijfsleven rekent bij investeringen al met CO2-prijs
Het Amerikaanse onderzoeksinstituut CDP bekeek hoe het er in Noord-Amerika voorstaat met het gebruik van een zogenaamde interne CO2-prijs. Met zo'n prijs nemen bedrijven de kosten voor uitstoot mee als ze een investeringsbeslissing doorrekenen. Hierdoor kan een keuze om te investeren in een energiezuinige of een minder energiezuinige installatie bijvoorbeeld net uitslaan in het voordeel van de energiezuinige.
Concurrentievoordeel
CDP vond 29 ondernemingen in Noord-Amerika die hiermee werken. De bedrijven, waaronder Shell, Wal-Mart en Microsoft, sorteren volgens CDP zo voor op toekomstige beprijzing van CO2-uitstoot. 'Dit kan bedrijven helpen om een concurrentievoordeel te pakken en te houden op hun branchegenoten. Door nu ervaring op te bouwen, hebben ze straks als er een CO2-prijs of belasting komt in de VS, minder tijd nodig om zich aan te passen en bedrijfsfaciliteiten te vernieuwen’, licht Zoe Tcholak-Antitch van CDP toe. Opvallend is dat de bedrijven vaak werken met een veel hogere CO2-prijs dan de prijs op de markt op dit moment. Shell hanteert bijvoorbeeld een CO2-prijs van 40 dollar, ongeveer vier keer zoveel als de prijs op de Europese markt op dit moment. Wal-Mart gaat uit van 14 dollar, nog steeds anderhalf keer zoveel.
Investeringen op de lange termijn
'Het lijkt erop dat bedrijven bij fysieke investeringen met een lange levensduur zoals elektriciteitscentrales of een fabriek, eerder geneigd zijn om een hoge dan een lage CO2-prijs te gebruiken', constateert Tcholak-Antitch. Dit zegt veel over de verwachtingen die bedrijven hebben voor de toekomst. Als ze ervan uit zouden gaan dat emissiehandel een zekere dood tegemoet gaat, zou er geen reden zijn om er voor investeringen met een terugverdientijd van decennia mee te rekenen.
Necrologieën prematuur
Ondertussen is Brussel bezig om te sleutelen aan het Europese emissiehandelssysteem. Er komen onder meer maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de prijs van emissierechten minder heftig fluctueert dan de afgelopen negen jaar is gebeurd. Deze toewijding van Europese overheden aan het systeem en het geloof dat spreekt uit de acties van een aantal klinkende namen van het internationale bedrijfsleven, maakt de necrologieën die regelmatig worden geschreven over emissiehandel behoorlijk prematuur. Het zou zomaar kunnen dat het Europese handelssysteem uiteindelijk toch doet waar het voor bedoeld is: uitstoot beperken op de meest effectieve manier.
