Secretaresse Sonja (38) werkt ruim vier jaar met plezier bij een Amsterdams exportbedrijf. Maar sinds drie maanden presteert ze opvallend slecht. Het kwaliteitsprogramma dat ze mocht uitwerken, komt maar niet van de grond. Wat blijkt? Het bezoek aan een externe coach heeft duidelijk gemaakt dat ze al jarenlang op de toppen van haar kunnen presteerde. Nu heeft ze geleerd om beter voor zichzelf op te komen en eerder nee te zeggen.
“Met de aandacht voor fysiek verzuim zit het wel goed”, zegt Hein van Grinsven. Samen met mede-directeur Helga Janssen geeft hij leiding aan het Centrum voor Preventieve Coaching in Den Bosch. “Het bedrijfsleven beseft dat de lichamelijke gezondheid van medewerkers belangrijk is. Na dit fysieke traject is het tijd voor fase twee: het bewaken van de mentale aanwezigheid.”
Bedrijven ontdekken almaar beter dat prestaties op de werkvloer onder invloed staan van het leven buiten het bedrijf. Een medewerker wiens zoontje dag in dag uit wordt gepest, gaat daar op zijn werk onder gebukt. “Je huurt niet alleen iemand in om werk uit te voeren, maar je huurt een compleet mens in, inclusief zijn persoonlijke sores.”
Gedragsverandering
Mentaal verzuim. Zo heet het geestelijk spijbelen officieel. Het heeft niks van doen met het opzettelijk saboteren van het werkproces, maar heeft alles te maken met het onvermogen om er compleet voor te gaan. “Hoewel het verzuim mentaal is, kun je het wel degelijk ‘zien’. Denk bijvoorbeeld aan iemand die altijd vrolijk was, maar al een tijd z’n mond niet meer open doet”, stelt Helga Janssen. Een structurele negatieve gedragsverandering is een signaal dat het niet goed zit met iemand. “Wat leidinggevenden moeten leren”, vervolgt Van Grinsven, “is het tijdig herkennen van deze gedragsverandering. Vervolgens moeten ze ook het gesprek aan durven gaan. Alleen dán kan de leidinggevende erachter komen of hij wat kan betekenen voor de ander. Die medewerker wiens zoontje wordt gepest, is blij als hij tijdelijk de vrijheid krijgt om van negen tot half tien op internet informatie over pesten te zoeken. Daarna is het weer tijd om aan het werk te gaan.”
Woordvoerder Inge Weel van ArboNed zegt dat er veel wordt gegoocheld met het begrip mentaal verzuim. Concrete cijfers zijn amper te geven. Toch zegt ze ook dat tweederde van alle mensen die niet naar hun werk komen geen aanwijsbare medisch probleem hebben. “Wat we nu zien is dat het bedrijfsleven niet zozeer extra zijn best doet om het verzuimpercentage nóg lager te krijgen, maar dat men wil investeren in het geestelijke en fysieke welzijn van mensen die wel aanwezig zijn. Hen productiever laten werken levert vaak meer op dan een verzuimdaling van één procent.” (HS)
Zo verdwijnt verzuim
1. Ontwikkel een antenne voor a-typisch gedrag. Neem per week een kwartier tijd om in gedachte elke medewerker te beoordelen. Wellicht is een medewerker opvallend somber of heeft hij juist meer praatjes.
2. Focus op veranderingen. Als het positief is, spreek dan bewondering uit. En als het negatief is, maak het dan ook bespreekbaar.
3. Maak de werknemer duidelijk wat de consequenties zijn als een negatieve verandering permanent blijkt. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als iemand zijn collega’s laat opdraaien voor werk dat blijft liggen?
4. Wat is het aandeel van werkgever en werknemer in de beoogde verandering? Is er bijvoorbeeld onder werktijd tijd om persoonlijke problemen op te knappen? Wijs in alle gevallen op de eigen verantwoordelijkheid van de werknemer om de situatie te verbeteren.
