Geen producten in de winkelwagen.
Als HR-professional weet je wel dat je je interventies moet afstemmen op de business. En dat doe je ook, zo goed en kwaad als dat gaat. Je hebt een groot intern netwerk en je kent de producten en diensten van je onderneming. Je durft best te stellen dat je de business kent.
Daar doe je in de praktijk ook voldoende moeite voor. Je loopt rond en spreekt met directie, management, medewerkers en klanten. Je stelt vragen over concurrentie, productieproces en kritische elementen met betrekking tot de inkoop. Je gaat mee op de vrachtwagen, loopt in de fabriek en draagt actief je steentje bij in het MT en in directie-overleggen. Je maakt dus gebruik van je sterke punten: nieuwsgierigheid en enthousiasme voor de werkende mens.
Structureren van bevindingen
Hoe moet je nu al die bevindingen structureren, zodat je het voor de bühne kan brengen op de plaatsen waar het moet? Hoe zeker ben je dat je alle relevante aspecten bij de kop hebt gehad? Hoe verwoord je wat je hebt aangetroffen en voorzie je dat van een professioneel oordeel? Welke woorden moet je gebruiken en welke verbanden moet je aanbrengen, zodat ook je collega’s in het MT begrijpen wat je bedoelt?
Het is alleen niet altijd eenvoudig om de link tussen de business en de HR-praktijk te verwoorden. Je snapt de business wel, maar bent geen bedrijfskundige of lijnmanager. En jouw collega’s zijn geen HR-professionals. Gelukkig bestaat er een model dat als intermediair kan dienen tussen HR-professionals en lijnmanagers/directieleden: het Business Model Canvas van Osterwalder en Pigneur.
Het canvas
Het canvas bestaat uit 9 elementen die je helpen de totale organisatie te beschrijven inclusief klanten, leveranciers en belangrijke relaties. Daarnaast maakt het model duidelijk hoe deze elementen samenhangen. Bovendien is het een laagdrempelig model, waar je makkelijk zelf mee aan de slag kunt. Het boek waarin het canvas wordt beschreven – Business Model Generatie – ziet er ook geweldig uit. Alleen al daarom zou je het moeten aanschaffen. De manier waarop het boek is geschreven, is minstens zo interessant. Het is namelijk in co-creatie met honderden anderen ontwikkeld.
Het canvas biedt je een prachtig format voor business modellen. Een format dat niet je intuïtie uitschakelt, maar dat daar juist een beroep op doet. Alleen als je zelf nadenkt en een professioneel oordeel velt over wat je ziet, gebruik je het canvas optimaal.
HR-professionals en het canvas
Het canvas helpt jou als HR-professional de business van je organisatie te begrijpen. Je ziet waar de belangen van het lijnmanagement zitten (misschien wel voor ze het zelf hebben benoemd). Je kunt in de business context beargumenteren waarom opleiden belangrijk is of wat strategische allianties met een kennis- of arbeidsleverancier de organisatie opleveren. Je weet hoe de organisatie waarde levert aan haar klanten en kunt laten zien hoe HR die waardepropositie kan versterken.
De belangrijkste voordelen voor HR professionals zijn volgens mij:
1. Het canvas helpt je je kennis en waarnemingen te structureren;
2. Het canvas is een product van co-creatie en is daarmee in de basis al gericht op het delen van kennis en ervaring;
3. Het canvas maakt de consequenties van je interventies inzichtelijk;
4. Het canvas richt de focus op het leveren van waarde aan de klant.
Waardepropositie vs kaasschaaf 2.0
Het element ‘waardepropositie’ (Value Proposition) staat middenin het canvas. En dat is volgens mij niet voor niets. De focus op de klant leidt immers ook tot de vraag hoe je organisatie van waarde is voor de klant. Daarnaast moeten de activiteiten ook inkomsten en dus waarde opleveren voor de organisatie, anders is je organisatie geen lang leven beschoren. Door uit te gaan van de waarde is het canvas zeker ook te gebruiken in non-profit organisaties. In deze tijd worden overheidsinstanties geconfronteerd met grote bezuinigingen. Onder het managementjargon als ‘verspilling’ en ‘lean and mean’, gaat vaak een kaasschaaf 2.0 schuil. Meer doen met minder is dan de uitdaging.
Business Model Canvas en de overheid
Maar wat zou er gebeuren als je uitgaat van de vraag: hoe levert de overheid waarde aan de burgers? Waarvoor wil de samenleving (de burger) wel betalen en waarvoor niet? Wat is de waardepropositie van je ziekenhuis, symfonieorkest, museum of gemeentelijke dienst? Hoe lever je die aan de burger en welke inkomstenstroom staat daartegenover om de kostenstructuur te financieren? Juist in publieke organisaties missen HR-professionals een business jargon, omdat de business context soms helemaal lijkt te ontbreken. Daarom kunnen zij veel hebben aan het Business Model Canvas van Osterwalder en Pigneur. Het geeft hen de mogelijkheid kritisch te kijken naar het gebruik van de kaasschaaf en een bijdrage te leveren aan de waardepropositie voor de samenleving.
Werken met het Business Model Canvas
De grootste uitdaging die het model je waarschijnlijk biedt, is dat je je oordeel in eerste instantie moet opschorten. Het is belangrijk om nieuwsgierig te zijn en je te verwonderen over wat je ziet in je organisatie. Die kritische blik geldt ook je eigen instrumentarium en de oplossingen die je aandraagt. Passen ze in die specifieke situatie en wat zijn de consequenties ervan? Komen je interventies tegemoet aan de belangen van leidinggevenden en medewerkers?
Het werk van de HR-professional wordt er niet makkelijker op, maar wel leuker. Je staat immers niet langer aan de zijlijn, maar kunt nu echt meepraten en -werken aan de kern van je organisatie, namelijk de beantwoording van een klantvraag.
Over de auteur: Arjan Hamberg is strategisch adviseur HR(D) van Lumax Producties
Over het Podium: Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder ‘activiteiten’ uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek ‘Het beste van MT Podium’.
