Emotie, gevoel en intuïtie. Drie begrippen die vaak met elkaar verward worden. Hoe u er zo effectief mogelijk mee om gaat.
Herken je wel eens dat je het moeilijk vindt om op je intuïtie te vertrouwen en dat je het liefst een verklaring vindt voor het ‘weten’ van binnen? Of dat je te snel in negatieve emoties belandt en daardoor dingen zegt of doet waar je later spijt van hebt? Of dat je het moeilijk vindt om te voelen wat dingen nu echt met je doen?
We hebben het hier over emotie, gevoel en intuïtie. Hoe deze 'begrippen' werken in de praktijk en hoe je zorgt voor een effectieve inzet.
Gevoel – het hart
Bij alles wat je denkt en doet heb je een bepaald gevoel (blijdschap, vreugde, verdriet, etc.) dat zich fysiek uit. Warm, koud, spanning op de borst, droge lippen, gespannen schouders, buikpuin, rillingen etc. Het kan een positief en een negatief gevoel zijn. De hele dag door stroomt je gevoel. Het komt op, golft door je heen en ebt vroeg of laat weer weg.
De kunst is om je bewust te zijn van die gevoelens en te accepteren dat ze er zijn. Voor positieve gevoelens is dat vaak makkelijker. De uitdaging is om ook de negatieve gevoelens te accepteren. Waarom hebben we daar zoveel moeite mee?
In de westerse wereld vinden wij het moeilijk om dingen te accepteren zoals ze zijn. We willen alles naar onze hand zetten, controleren en analyseren. Negatieve gevoelens worden meestal direct omgezet in negatieve gedachten en dat is het begin van de ellende. Een voorbeeld. Je bent teleurgesteld omdat je manager niet naar je luisterde. Je kunt ‘gewoon’ accepteren dat dit gevoel er is. Wat er vaak gebeurt is dat je dan gedachten krijgt als 'hij/zij zou meer moeten luisteren' of 'had ik dit gesprek maar nooit gepland.' Je verzet je tegen je gevoel van teleurstelling en drukt het weg. Gevoelens stollen zo tot emoties.
Emotie – het verstand
Bij emotie ga je in de analyse. Emoties zijn daarom niets anders dan een uitvloeisel van gedachten. Ik zeg vaak: 'emoties zijn van het hoofd en gevoel is van het hart.' Emoties ontstaan uit gedachten die tegen de realiteit in creëren. Het zijn vaak zinsnedes als: 'het zou beter zijn als…',of 'hij/zij zou…moeten doen.' Je wilt mensen of zaken om je heen veranderen.
Emoties (irritatie, frustratie, boosheid, teleurstelling, onmacht, woede, schuld, e.d.) zijn bijna allemaal negatief. Zijn er ook positieve emoties? Ja, bijvoorbeeld blijdschap. Toch is blijdschap in de vorm van een emotie niet positief. Een voorbeeld hiervan zijn mensen die te blij en euforisch zijn en waarbij je voelt dat dit niet echt is. Echte blijdschap is een gevoel en geen emotie. Mijn veronderstelling is dat we een groot deel van onze tijd in onze emoties zitten (in ons hoofd) en veel te weinig voelen wat het echte gevoel achter de emotie is. Terwijl het belangrijk is om dit te ontdekken.
Emoties zijn dus het onderzoeken waard. Als je namelijk niet oplet blijf je hangen in je emotie en reageer je dat af op anderen door bijvoorbeeld een geïrriteerde opmerking te maken.
Hoe achterhaal je het gevoel achter de emotie? Kijk waar je boosheid of andere emotie vandaan komt. Achter een emotie zit altijd angst voor pijn. Zodra je in de emotie zit hoef je de pijn niet te voelen. En daar zijn we goed in! Als je boos bent probeer je de wereld zo te regelen dat er geen pijn bij jou ontstaat. Je wilt de mensen om je heen naar jouw hand zetten.
De uitdaging is om bij je oorspronkelijke gevoel (pijn) te komen en te accepteren dat dit er is. Als je dingen accepteert zul je merken dat je rust en ontspanning voelt. Zo ontstaat er ruimte voor nieuwe mogelijkheden.
Intuïtie – je onderbuik
Intuïtie is het ‘innerlijk weten’ (onderbuikgevoel) of iets wel of niet goed voor je is. Een voorbeeld: je bent manager en wilt iemand in je team aannemen. Je hebt een gesprek met een kandidaat en alles klopt. Goed verhaal, mooi profiel en perfecte ervaring voor de functie. Toch voelt het niet goed. Je weet niet precies waarom, maar je intuïtie geeft aan dat je hem of haar niet moet aannemen.
Intuïtie gaat vaak over zaken die niet te verklaren zijn. De kunst is om op je intuïtie te vertrouwen. Jouw intuïtie geeft namelijk het antwoord op al je beslissingen in je leven zonder tussenkomst van beperkende gedachten. Het is je kompas van waaruit je ‘weet’ of dingen goed voor je zijn of niet.
Hoe effectief zijn emoties, gevoelens en intuïtie? Emoties zijn nooit effectief, gevoel en intuïtie wel.
Stappenplan naar effectiviteit
Stap 1. Voel wat dingen met je doen
Zowel positief als negatief. Herken, accepteer en uit dit gevoel. Druk vooral een negatief gevoel niet weg door belemmerende gedachten te ontwikkelen die tegen de realiteit in creëren. Want dan beland je in emoties. En die leiden tot ineffectief gedrag (ongeduld, drammerigheid, perfectionisme, controledrang, pleasen, slachtofferen etc.). Vaak is het effectief je gevoel te uiten naar anderen. Dan begrijpen ze je tenminste.
Stap 2. Creëer minder emoties
Bedenk dat je emoties van je verstand zijn en niet van jou. Je bent niet wat je denkt! In je emotie wil je dingen veranderen die niet te veranderen zijn.
Stap 3. Accepteer en achterhaal het gevoel achter je emotie
Mocht je toch in je emoties belanden, wat uiteraard menselijk is, achterhaal dan de angst achter de emotie. De angst gaat vaak over gebrek aan zelfvertrouwen, faalangst, niet gewaardeerd of erkend worden. Voel en accepteer deze angst. Ook hier is het uiten van het gevoel vaak heel effectief.
Stap 4. Leer op je intuïtie te vertrouwen
Kinderen leven vanuit intuïtie en handelen daarna. Volwassenen zijn dit vaak kwijt geraakt. Leer te vertrouwen op jezelf en ga niet alles verklaren. Heb het lef om vanuit je ‘innerlijk weten’ te leven en niet te rationaliseren!
Dit Podium-artikel is geschreven door Marjan Haselhoff van Buro Kracht. Haselhoff helpt managers en hun hoogopgeleide teams om met minder moeite meer uit hun werk te halen. Elke maand publiceert ze gratis oefeningen uit haar trainings- en coachingsprogramma's binnen organisaties. Aanmelden hiervoor kan via haar website.
Lees ook het boek 'Managen met ratio én emotie'
