Vijf jaar crisis heeft ook in de schone industrie zijn tol geëist. Welke lessen zijn te trekken uit de grote faillissementen?
Nederland had Econcern dat in 2009 ten onder ging. Het was uiteindelijk niet de crisis die het bedrijf de das om deed, maar slecht bestuur. Dat is bijna altijd zo. Net als in het ‘gewone’ bedrijfsleven blijkt ook in het duurzame bedrijfsleven bij economische tegenwind wie zijn zaken niet goed op orde heeft. Vijf duurzame faillissementen van de laatste paar jaar op een rij. Twee uit de Verenigde Staten, twee uit Duitsland en een uit Israël.
#1. Fisker
Les: technologie is belangrijker dan design
De sportautoproducent Fisker, genoemd naar oprichter Henrik Fisker, was met Tesla de grote belofte van de Amerikaanse elektrische auto-industrie. Wás, want Fisker ging vorig voorjaar failliet. Uiteindelijk kwam het erop neer dat de Fisker Karma gewoon geen goede auto was. Niet in vergelijking met de auto’s van Tesla, maar ook niet in vergelijking met normale benzineauto’s in het topsegment. Het verschil met Tesla lijkt te zijn dat Fisker uitging van het idee om een mooie auto te ontwerpen, terwijl Tesla uitging van innovatie op het gebied van batterijtechnologie. Dat is achteraf gezien niet zo vreemd, aangezien Fisker – de man – een van de beste auto-ontwerpers ter wereld is.
#2. Prokon
Les: beleggen met een hefboom is risicovol
Het beeld van de Duitse energiewende is de laatste maanden aan het kantelen. Het Duitse publiek begint langzaam door te krijgen dat het aanjagen van groene investeringen geld kost. In het geval van het omgevallen duurzame energiebedrijf Prokon gaat het zelfs om veel geld, tenminste voor de 75.000 investeerders die hun inleg waarschijnlijk kwijt zijn. De investeringen in vooral windenergie leverden minder op dan verwacht. Dat het meteen leidt tot grote verliezen voor Prokon-investeerders komt doordat gewerkt is met een hefboom. Dat wil zeggen: bovenop het risicodragend kapitaal werd ook geld geleend. Als de inkomsten dan tegenvallen, gaat de bank voor en komt de rekening terecht bij beleggers. Een hefboom is een bekende manier om te proberen rendementen op te schroeven. Bij een hoger rendement, hoort een hoger risico, ook bij beleggingen in windenergie.
#3. Better Place
Les: het kip-ei probleem van de elektrische auto
Het Israelische Better Place was op een gegeven moment meer dan een miljard euro waard. Een paar maanden geleden werden de brokstukken voor enkele tonnen verkocht. Het bedrijf zou de autowereld op zijn kop gaan zetten met de bouw van wisselstations voor batterijen (foto boven: het station bij Schiphol). Het bedrijf kwam ondanks honderden miljoenen aan investeringen en de steun van Shimon Peres niet verder dan ruim 1.000 klanten. Het kip-ei-probleem van de elektrische auto lijkt Better Place parten te hebben gespeeld. Zonder de laadinfrastructuur is de consument terughoudend om de elektrische auto te omarmen. Tegelijkertijd komt die infrastructuur er niet zonder klanten. In Nederland bouwt FastNed een netwerk van laadstations. De komende jaren zal blijken of dit bedrijf een betere toekomst is beschoren dan Better Place.
#4. Suntech
Les: grote subsidies leiden tot overcapaciteit
Na een reeks westerse zonnecelproducenten ging vorig jaar ook het Chinese Suntech kopje onder. Het bedrijf maakt een doorstart, maar laat 1,6 miljard dollar aan schuld achter. De faillissementen in de zonnecelbranche zijn een gevolg van scherpe prijsdalingen, die zelf weer een gevolg zijn van overcapaciteit. Bij het ontstaan van de overcapaciteit speelt ook het dichtdraaien van de subsidiekraan een rol. Dat is bijvoorbeeld in Spanje en Duitsland gebeurd. De sector is daardoor rijp voor een consolidatieslag.
#5. A123
Les: er is minder vraag dan verwacht
Het faillissement van accubouwer A123 hangt deels samen met de ondergang van Fisker. De autobouwer was de grootste klant van A123, maar de partijen hadden een moeizame relatie. A123 had volgens Fisker schuld aan accuproblemen in de Fisker Karma. Een plotselinge daling van de orders van Fisker leidde tot verliezen bij A123. Vorige week werd bekend dat de Amerikaanse accu-industrie een herkansing krijgt. Tesla kondigde aan voor 5 miljard dollar een accufabriek te gaan bouwen. Waarom Tesla zou kunnen slagen waar A123 faalde? Het is zelf afnemer van de accu’s.
