We staan in de maatschappelijke file. Door de aanhoudende crisis houdt iedereen vast aan het bekende. Om vooruit te komen moet men innoveren, focussen en fouten maken.
In een onbekende omgeving of een nieuwe situatie maak je makkelijk de keuze voor veilig en klein. Volgens mij is dat wat we nu massaal aan het doen zijn: we zijn onzeker, maken ons klein en kiezen voor de vertrouwde weg. We houden die reddingsboei goed vast; laten hem vooral nu niet los. Waarom ik dat denk? Uit de artikelen op weblogs als Puur PenO en gesprekken met (HR) vakgenoten maak ik op dat velen zich bezighouden met vragen die gaan over ziekteverzuim, proeftijd, onkostenregelingen, enz. Het zijn onderwerpen die ik in tijden niet zo massaal ben tegengekomen. Het lijkt alsof we teruggaan naar ‘traditioneel HR’, alsof HR zich alleen bezighoudt met regelen en regelingen.
Artikelen over de vergrijzende wereld in relatie tot duurzame inzetbaarheid? Al een tijdje niet meer gezien. Hoe HR bijdraagt aan de realisatie van de organisatiestrategie? Daar lijkt HR zich niet meer druk over te maken. De reddingsboei is gemaakt van veilige en vertrouwde thema’s, waarmee HR nauwelijks opvalt. HR moet bijdragen aan de business? Nu nog even niet.
Leren en innoveren?
HR-professionals zijn niet de enigen die er zo over lijken te denken. In de miljoenennota voor 2012 staat dat het economisch groeivermogen van Nederland versterkt moet worden door onder andere een focus op onderwijs en innovatie. We willen bij de top 5 van kenniseconomieën horen. We hebben ook weinig keus doordat alles steeds kennisintensiever wordt. Zelfs in India kunnen ze beter rekenen dan in het Westen.
Deze focus op onderwijs en innovatie uit zich in een innovatieplatform en het voeren van discussies over toetsen, testen en diploma’s. We maken ons zorgen over de jeugd en over wat onze kinderen leren op school. De leraren zijn ondertussen net zoveel tijd kwijt aan het administreren van het leerproces als aan het onderwijzen. Ze moeten wel om hun eigen prestaties te kunnen toetsen en rapporteren. Het gaat helaas nergens over het leren zelf.
Een fout is om van te leren?
We geven de voorkeur aan versterken wat we altijd hebben gedaan, niets innoverend aan. We zijn bang voor fouten en vergeten dat fouten nodig zijn om te kunnen leren. De grootste uitvindingen zijn fouten, vergissingen, ongezochte vondsten. Nu wordt een fout gezien als een individueel falen dat te voorkomen was.
We trainen kinderen op scholen alleen maar in het beter maken van toetsen. We leren ze naar de wereld kijken zoals wij dat altijd deden en hoe wij denken de problemen van vandaag op te lossen. We leren ze niet hoe ze kennis moeten gebruiken, combineren en inzetten. We bereiden ze niet voor op een leven van morgen waarin ze vraagstukken moeten oplossen die we vandaag nog niet kennen. We leren ze niet leren, niet innoveren. De reddingsboei is gemaakt van wat we al wisten en hoe we het altijd al gedaan hebben. Onderwijs en leren zodat we kunnen innoveren en een top 5 kenniseconomie worden? Nu nog even niet.
Nieuwe baan?
Het vasthouden aan de reddingsboei zie je ook terug in de arbeidsmarkt. De Randstad werkmonitor geeft aan dat het vertrouwen in de arbeidsmarkt zich lijkt te herstellen. We zijn niet meer zo bang om ons werk te verliezen en staan meer open voor een nieuwe baan. De verrassing is wel dat bij de vraag ‘denkt u tussen nu en 6 maanden van baan te verwisselen?’ steeds minder mensen deze vraag bevestigend beantwoorden. Randstad concludeert dus ook: werknemers zitten de storm uit. Kortom, laten we maar gewoon blijven zitten en niet bewegen. Ik wil namelijk wel een nieuwe baan maar: nu nog even niet.
Een collectieve, maatschappelijke file
Als teveel mensen te vaak zeggen ‘nu nog even niet’, stagneert de boel en staan we met zijn allen in de file. Zoals nu dus, even. Wat moeten we daar nu mee? Hoe brengen we de zaak weer in beweging? Om te beginnen moeten we de reddingsboei loslaten. Dan heb je tenminste de handen vrij als we eraan gaan. Als.
Wanneer ik de handen vrij heb en in beweging kom, ontstaat er ruimte. Ruimte voor jou of iemand anders om te bewegen. Een file is geen opstopping, maar een lange rij auto’s die langzaam rijden. Gaan de auto’s vooraan harder, dan ontstaat er ook ruimte verderop in de rij. Wanneer de file is veroorzaakt door een ongeluk, moet de weg vrijgemaakt worden en de rommel opgeruimd. Met een maatschappelijke file is dat niet anders. We zijn hier terechtgekomen doordat we dingen hebben gedaan. Nu zullen we iets anders moeten doen om er ook weer uit te komen. Wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten. Dit betekent ook: je moet je eigen rommel opruimen. We moeten dus wel in beweging komen.
Duidelijkheid en perspectief
Middenin de file zitten is vervelend, je weet niet wat er aan de hand is en hoe lang het nog duurt. Bijna vooraan in de file zitten is stukken beter: je ziet de restanten van het ongeluk en weet dat je bijna weer door kunt rijden. Duidelijkheid en slecht nieuws kunnen we beter verdragen dan onzekerheid. Of, in de woorden van Toon Gerbrands (directeur van de voetbalclub AZ): “mensen [vinden] onzekerheid verschrikkelijk, maar slecht nieuws niet. Onzekerheid is vele malen erger dan slecht nieuws.” (fragment uit NOS Sport, op 0:15)
Verderop in het fragment wordt Gerbrands gevraagd naar het onverwachte succes van zijn club. Zijn reactie is inspirerend voor HR-professionals en anderen die zich betrokken voelen bij mens en werk: “de aandacht is weer verschoven geld naar voetbal.” Zo simpel is het dus. Ja we hebben minder geld, maar we gaan voetballen. We hebben een milieucrisis, we hebben een talentencrisis en we hebben een euro-crisis. Zoveel geld, mensen en natuurlijke grondstoffen als we altijd verbruikten, staan niet meer tot onze beschikking. Waar gaat het dan wel om?
Focus op je doel
Een focus op regelingen kunnen fouten niet voorkomen en de schuld afdoende bij een ander leggen. Geef daarom aandacht aan de activiteit waar het echt om moet gaan en aan wat je wilt bereiken. Lopen mijn zonen met een glas limonade dan zeg ik altijd: “zorg dat de sap in het glas blijft.” Ze morsen bijna nooit. Dat was wel anders toen ik zei: “kijk uit dat je niet morst.” Zeg wat je wilt en zwijg over wat je niet wilt.
Je moet aandacht besteden aan je werk, zodat je van waarde bent voor het geheel. HR-professionals moeten zich dus zeker met de business van organisaties bemoeien. Niet om in de weg te lopen, maar om de samenwerking in organisaties te versterken en om te bouwen aan een lerende organisatie. Mens en werk verbinden in organisaties, dat is onze expertise en daar moet onze aandacht naar uitgaan.
Wat doen we dan wel?
Het verlammende ‘nu nog even niet’ moet plaatsmaken voor ‘nu zeker wel’. We zijn met elkaar een samenleving; een organisatie. We maken deel uit van een club en dragen binnen die club verantwoordelijkheid voor elkaar. We zijn deelnemers en moeten dus ook gewoon meedoen. Meedoen betekent voor HR-professionals in veranderende organisaties:
- duidelijk en eerlijk zijn over de situatie;
- aandacht geven aan wat je wilt bereiken;
- kleine stappen zetten die bijdragen aan dat doel.
Dat is de stap die HR-professionals kunnen zetten om de maatschappelijke file op te lossen en de organisatie weer in beweging te brengen. Vanaf nu.
Eerdere bijdragen:
-
Stop sollicitanten in een 'leercommunity'
Met alleen talent redt u het niet - Geef de lijnmanager het vertrouwen
- Profiteer optimaal van Het Nieuwe Werken
- Waarom het pensioenakkoord niet motiveert
Over de auteur:
Arjan Hamberg is strategisch adviseur HRD en organisatie-ontwikkeling. Hij maakt daarnaast mooie en praktische informatieproducten voor professionals. Meer informatie staat op de website van on- en offline adviesbureau Lumax Producties.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
