Een softwarebedrijf werd geconfronteerd met vertraging bij een project, maar extra krediet bij de bank werd een moeilijke zaak. De cash positie kwam in gevaar.
CASE
Een B2B-softwarebedrijf loopt forse vertraging op met de ontwikkeling van een nieuwe release met bijkomende functionaliteiten. Het project vergt een aanzienlijke investering. Het nieuwe product had 6 maanden geleden al klaar moeten zijn, maar er bleven vertragingen optreden. Het bedrijf ziet de cash positie binnen twee maanden in gevaar komen en doet een beroep op de bank voor een tijdelijk extra krediet van € 850.000. De bank weigert, het is te riskant.
Na nog een afwijzing bij een tweede bank stijgt het water tot de lippen. Er is al een maand verstreken. Nog een maand, dan zal het bedrijf in betalingmoeilijkheden komen. Adviseurs worden erbij gehaald en zij voeren een aantal directe bezuinigingen door. Ze concentreren zich op een scherpere aansturing van het werkkapitaal, een betere planning en beheersing van de cash flow.
De kredietbehoefte wordt daarmee gereduceerd tot € 560.000. Voor de aanvraag wordt een harde case gemaakt. Onder de aanvraag liggen de aantoonbare doorlopende inkomsten uit licenties. De bank financiert uiteindelijk het bedrag zonder aanvullende zekerheden, maar wel tegen een rente die bijna 4 procent hoger ligt dan de lopende kredietlijn die een jaar geleden is afgesproken.
Dat de kredietcrisis tot problemen kan leiden blijkt uit de cijfers. Alleen al in de eerste zes maanden van 2009 moet een kleine 300 miljard euro aan in euro genoteerde schulden worden geherfinancierd. Dat is meer dan tien maal de totale financieringsbehoefte in 2000.
Ondanks dat de AEX-hoofdfondsen komend jaar zo'n 30 miljard moeten herfinancieren, hebben zij een relatief gunstige uitgangspositie. Gemiddeld hebben Nederlandse AEX-bedrijven 0,4 keer het eigen vermogen als schuld, tegenover 0,6 keer voor de rest van Europa.
De grote financieringsbehoefte en rentestijging leiden tot aanzienlijk hogere rentelasten. Het ijkpunt voor de rente is de mid swap rentecurve. Daarboven worden risicoafhankelijke opslagen berekend. Als u een stuk duurder uit bent dan voorheen, verkeert u in goed gezelschap. Een aantal grote bedrijven is inmiddels met opslagen geconfronteerd van 450 basispunten (4,5 procent). Shell betaalt 325 basispunten boven US treasury bonds voor schuld met een looptijd van 30 jaar. Eerder was dat slechts 68 basispunten. Kleinere bedrijven betalen nu tot 9 procent rente, zeker 2 procent meer dan een jaar geleden.
Alternatieve bronnen
Met dit soort financieringskosten loont het de moeite om naar alternatieve financieringsbronnen te kijken. Maar ook daar liggen de kansen minder gunstig dan voorheen. Zo ligt uitgifte van nieuwe aandelen vrijwel alleen nog open voor gevestigde bedrijven. IPO's zijn zeer moeilijk tot kansloos. De totale waarde van de beursintroducties kelderde vorig jaar met 74 procent.
Ook private equity biedt niet zomaar soelaas. De tijden dat de private equity-firma's in de rij stonden om mee te doen, zijn voorbij. Ze zijn bijzonder kritisch geworden en benutten hun positie tot het uiterste. Daarmee is het onaantrekkelijk als alternatief, omdat je als bedrijf veel moet weggeven. Om de financieringsellende verder te vergroten: kleinere bedrijven hebben geen toegang tot de markt voor commercieel papier. Factoring (bedrijfsfinanciering waar de claim op debiteuren als garantstelling geldt), kan een uitkomst bieden. Toch is het een laatste redmiddel. Het provisiepercentage is aanzienlijk en gaat over het totale volume. Daar zitten ook de goed betalende klanten tussen en dat maakt deze manier van financieren duur.
Wat wel een (gedeeltelijke) alternatieve oplossing kan bieden zijn subsidies. Veel kleinere bedrijven hebben niet de tijd of mensen om zich in de subsidiepotjes te verdiepen. Ze lopen daarmee mogelijkheden mis. Denk zeker ook aan garantstellingen van de overheid (bijvoorbeeld via CenterNovem). Hoewel het niet altijd zo wordt ervaren, stelt de overheid zich wel degelijk garant. Uit de adviespraktijk zijn gevallen bekend waarin de bank de garantstelling aanmerkt als onderpand.
Verder kan worden gezocht naar alternatieve financieringsmogelijkheden. Mezzanine financiering, dat zich qua karakter tussen het vreemde en eigen vermogen plaatst en bijvoorbeeld de vorm kan aannemen van een achtergestelde lening in combinatie met preferente aandelen, is in bepaalde gevallen toegelaten om de kosten te drukken en tegelijk de kapitaalbasis te versterken.
Banken
Ondanks dat de banken zeggen dat er niets is veranderd in het kredietverleningproces, is dat wel degelijk het geval. Ze zijn veel kritischer geworden en vragen meer zekerheden. Daarom is het goed om te iets te begrijpen van de interne ratio van de kredietverlenende banken.
Voor een bank is het allerbelangrijkste of er voldoende zekerheid is. Komt er voldoende cash uit de operaties om de rentelasten te betalen en de lening af te lossen? Verder, is er voldoende onderpand om, indien niet aan de verplichtingen wordt voldaan, de vordering te recupereren? Dat is de zekerheid waar banken momenteel om springen. Wat daarbij enorm helpt is als er vertrouwen bestaat in het management.
Vertrouwen ontstaat op basis van het track record en regelmatig contact. Daarnaast is het essentieel om ook een goed voorbereid dossier mee te brengen. Dat straalt vertrouwen uit in de eigen missie. Let er daarom op dat er een duidelijke en realistische cash planning ligt, een heldere visie en als het even kan ook een goed track record. Aan de andere kant, realiseert u zich dat het niet halen van eerder afgegeven voorspellingen voor groei in omzet en winst, uitgegeven kredieten in gevaar kunnen brengen.
Het helpt veel als u een goede relatie met de bank heeft opgebouwd. Dat betekent blijvend investeren in de relatie met de contactpersoon. Ga niet alleen langs als er (acuut) geld nodig is, maar kom ook vertellen hoe het gaat. Door de bank vroeg te betrekken bij nieuwe plannen, trekt u ze in uw kamp. Ook de contactpersoon bij de bank is een professional en vindt het prettig als dat door u wordt erkend, door niet alleen zijn mening te vragen, maar die ook serieus te nemen.
Met het smeden van een hechte band alleen komt u er niet. Uw aanvraag is kansrijker als u ook doorgrondt wat de interne routing bij de bank is. Kredietaanvragen worden getoetst in een kredietcommissie. Hoe hoger het bedrag, hoe hoger in de hiërarchie de aanvraag terecht komt. Over het algemeen zal men daar de ondernemer of het management van de onderneming niet goed kennen. Dat neemt niet weg dat de wijze waarop de kredietaanvraag wordt ingediend bepalend is voor de kans op toekenning. Opnieuw, als de indiener binnen de bank in u gelooft, zal hij de zaak beter voorstellen. Zorg er voor dat u een relatiebeheerder hebt in wie u zelf vertrouwen heeft.
In de praktijk zijn er ondernemers of bestuurders die onvoldoende of ontoereikende informatie aan de bank verschaffen. De cash flow prognoses zijn onvoldoende goed doordacht en nemen niet alle mogelijkheden in acht. Sterke punten zijn onvoldoende naar voren gebracht en minder sterke punten worden niet voldoende ontkracht. Deze tekortkomingen in de aanvraag resulteren in extra vragen. Ze halen het traject van de beslissing naar de sfeer van een zeker wantrouwen.
CHECKLIST
Een bank wil twee dingen: zekerheid en onderpand
Neem realistische en accurate cash flow prognoses als uitgangspunt
Zorg dat uw aanvraag voorzien is van alle relevante informatie, voorkom vragen
Realiseer u dat de kredietaanvraag in een bredere commissie wordt beoordeeld
Vertrouwen is de sleutel, investeer tijdig in de relatie met de bank. Laat ze ook in goede tijden meedenken
Overheidsgaranties kunnen als onderpand dienen
Alternatieve financiering: mezzanine verdient de voorkeur boven factoring
De rubriek Adviespraktijk is gebaseerd op concrete praktijkcases. De input wordt beleverd door consultancybureaus. Bestaande case is afkomstig van Quanteus, een onafhankelijk samenwerkingsverband van consultants en interim managers van de topbureaus
