Als je eenmaal gepensioneerd bent, berg je dan maar. Dan krijg je opeens het stempel: toekomstig probleem of naderende kostenpost. Maar niet alleen jongeren, ook ouderen hebben wel degelijke de cruciale behoefte om ‘ertoe te doen’, stelt Elske Doets.
De onderneemster – ze was in 2017 nog zakenvrouw van het jaar en is dit jaar dragon in het tv-programma Dragon’s Den – vindt dat leeftijdsgrenzen hopeloos achterhaald zijn. Stop met het voeden van het chagrijn tussen generaties. Werk liever aan wederzijdse meerwaarde in plaats van (letterlijke) afkeuring. Ze schreef er een boek over, De leeftijdloze samenleving, dat begin dit jaar verscheen.
Ouderen op werkvloer is een win-win
Ze voegt zelf de daad bij woord in haar non-profitorganisatie BuddyBold. Door regelmatig contact met een buddy trekken ouderen zich op aan de vitaliteit van jongeren en krimpt hun leefwereld minder in. Andersom pikken jongeren de rust, wijsheid en ervaring op van een mens in een latere levensfase. Een win-win, noemt Doets dat.
In haar boek haalt ze er fitte tachtigers en negentigers bij die nog lesgeven en in winkels meehelpen. Niet fulltime, maar dat hoeft ook niet. Heel wat anders dan ‘het via de reclame gecultiveerde Zwitserlevengevoel waarbij geld uitgeven en min of meer doelloos ronddobberen als de ideale afsluiting van een leven worden voorgesteld.’
Lees ook: 50-plussers worden het hardst gediscrimineerd op de arbeidsmarkt
Geen keuzestress
Ze geeft zelf toe dat ze het inzetten van ‘grijze’ stewardessen en pursers op intercontinentale vluchten van Amerikaanse maatschappijen eerst ook niet begreep. Maar met de steeds veeleisendere en assertievere klanten vindt ze het inzetten van ervaren personeel inmiddels een volkomen logische zet.
Voor je het weet zitten jonge toppers thuis te verpieteren met een burn-out
‘Grijs investeren’ zou een cruciaal onderdeel van de bedrijfsvoering moeten worden, vindt Doets. Ouderen hebben geen last van keuzestress, ze kunnen hun smartphone nog aan de kant laten liggen. Ze koesteren een andere levensinstelling, hebben een ander tempo, staan niet onder druk om overal te voldoen aan ‘het perfecte plaatje’.
Precies daarom kunnen ze tegenwicht bieden aan al die jonge honden in bedrijven die op het ‘randje van overspannenheid’ verkeren. ‘Voor je het weet zitten die toppers thuis te verpieteren dankzij een burn-out of andere psychische klachten.’
Last call: Wie maken de Nederlandse bedrijven écht inclusiever? Laat het ons weten voor de nieuwe Inclusive30
Levenswijsheid in plaats van targets
Meer contacten tussen jongeren en ouderen op de werkvloer maken een groot verschil, heeft ze met eigen ogen gezien. Ze leren van elkaar. Ouderen kunnen jongeren leren omgaan met wrijvingen, tegenvallers, verlies, daar zit hun waarde. Levenswijsheid in plaats van het behalen van targets.
Wie de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, hoeft dus niet van de ene op de andere dag te worden gedumpt. Ouderen langer, gewaardeerd, en liefst ook betaald inzetten, heeft namelijk meer voordelen: een gezondere vergrijzing.
Hiermee zijn we in het boek aanbeland bij een van de grootste ergernissen van Doets: de gezondheidszorg. Waar van zorg-op-maat geen sprake meer is, maar wel van onpersoonlijke zorg die op routine wordt afgehandeld. Waar overregulering, controlereflexen en zorgmanagers toe leiden, beschrijft ze ook.
Ondernemers die ontregelen
‘De zorg is een van bovenaf strak ingedeeld minutenbusiness geworden. Waarbij het overkoepelende idee eruit bestaat dat de mensen die met hart en ziel in de zorg werken, en van wie er momenteel dus (veel) te weinig zijn, tot de laatste seconde ‘efficiënt’ dienen te worden ingezet.’
Als de overheid, de beleidsmakers, de werkgevers… ouderen al afschrijven. Dan is het ook geen verrassing dat de zorgsector hun cliënten reduceert tot een verzameling problemen of afwijkingen. Waar vervolgens een hele berg protocollen, handelingen en ingrepen op wordt losgelaten.
Het is een kwestie van tijd voor ondernemers op veel grotere schaal dan nu bezig gaan zijn met de zorg
De route naar een betere, meer betekenisvolle en efficiëntere zorg is wat Doets betreft heel eenvoudig: behandel mensen naar wie ze zijn in plaats van wat ze mankeren. En wie geven hiervoor vandaag het beste voorbeeld: ‘onwelkome ondernemers’ die de boel ‘ontregelen’.
Afweren van innovatie
‘Het lijkt me geen gewaagde stelling dat ondernemers – die van nature gewend zijn in te spelen op individuele en specifieke klantwensen – beter zijn toegerust om aan de persoonlijke wensen van toekomstige senioren te voldoen dan starre zorginstellingen.’
‘Het zou weleens een kwestie van tijd kunnen zijn voor ondernemers zich op veel grotere schaal dan nu met de zorg gaan bezighouden, al blinkt de zorgsector zelf voorlopig uit in het afweren van innovatieve initiatieven van buitenaf, daarbij gesteund door de overheid.’
Doets haalt in haar boek een aantal voorbeelden van zulke disruptors voor het voetlicht:
- Mirjam Duivenvoorden die met Ouderenzorg in Huis geen au pairs, maar older pairs laat inwonen bij ouderen.
- Jennifer Hofmeijer met de voor ouderen goed voorziene woningen in Het Polderhofje. Waar veel aandacht is voor de balans tussen privacy en gezamenlijkheid.
- Tom Crouse die met Vertroetel je Ouders senioren blij wil maken met individuele ondersteuning en zo bovendien mantelzorgers ontzorgt.
- Tom en Judith Veldt die met Van Hollant particuliere woonzorg de bewoners zelf de baas laten blijven over hun leven.
- Willem Bischoff van Heemskerck die op de exclusieve woonplekken van Golden Years het geluk van de bewoners tot hoogste doel stelt.
Wat er wel mogelijk is
Doets realiseert zich wel dat het over de luxere vormen van zorg gaat, en dat dit vandaag alleen is weggelegd voor een bepaalde elite. Wat voor haar echter zwaarder weegt, is dat deze zorg laat zien ‘wat voor prachtigs er allemaal mogelijk is wanneer je senioren wél serieus neemt in hun behoeften’.
Er bestaan andere wegen dan, cru gezegd, opgeborgen en monddood gemaakt te worden
Bovendien creëren deze initiatieven ‘meer bewustzijn in de doelgroep’ over het feit ‘dat er andere wegen bestaan dan, cru gezegd, opgeborgen en monddood gemaakt te worden.’ Die dure zorg kan een koploper zijn in het ontwikkelen en experimenteren met nieuwe ideeën, inzichten en methodes.
‘Laat die exclusieve zorg en locaties maar ‘een doorn in het oog zijn van de reguliere zorginstellingen’, schrijft Doets. ‘Alles is beter dan het monotone aanbod waarvan de zorgsector zichzelf aanpraat het de best denkbare zorg is.’
Goedkopere zorg?
De reguliere instanties zullen er maar aan moeten wennen dat zorg ook een markt is. Wat haar betreft, mag de zorg ‘overspoeld worden met jonge, ambitieuze ondernemers.’ Ze is ervan overtuigd dat ondernemers beter op de centjes passen en dat het geld doelmatiger wordt ingezet voor de mensen die zorg nodig hebben.
‘Met als onthutsend eindresultaat dat die collectieve, gemodelleerde, eenvormige zorg voor de belastingbetaler wel eens duurder zou kunnen uitvallen dan de gerichte, creatieve en persoonlijke zorg-op-maat waar ondernemers zo graag werk van maken.’
De leeftijdloze samenleving: een nieuwe visie op jong en oud is geschreven door Elske Doets. Het boek is onder meer te bestellen bij managementboek.nl.
