Kort voor zijn aantreden als topman van Ahold vertelt Cees van der Hoeven in 1992 hoe hij zich de toekomst voorstelt. In een vraaggesprek met De Telegraaf vertelt hij dat Ahold flink moet groeien, ook via overnames.
Maar hij heeft geen haast: “We kunnen ons geen blunders veroorloven,” zegt Van der Hoeven. Hij verkiest een 'losse sturing' van de buitenlandse dochterondernemingen. Trots vertelt hij hoe een van de Amerikaanse dochters geheel op eigen kracht een van de meest winstgevende Ahold-bedrijven in de VS werd. Van der Hoeven is een man van zijn woord. Hij gaat flink overnemen en geeft het management van de nieuwe dochterondernemingen veel vrijheid. De eerste jaren houdt Van der Hoeven zich in. Als vingeroefening voor het grote werk neemt hij enkele relatief kleine onder-nemingen over, tot hij iedereen in 1996 verrast met de overname van de Amerikaanse supermarktketen Stop & Shop. Door deze overname, een van de grootste uit de Nederlandse geschiedenis, komt Ahold in de topvijf van supermarktketens in de VS. De overname past in Ahold's strategie, zegt Van der Hoeven. En die strategie is ambitieus: Van der Hoeven wil een toonaangevende, wereldwijde supermarkt-onderneming worden. Het overnametempo wordt opgevoerd. In 1998 neemt Ahold in meerdere landen winkels van Disco over, en in de Verenigde Staten Giant Food, een keten met 179 winkels.
Van der Hoeven heeft er zin in. Concurrenten van Ahold zitten niet stil en wereldwijd worden de grote supermarktketens nog groter. Ahold moet haast maken, waarschuwen analisten in 1999. Nee, zegt Van der Hoeven bij de presentatie van de halfjaarcijfers in 1999: overnemen is geen spelletje. “Aan de strikte financiële criteria voor acquisities zal niet worden getornd.” De cijfers zijn uitstekend, en Van der Hoeven gaat door. Het aantal overnames is fors in 1999, met acquisities in uiteen-lopende landen als Nederland, Spanje, Polen, Scandinavië, Argentinië, Brazilië, Guatemala, El Salvador en Honduras. Aan internet maakt Ahold zijn handen niet vuil. Internet wordt zwaar overschat, waarschuwt Van der Hoeven. Zijn huiver wordt tijdens de internet-hype afgestraft door beleggers. Maar Van der Hoeven is niet van zijn standpunt af te brengen. In zijn branche is het nu eenmaal niet mogelijk om klanten te garanderen dat ze elk uur van de dag producten kunnen ontvangen, zegt hij. In maart 2000 verbaast Ahold vriend en vijand met een bod van 3,6 miljard euro op de Amerikaanse voedingsmiddelendistributeur U.S. Foodservice. Geen winkelketen deze keer, want het aantal overnamekandidaten is inmiddels beperkt. Ahold zegt bewust te kiezen voor een tweesporenbeleid. In het voorjaar van 2000 herhaalt Van der Hoeven nogmaals dat de consolidatie in de supermarktwereld nog in volle gang is. Er is volgens hem slechts plaats voor drie wereldspelers, waaronder natuurlijk Ahold.
Het eindspel wordt volgens hem in 2000 gespeeld. Hij sluit een megaovername niet uit. Van der Hoeven zet een tandje bij. Ook in 2000 is het aantal overnames indruk-wekkend: veel kleine ketens die samen echter miljarden kosten. De gedroomde megadeal zit er echter niet bij.
Rampjaar
Na een enquête door Management Team wordt Ahold dit jaar uitgeroepen tot beste ondernemingen Cees van der Hoeven tot beste topman. In 2000 neemt Ahold internetkruidenier Peapod over. Voor een relatief laag bedrag, aangezien de internethype al afneemt. Ahold heeft eindelijk een internetonderneming, maar het bedrijf zal er weinig plezier aan beleven, aangezien de resultaten van Peapod negatief blijven. In 2001 daalt het aantal overnames ten opzichte van de voorgaande twee jaren. Ahold voegt niet meer dan een paar honderd winkels aan zijn portfolio toe. Begin 2002 laat Ahold weten dat het dit jaar amper overnames meer gaat plegen. Het lijkt dan ook een rustig jaar te worden voor Van der Hoeven, die een stabiele omzet- en winstgroei voorspelt. Maar 2002 wordt een rampjaar. De problemen stapelen zich snel op. De integratie tussen Ahold Spanje en Superdiplo Spanje verloopt moeizaam. Valutaproblemen zorgen voor financiële malaise bij Disco in Argentinië.
De inkomsten uit onroerend goedtransacties vallen tegen. Er wordt een onderzoek gestart naar de vlucht van Aholds concernfinancieringsmaatschappij naar het Zwitserse Genève. Het imago van het concern wordt geschaad als Ahold bekendmaakt dat het kleine overnames had gepresenteerd als autonome groei – een doodzonde. Bovendien moet Ahold bekendmaken dat de winst over 2001 volgens Amerikaanse boekhoudregels sterk afweek van de gerapporteerde winstcijfers in Nederland.
Bij een belangrijke Ahold-partner in Argentinië wordt een grootscheepse fraude ontdekt die ernstige financiële gevolgen krijgt voor de Zaanse grootgrutter. Het gaat mis met de joint venture en Ahold is als gevolg van een bankgarantie verplicht om de belangen van de partner over te nemen. Ahold betaalt zo'n 500 miljoen euro voor twee supermarktketens. Zelfs Ahold moet toegeven dat dit te veel is voor de betreffende ketens, die hoge schulden hebben, verlies lijden en waarvan de omzet bovendien dalende is. Medio 2002 moet Ahold met een winstwaarschuwing komen. Als gevolg van monetaire problemen lijdt Ahold financiële schade in Brazilië, waar Ahold eerder dit jaar een supermarktketen kocht. Eind augustus moet Ahold voor het eerst sinds 1973 een kwartaalverlies presenteren. Beleggers raken in paniek en de koers van het aandeel Ahold, die toch al afglijdt, daalt scherp. In oktober meldt Ahold dat de omzetgroei in Amerika tegenvalt. In het Finacieele dagblad zegt Van der Hoeven een week later dat hij niet verwacht dat het 'vanzelf weer goed komt'. Hij erkent dat Ahold te veel bleeders heeft, waaronder hij ook de internetactiviteiten schaart en ondernemingen in groeimarkt Oost-Europa. Analisten in binnen- en buitenland vragen zich af of Cees van der Hoeven wel de aangewezen man is om de onvermijdelijke consolidatie van het sterk gegroeide concern te leiden.
Ahold komt met een tweede winstwaarschuwing. De schuldenlast van het bedrijf, boekhoudkundige missers, nieuwe afschrijvingen, tegenvallende omzetten en resultaten, nadelige wisselkoersen, een tegenvallende economie: de kritiek op Van de
Hoeven groeit met de dag. In het najaar van 2002 vertelt Van der Hoeven dat hij na de eerste winstwaarschuwing zijn ontslag had aangeboden. Op verzoek van de raad van commissarissen zegde hij toe tot zijn pensioen te blijven. Dat legt hem geen wind-eieren, want dankzij een nieuw beloningsprogramma kan zijn inkomen aanzienlijk stijgen – als Ahold het tenminste beter doet dan zijn concurrenten. In december doet Ahold nog een overname in Amerika. Opvallender is het nieuws dat Van der Hoeven zijn commissariaten bij ABN Amro en KPN neerlegt, naar eigen zeggen om zich te kunnen toeleggen op zijn werk bij Ahold. Het jaar 2003 begint optimistisch met de mededeling dat de omzet in 2002 is gestegen tot het indrukwekkende bedrag van 72,7 miljard euro. Wereldwijd zijn analisten echter niet overtuigd van een spoedige genezing van de Zaanse onderneming. Prominente kredietbeoordelaars verlagen hun ratings, waardoor lenen duurder wordt voor Ahold.
Losse sturing
Op 24 februari valt het doek voor Cees van der Hoeven. Ahold geeft onverwacht een nieuwe winstwaarschuwing voor 2002 en meldt dat het de jaarcijfers over 2001 en de voorlopige jaarcijfers over 2002 gaat herzien. De reden is dat het management van groothandelsdochter U.S. Foodservice heeft gefraudeerd. De onderneming heeft te hoge winstcijfers gepresenteerd. Daarnaast zijn nieuwe onregelmatigheden ontdekt bij de Zuid-Amerikaanse supermarktdochter Disco. Cees van der Hoeven en financieel directeur Michiel Meurs stappen op. De koers van het aandeel Ahold keldert direct met 65 procent. In de dagen en weken die volgen blijft niets over van Ahold's solide reputatie. Voormalig Ahold-topman Albert Heijn verwoordt het volkssentiment treffend met de mededeling dat hij zich 'verneukt' voelt. Ahold was een geoliede overnamemachine. Voordat een nieuwe supermarktketen was verteerd, had Van der Hoeven alweer een nieuwe onderneming overgenomen. Talloze mensen waren intern en extern continu bezig met het besturen van die machine, en met veel succes. Ahold werd de derde grootste supermarktgigant ter wereld. Maar Ahold was de populaire stamgast die vooral vrienden maakte door veel rondjes te geven. Wat voor vrienden dit opleverde, vroeg Ahold zich te weinig af. Onvoldoende mensen waren bezig met het besturen, controleren en inpassen van de nieuwe ondernemingen in de grote Ahold-organisatie. Een klassieke blunder. Gezien het grote aantal ondernemingen dat Ahold overnam, is het nog een wonder dat het zo lang goed is gegaan. Van der Hoeven zei voor zijn aantreden dat hij wilde groeien, en dat hij een 'losse sturing' van dochterondernemingen voorstond. Deze beloften maakte hij waar. Eén belofte niet: hij had wél haast.
