Gerard Spong wil de Rabo-top strafrechterlijk vervolgen. Deze 9 topbestuurders zaten ook in het beklaagdenbankje.
'In Nederland gaan de hoogstverantwoordelijken altijd vrijuit', zei Gerard Spong maandag. De beroemde strafpleiter doelt hierbij op de Libor-affaire, waarbij de Rabobank vorig jaar met een schikking van 774 miljoen euro strafvervolging afkocht. Een groep certificaathouders van de bank heeft Spong in de arm genomen om het Openbaar Ministerie via een klaagschrift te belasten alsnog een strafprocedure te starten. Spong, die hiermee handelt volgens Artikel 12, zegt dat dit soort procedures in de VS en de UK aan de orde van de dag zijn, terwijl in Nederland de hogere bestuursleden nooit in het beklaagdenbankje terecht komen. Maar een blik in het recente verleden leert dat topbestuurders in Nederland heus wel verantwoordelijk worden gesteld voor hun daden. 9 voorbeelden van topmannen die niet vrijuit gingen.
#1. Leks Verzijlbergh
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Campus Maastricht was het ambitieuze project voor de Universiteit van Maastricht, dat moest voorzien in de behoefte aan goede voorzieningen op het gebied van huisvesting en sport. De Maastrichtse woningcorporatie Servatius nam de bouwkosten van ruim 130 miljoen euro voor haar rekening. De bouw van de Campus ging in 2008 van start en zou worden opgeleverd in 2011. Maar het werd een fiasco, voornamelijk veroorzaakt door financiële moeilijkheden bij Servatous, waar Leks Verzijlbergh (foto) bestuursvoorzitter was. In 2009 werd de bouw gestaakt. Eind november 2013 oordeelde de rechtbank van Den Bosch dat de inmiddels afgezwaaide Verzijlbergh aansprakelijk was voor het fiasco. Hij handelde in strijd met de voorwaarden van de minister voor Wonen, Wijken en Integratie door betalingsgaranties voor de totale bouw af te geven. Bovendien had hij de financiële risico's niet voldoende afgedekt. De rechtbank achtte hem daarom schuldig aan onbehoorlijk bestuur.
Wat was zijn straf?
Een vervolgrechtzaak moet nog uitwijzen voor hoeveel Verzijlbergh en 8 voormalige leden van de raad van toezicht van Servatius verantwoordelijk worden gesteld. Maar de eis van de woningcorporatie is in ieder geval minimaal 60 miljoen euro.
#2. Peter Franssen
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Tussen 1991 en 2002 gaf Peter Franssen bij Ballast Nedam leiding aan de divisie Industrie en Toelevering. Onder de noemer 'juridisch advies' declareerde Franssen golfreizen, vakanties en bezoeken aan bordelen. Franssen was frequent bezoeker van bordelen in Nederland, die hij betaalde met de creditcard van de zaak. Ballast Nedam was in de veronderstelling dat Franssen op een congres zat, een vergaderzaal huurde of juridisch advies inwon. Althans, zo stond te lezen op de facturen die Franssen door adminstratieve medewerkers liet opmaken. Afgelopen november oordeelde de rechtbank in Arnhem dat deze onrechtmatige declaraties valsheid in geschrifte waren.
Wat was zijn straf?
Terwijl het OM een werkstraf had geëist van 120 uur, viel de straf iets lager uit – 90 uur werkstraf – vanwege de lengte van de procedure en de media-aandacht voor deze zaak.
#3. Joep van den Nieuwenhuyzen
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Nog altijd houdt de zogeheten bedrijvendokter vol dat hem op generlei wijze blaam treft in het Rotterdamse havenschandaal van begin deze eeuw. Toch besliste de rechtbank in Rotterdam op 19 juli 2013 dat Joep van den Nieuwenhuyzen (foto boven) als eigenaar van de RDM-werf tussen 1999 en 2004 toenmalig directeur Willem Scholten van het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam omkocht. Van den Nieuwenhuyzen had een appartement in Antwerpen gekocht, waarin Scholten gratis mocht wonen. Ook heeft hij 1,2 miljoen euro op een geheime Zwitserse rekening van Scholten gestort in ruil voor bankgaranties. Zodoende kon Van den Nieuwenhuyzen miljoenen losweken bij banken voor zijn werf die niet lang daarna failliet ging, een andere component van de strafbare feiten (naast meineed en valsheid in geschrifte). Bij elk faillissement zorgde hij ervoor dat grote sommen bedragen buiten het bereik van de schuldeisers bleven.
Wat was zijn straf?
Van den Nieuwenhuyzen werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 2,5 jaar.
#4. Gerard van der Z.
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Systematische en professionele oplichting, valsheid in geschrifte en witwassen; ga er maar aan staan. Het werd eind 2011 ten laste gelegd aan Gerard van der Z., oud-directeur van Stichting Gereformeerde Bouwcorporatie voor Bejaarden (SGBB). Van der Z. kocht grond voor projecten namens SGGB, terwijl aan de andere kant van de tafel twee bedrijven zaten – AZ Wonen en IQ Makelaars – waarin onder andere Van der Z.'s zus en een vriend, Richard S., belangen hadden. Zij hadden de grond kort voor de transactie gekocht voor minder dan de helft van het bedrag dat SGBB betaalde. Op die manier konden Van der Z. en handlangers SGBB voor 50 miljoen euro oplichten. Deze fraude met 6.000 woningen werd in 2009 door klokkenluiders voor het voetlicht gebracht.
Wat was zijn straf?
De rechtbank van Arnhem veroordeelde Van der Z. eind 2011 al tot een gevangenisstraf van 3 jaar en een boete van 24 miljoen euro, zus Anneke kreeg 1,5 jaar cel en Richard S. 2,5 jaar cel. Na het hoger beroep dat in oktober 2013 diende, kregen Van der Z. en zijn zus zelfs een half jaar extra gevangenisstraf opgelegd.
#5. Jan van Vlijmen
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Valsheid in geschrifte, witwassen, omkoping, wapenbezit en leiding geven aan twee criminele organisaties. Als je niet beter wist, zou je denken dat we hier te maken hebben met een heuse ‘boss’ die weinig onderdoet voor mensen als Klaas B., Willem H., en Tony S. Toch is Jan van Vlijmen (foto boven) lange tijd de alom gerespecteerde directeur van Bouwfonds, waaraan hij zijn bedrijf Van Vlijmen Vastgoed in 1995 verkoopt. Ongeveer gelijktijdig begint hij met het wegsluizen van grote sommen geld en het maken van prijsafspraken met allerhande (onder)aannemers, waardoor prijzen kunstmatig hoog blijven en er ongeveer 250 miljoen euro aan de strijkstok blijft hangen in de zogeheten Klimopzaak. Pas in 2007 komt de vastgoedfraude aan het licht, wanneer 600 rechercheurs en dertig officieren van justitie invallen in heel Nederland doen. Ondere andere Van Vlijmen en zijn oom Nico Vijsma worden voor het gerecht gesleept.
Wat was zijn straf?
Van Vlijmen werd veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf. In zijn kielzog werd Cees Hakstege veroordeeld tot een taakstraf, Rob Lagaune van Philips Pensioenfonds kreeg 1 jaar cel, Oliver Lambert, cfo van Bouwfonds, kreeg 3 jaar cel, accountant Eric F. 2,5 jaar en Will Frencken ook 4 jaar. Drie andere verdachten kregen gevangenisstraffen tot 2 jaar en twee kregen taakstraffen opgelegd. Nico Vijsma, wiens hoger beroep tegen een celstraf van 2 jaar nog liep, overleed overigens vorige week.
#6. Albert B.
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Heer Albert, dat was de bijnaam van Albert B., voormalig directeur KPN Retail, directeur van de Dixonsgroep en directielid van V&D. Het heertje stuurde in 2009 een excuusbrief aan alle mensen die hij schade had berokkend met zijn oplichting, witwaspraktijken en belastingontduiking. De bijnaam 'heer' kreeg hij in de jaren 80, toen hij met zijn verhuurbedrijf van geluids- en lichtapparatuur geld wegsluisde en rekeningen niet betaalde en daarvoor een half jaar moest brommen. Hij beterde zijn leven, maar vanaf 2000 ging hij bij KPN, V&D en Dixons vrolijk verder met zijn schimmige praktijken. Hij haalde zakenrelaties over geld te investeren in buitenlandse projecten, terwijl hij al dat geld in eigen zak stak om zijn gezin en zijn buitenechtelijke relaties te onderhouden.
Wat was zijn straf?
Hoewel de rechtbank van Zutphen waardering uitsprak dat Albert B. zijn slachtoffers een brief heeft gestuurd om ze op de hoogte te stellen van zijn wandaden, werd hij toch veroordeeld tot een gevangenisstraf van 1,5 jaar.
#7. René van den Berg
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Een allesbehalve nuchtere Fries, zo zou je René van den Berg kunnen bestempelen. Van 1996 tot 2005 is hij directeur bij twee beleggingsinstellingen, Intervaluta en Intereffekt in Joure, maar in het geniep is hij een piramidebouwer waar de Farao’s in het oude Egypte nog een puntje aan konden zuigen. In de privésfeer geeft Van den Berg beleggingsadvies en samen met Gert van der Heiden organiseert hij financiële seminars. Van der Heijden werft vervolgens klanten die gewillig grote bedragen aan de charismatische Van den Berg uitlenen. In totaal loopt dat bedrag op een gegeven moment op tot 90 miljoen euro, met uiteraard hoogoplopende rentes. In 2004 start toezichthouder AFM een onderzoek naar ontduiking van de wet toezicht effectenverkeer, waardoor Van den Berg in 2005 wordt ontslagen bij Intervaluta. De rechter constateert dat Van den Berg geld van beleggers gebruikte voor de aanschaf van een tweede huis, een BMW X5 en de aanleg van een zwembad. Een administratie hield Van den Berg niet bij, omdat hij handelde ‘op basis van vertrouwen’.
Wat was zijn straf?
De rechtbank veroordeelde Van den Berg tot 4 jaar en 9 maanden. Een deel van de straf werd omgezet in een taakstraf, die hij voldeed bij het Leger des Heils.
#8.Cees van der Hoeven
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Boekhoudschandaal, dat was de papapluterm die het vaakst werd gebezigd als het over voormalig Ahold-topman Cees van der Hoeven (foto boven) en zijn 3 mede-bestuurders Michiel Meurs, Jan Andreae en Roland Fahlin ging. Onder hun leiding werd de omzet van Ahold aan het begin van deze eeuw kunstmatig hoog gehouden doordat dochter US Foodservices de omzet van een aantal dochterondernemingen in Scandinavië en Zuid-Amerika volledig meenam. Hoewel zogeheten ‘control letters’ bevestigden dat Ahold volledige zeggenschap had in deze joint ventures, weersprak een ‘side letter’ dit, dat handig veborgen werd gehouden voor de accountants en zodoende winstcijfers voor 880 miljoen dollar te hoog in de boeken kwamen.
Wat was zijn straf?
Het werd uiteindelijk een slopende rechtszaak die in 2006 begon en na hoger beroep pas begin 2009 zijn apotheose bereikte. Terwijl het OM een celstraf van 10 maanden had geëist, en de rechter een voorwaardelijke straf van 9 maanden oplegde, kwam Van der Hoeven er na hoger beroep met een geldboete van 30.000 euro vanaf.
#9. Franc van B.
Wat heeft-ie op zijn kerfstok?
Net als de nummer 3 van deze lijst – Joep van den Nieuwenhuyzen – was ook Franc van B. uit Laren een zogenoemde 'bedrijvendokter', die in financiële nood verkerende bedrijven een helpende hand bood. Uiteraard ging dat niet altijd goed, maar Van B. zorgde er dan in ieder geval voor dat hij ook uit de faillissementen een slaatje kon slaan. Bij zeker vier faillissementen is bewezen dat hij fraudeerde en ruim 1 miljoen euro in zijn eigen zak stak. Dit deed hij door bijvoorbeeld vennootschappen leeg te halen en ze te verhuizen naar een slooppand ergens in het land. Daar zette hij een stroman neer als ‘directeur’, waarmee hij uiteindelijk miljoenen verdiende. Niet voor niets werd hij Tom Poes genoemd, de sluwe kompaan van Olivier Bommel. Het was voor de onderzoekers dan ook een hels karwei om hun vermoedens hard te maken, wat in totaal 5 jaar in beslag nam.
Wat was zijn straf?
Van B. keeg een gevangenisstraf van 22 maanden opgelegd. Overigens werd Van B. in de zaak van Bentex vrijgesproken, omdat hierin sprake was van oplichting, een vergrijp dat niet in de tenlastelegging was opgenomen.
