Durfkapitalisten
Eigenlijk gek, maar er is weinig bekend over wat vc’s doen en hoe ze waarde creëren. Natuurlijk: ze voorzien ondernemers met goede ideeën van geld. Maar terwijl de bedrijven waarin ze investeren juist de publiciteit zoeken, blijven durfkapitalisten vaak liever mysterieus op de achtergrond.
Vier Harvard-professoren trokken in 2021 het rookgordijn op. In een langdurig onderzoek ondervroegen ze ruim 900 durfkapitalisten naar hoe zij deals vinden, investeringen selecteren en structureren, portfoliobedrijven beheren, zichzelf organiseren en hun relaties beheren (lees: investeerders die hun van risicokapitaal voorzien).
Eén op de 101 ontvangt funding
Het onderzoek geeft een verrassend inkijkje. Zo neemt een venture capital-firma voor elke deal die het sluit, gemiddeld 101 kansen in overweging. 28 van die kansen leiden tot een ontmoeting; tien zullen live worden beoordeeld en slechts vijf gaan het due diligence-traject in. Twee daarvan gaan verder met de onderhandeling over een term-sheet en slechts één zal er daadwerkelijk worden gefinancierd. Een zo’n traject duurt gemiddeld 83 dagen.
In de afgelopen 30 jaar is risicokapitaal van venture capital-firma’s (VC’s) een essentiële financieringsbron geworden. Menig startup (Amazon, Apple, Facebook, Google, Intel en recenter Crisp, Neuroplast en Mosa Meat) en talloze andere innovatieve bedrijven danken hun vroege succes deels aan het kapitaal en de coaching van vc’s.
Wat is venture capital?
Venture capital (ook wel durfkapitaal genoemd) is het geld dat geïnvesteerd wordt door een investeerder in een startend bedrijf in ruil voor aandelen. Terwijl een bank bij een lening zekerheden eist in de vorm van onderpand, verlangt de venture capitalist een belang in het bedrijf waarin hij investeert.
Venture capital is de meest geschikte vorm van kapitaal bij investeringen met een onzekere uitkomst. Tegenover het risico staat de verwachting van een hoog rendement. Anders dan bij informal investors, investeren de meeste venture capital-firma’s niet direct met eigen geld. Zo hebben alle grote banken en beleggingsfondsen vaak een deel in venture capital geïnvesteerd, maar ook grote informal investors doen soms mee.
Venture capital vervult in Nederland de kapitaalbehoefte tussen durfkapitaal, de bank en participatiemaatschappijen in. Dealroom schat dat er in 2019 in Nederland voor meer dan 1,4 miljard euro aan venture capital is geïnvesteerd.
Op jacht naar deals
De eerste taak waarmee een vc wordt geconfronteerd, is contact leggen met startups die op zoek zijn naar financiering – een proces dat in de sector bekendstaat als ‘het genereren van dealflow’. Een hoogwaardige dealflow is essentieel voor een sterk rendement. Volgens de respondenten komen de beste deals uit hun netwerk van vertrouwde investeerders, ondernemers en professoren.
Slechts tien procent is het resultaat van e-mailpitches. Veel meer identificeren en onderzoeken vc’s megatrends en nemen proactief contact op. Startups vinden dus geen vc’s, het is andersom. En als je als ondernemer niet in de juiste sociale en professionele kringen zichtbaar bent, is het moeilijk om gespot te worden en financiering te krijgen.
De trechter versmallen
Maar zelfs voor ondernemers die wel toegang krijgen tot een vc, is de kans om financiering binnen te halen buitengewoon laag. En hoewel vc’s veel meer deals afwijzen dan ze accepteren (zie eerder), kunnen ze erg agressief zijn als ze een bedrijf zien dat ze leuk vinden. De machtsdynamiek kan snel omslaan wanneer vc’s enthousiast zijn over een startup, vooral als deze aanbiedingen heeft van andere vc’s.
Met welke factoren houden vc’s rekening tijdens de selectie?
Uit het Harvard-onderzoek blijkt dat vc’s geloven dat zowel het team als de strategie noodzakelijk zijn, maar uiteindelijk het team de doorslag geeft. Zoals de legendarische investeerder Peter Thiel aan de onderzoekers vertelde: ‘We leven en sterven door onze oprichters.’
- De oprichters zijn in 95 procent van de gevallen doorslaggevend.
- Het bedrijfsmodel wordt door 74 procent van de vc’s als een belangrijke factor genoemd.
- De markt waarin het bedrijf zich begeeft door 68 procent en de industrie door 31 procent.
Interessant genoeg is de waardering van het bedrijf slechts de vijfde meest genoemde factor. Terwijl CFO’s van grote bedrijven Discounted Cash Flow (DCF)-analyses gebruiken om investeringsmogelijkheden te evalueren, gebruiken maar weinig vc’s de DCF. In plaats daarvan hanteren vc’s de veel eenvoudigere cash-on-cash-return, dus het verwachte geld dat uit de investering komt.
We leven en sterven door onze oprichters
Kennelijk begrijpen vc’s dat hun meest succesvolle exits de echte drijfveer zijn voor hun rendement. Een succesvolle exit kan een honderdvoudig rendement opleveren. Omdat exits zo variëren, richten vc’s zich op het vinden van bedrijven die het potentieel hebben voor grote exits in plaats van interessante kasstromen op korte termijn.
VC-termsheet
Voor aspirant-ondernemers lijkt de typische vc-termsheet vaak in een vreemde taal te zijn geschreven. Maar dat is een beetje bewust, want ze zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat de ondernemer het financieel heel goed zal doen als hij of zij presteert, maar dat investeerders de controle over het bedrijf krijgen als de ondernemer er een potje van maakt.
Daar hebben ze een aantal slimme trucs voor. Zoals de toewijzing van cashflowrechten (het financiële voordeel dat oprichters prikkels geeft om te presteren), zeggenschapsrechten (de raad van bestuur en stemrechten waardoor vc’s indien nodig kunnen ingrijpen), liquidatierechten (de verdeling van de uitbetaling als er onenigheid ontstaat en er moet worden verkocht) en arbeidsvoorwaarden (die de ondernemers prikkelen om zowel te presteren als bij het bedrijf te blijven).
Uiteindelijk komt het echte succes of falen van de oprichters
Over het algemeen zijn deals zo gestructureerd dat ondernemers die specifieke mijlpalen bereiken de controle behouden en bonussen krijgen. Als ze die mijlpalen echter missen, kunnen de vc’s nieuw management binnenhalen en van richting veranderen.
Actieve adviseurs
Als vc’s eenmaal geld in een bedrijf hebben gestoken, stropen ze de mouwen op en worden ze actieve adviseurs. De meeste vc’s communiceren ‘substantieel’ met 60 procent van hun portefeuillebedrijven.
Minstens één keer per week en een derde doet dat zelfs meerdere keren per week. Ze bieden een groot aantal post-investeringsdiensten: strategische begeleiding, connecties met andere investeerders, connecties met klanten, operationele begeleiding, hulp bij het inhuren bestuursleden en hulp bij het inhuren van medewerkers.
Intensief advies is het belangrijkste mechanisme dat vc’s gebruiken om waarde toe te voegen aan hun portefeuillebedrijven. Het succes dat uit zo’n deal komt, is in hoge mate afhankelijk van het zittende managementteam. Andere factoren die de vc’s noemen zijn timing, geluk, technologie, bedrijfsmodel en industrie, die ze ongeveer even belangrijk beoordeelden.
Hun eigen bijdrage wordt niet als een belangrijke bron van succes gezien. ‘Wij assisteren en treden op als psycholoog van de oprichters, maar uiteindelijk komt het echte succes of falen van een onderneming van de oprichters.’
Lees meer over startups en investeerders:
- Deze 11 angel-investeerders maken van Nederlandse startups wereldspelers
- Zo kies je tussen een angel investor en een venture capital-fonds
- Wanneer moet je als startup op zoek naar een buitenlandse investeerder?
- Nederlandse startups mogen wel wat meer overdrijven
