Wat is een goed bestuur? Een belangrijk vraagstuk vanwege de maatschappelijke gewenste voorspelbaarheid van functioneren en resultaat. Podiumauteur P.P.J. Doodkorte geeft zijn visie.
“Goed bestuur gaat om meer dan de goede dingen doen. Het gaat er ook om dat je zorgt voor goede structuren en instanties die ‘slechte’ bestuurders kunnen tegenhouden.” Dat werd geconcludeerd tijdens de bijeenkomst Beter Bestuur, op 23 januari 2012 in Dordrecht. Op deze dag werden de resultaten van het onderzoek ‘Good Governance’ gepresenteerd. Hierin zijn 8 gemeenten die experimenteerden met nieuwe vormen van bestuur, nader bekeken.
5 kernwaarden
De vraag ‘Wat is goed bestuur’ staat ook centraal in het boek ‘De zucht naar goed bestuur in de stad’ van Hendriks en Drosterij. De auteurs onderscheiden 5 kernwaarden van goed bestuur: responsiviteit (representatie), effectiviteit (productiviteit), veerkracht (zelfregulerend vermogen), tegenwicht (checks & balances) en behoorlijkheid. Deze waarden hebben elk een verschillende plaats in het systeem. “Gemeenten”, concluderen Hendriks en Droterij, “zouden minder moeten focussen op output en input en meer aandacht moeten geven aan de systeemwaarden veerkracht en tegenkracht en de proceswaarde behoorlijkheid.”
Waar Hendriks en Drosterij in hun boek focussen op de gemeentelijke bestuurslaag meen ik, dat diezelfde conclusies getrokken kunnen worden over alle bestuurslagen. In de lopende discussies over ‘good governance’ valt op dat vooral responsiviteit (de input van en de relatie met burgers) en effectiviteit (output, ‘wapenfeiten’) veel aandacht krijgen, maar nog nauwelijks objectief meetbaar zijn. De systeemwaarden veerkracht en tegenkracht en de proceswaarde behoorlijkheid blijven daarentegen zwaar onderbelicht.
Zelfbewuste benadering
Het ontwikkelen van de systeemwaarden veerkracht en tegenkracht en de proceswaarde behoorlijkheid vraagt een meer zelfbewuste benadering van mensen in organisaties. Deze ‘good governance van mensen’ vraagt om een meer bestuurlijke, in plaats van een managementbenadering. Zij moet vorm en inhoud krijgen door het formuleren van een ondernemings-/organisatieafhankelijke set van overkoepelende principes en uitgangspunten met betrekking tot de binding tussen mensen en organisaties en hun wederzijds toevoegende waarde.
Zo’n set van overkoepelende waarden en principes kan zijn basis vinden in nieuw denken over leiderschap en visie, waarbij het continue leren als ‘de staat van zijn’ van mensen leidend is. Het daaruit voorvloeiend en doorontwikkelend vakmanschap en empowerment van diezelfde mensen zal vervolgens dé bron voor innovatie blijken. Het fundamenteel herstellen van het in alle recente beleidsnoties en in gang gezette decentralisatieprocessen centrale basisprincipe ‘eigen kracht’ vraagt immers om het beter gebruik maken van de veerkracht en vitaliteit van mensen zelf.
Kunst van het loslaten
Het dogma van het ‘in control zijn’ door beheersing middels regels en protocollen heeft tot acute én verborgen individuele zowel als collectieve angsten geleid. En dat weer tot grote onzekerheid en risicomijdend gedrag van managers en medewerkers.
Herstel van vertrouwen in en tussen mensen impliceert op alle niveaus ‘de kunst van het loslaten’; het opener, menselijker en dynamischer worden van organisaties. Dit, ondanks de – als gevolg van de conjuncturele tegenslag – opspelende tegenovergestelde beweging: een overlevingsgerichte harde vorm van structureel toenemende prestatiedruk die het zelfvertrouwen van mensen ondermijnt.
Herstel van vakmanschap
Bij het echte herstel van vakmanschap, zowel in de zin ‘meesterschap’ als ‘volwassenheid’, gaat het erom dat professionals écht weten wat ze in de praktijk doen. Dit bevlogen doen en er trots op zijn (‘prat op gaan’). Als dit zich combineert met een open oog voor relevante nieuwe ontwikkelingen op het eigen vakgebied, leidt dit tot een grote innovatiekracht. De huidige macht en dominantie van het management wordt daarbij vervangen door faciliterende (geautomatiseerde) processen, protocollen en procedures en de introductie van sociale media, technologie (o.a. crowdsourcing) en sociale netwerken. Dit zal resulteren in een staat van continue leren van mensen en juist daarmee de veerkracht van diezelfde mensen en de organisaties voor wie zij werken versterken.
Deze toenemende verwevenheid van leren en functioneren vraagt om geïntegreerde leeromgevingen die op elke gewenst moment en via elke mogelijke technologie voorzien in leermogelijkheden en -ondersteuning worden voorzien.
Beperking van veerkracht
De veerkrachtige organisatie tenslotte kijkt ook minder naar de formele functies van medewerkers en evenmin naar traditionele – functionele – loopbaanpaden en ontwikkelingstrajecten. In plaats van vastomlijnde taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden komen rollen die medewerkers moeten en kunnen vervullen centraal te staan, waarop mobiel inzetbare medewerkers ‘real-time’ inspringen met gebruikmaking van hun voor deze rollen noodzakelijke talenten. Deze – uit het eigen kracht denken voortvloeiende – beweging wordt echter tegelijkertijd weer bedreigd door de toenemende neiging tot het certificeren van ‘het mogen bewegen’ van professionals.
Door het zich als maar verscherpende formele toezicht op ondernemingen en organisaties (‘vertrouwen is goed, controle is beter’) is momenteel zelfs sprake van afnemende rolvrijheid en – meer in het algemeen – van beperking van de veerkracht van mensen en organisaties. En juist dat ondermijnt de waarde van de eigen kracht van mensen.
Eerdere bijdragen:
-
Protocol boven gezond verstand
- Verbeter de performance vanuit de kracht van mensen
- Waardeer en je krijgt meer
- Slank en wendbaar
- De kracht van waardering
-
Vitale kwaliteit van essentieel belang
Over de auteur:
Dit Podiumartikel is geschreven door Peter Paul Doodkorte, partner van BMC.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
