Black Friday en de daaropvolgende Cyber Monday zijn in de VS het begin van het seizoen voor de kerstinkopen. Retailers verleiden consumenten met gigantische kortingen. Dat levert nog altijd genante beelden op van files in winkelstraten, stampedes door smalle draaideuren, graaiende en vechtende mensen in de winkels.
Sinds 2015 komt het fenomeen ook in Nederland langzaam op gang. De laatste jaren neemt de populariteit flink toe, blijkt uit een net verschenen onderzoek van ABN Amro. Vorig jaar kocht 38 procent van de Nederlanders iets tussen Black Friday en Cyber Monday.
Dit jaar verwacht 48 procent dat te gaan doen. Vooral de jongere generaties slaan in deze periode hun slag. Vorig jaar was dat 71 procent van de mensen onder 35 jaar. Nu verwacht 80 procent iets te gaan kopen. Daarbij gaat het vooral over kleding, schoenen, elektronica, games, speelgoed, cadeaus en beautyproducten.
Minder kritisch over Black Friday
De attitude ten opzichte van Black Friday en Cyber Monday wordt steeds minder kritisch van aard, signaleert het rapport. Ruim een kwart van de ondervraagden steunt niet-deelname als signaal tegen overconsumptie.
‘Er is in ieder geval veel discussie of het fenomeen past in een tijdsgeest waarin ons consumptiepatroon duurzamer en eigenlijk helemaal anders moet.’
‘Zolang echter veel retailers te weinig onderscheidend vermogen hebben en bang zijn dat niet-loyale klanten naar de goedkopere concurrent gaan, zal Black Friday nog wel een tijdje blijven’, aldus het rapport Stand van de retail.
Nieuw tegengeluid
Toch merkt Bianca Harms van NHL Stenden Hogeschool in een LinkedIn-post een nieuw tegengeluid op: demarketing. Ze onderzoekt hoe marketing, communicatie en media ingezet kunnen worden voor gedragsverandering.
Met demarketing worden consumenten aangemoedigd om minder te consumeren. Om alleen te kopen wat ze nodig hebben. En dan liefst kwalitatief goede en duurzaam geproduceerde producten. Dat tegengeluid is vaker en ook luider te horen, maar…’dat leidt nog niet tot massaal duurzamer gedrag’, aldus Harms.
Ikea, Bever en O My Bag
Ikea speelt onder meer in op demarketing. Het zet in deze koopjesgekke periode tweedehandsmeubels in de schijnwerpers. Daarvoor heeft het nu Markplaats uitgekozen, want dit jaar is er 8,3 miljoen keer gezocht naar Ikea-producten op deze site.
Via dit kanaal wordt aan Ikea meubels nu een tweede of derde kans gegeven. De adverteerders hiervoor zijn al geselecteerd en bevinden zich over het hele land. De actie wordt ondersteund met advertenties via radio, billboards en sociale media.
Ook Bever organiseert kiest voor consuminderen. De buitenwinkel organiseert dit jaar voor de derde keer op rij hun For Future Friday. ‘Waarom nog meer kopen, als je gemakkelijk de levensduur kunt verlengen van wat je al hebt?’, zo luidt het argument. In alle winkels kunnen consumenten terecht voor gratis schoenonderhoud. Op kledingreparaties wordt vijftig procent korting gegeven.
Het Nederlandse tassenmerk O My Bag vindt de ‘massaconsumptie die met deze seizoen trends gepaard gaat’ niet passen bij hun waarden. Daarom roept het klanten opnieuw op om tweedehands te kopen. Voor die pre loved-collectie hebben ze wel kortingen voorzien.
Lees ook: De Jas van Christian de Jong is straks voor de derde keer te koop bij Bever
Black Friday is zwarte dag
Voor Trees for All is Black Friday letterlijk ‘een zwarte dag voor het milieu’. Niet passend ‘in een tijd waarin we alles op alles moeten zetten om klimaatverandering te stoppen’. De stichting gaat met hun tegenactie Green Friday nu het vijfde jaar in. Vorig jaar bereikte ze 100.000 consumenten.
Ook bedrijven en organisaties kunnen zich bij deze beweging aansluiten, als ze geen Black Friday deals aanbieden en iets goeds doen voor de planeet. Vorig jaar waren dat er 260. Dit jaar zijn het er inmiddels een kleine 200,
Maar er komen nog dagelijks bedrijven bij, zegt Ingrid van den Berg namens Green Friday. Ze verwacht echter niet veel hoger uit te komen dan vorig jaar, maar ‘dat ligt aan ons’. Voor de bedrijven die zich willen aansluiten zijn de criteria steeds strenger geworden, legt ze uit.
‘Eerst hoefden ze alleen iets duurzaams te verkopen, daar waren we best soepel in. Sinds dit jaar mogen ze bijvoorbeeld hun verkopen niet meer koppelen aan het planten van bomen. Daarmee stimuleer je namelijk ook het verkopen van producten.’
Lees ook: Consuminderen is de enige uitweg uit de klimaatcrisis
Dille & Kamille en ANWB
Voor Dille & Kamille zijn die strengere criteria geen probleem. Deze retailer verzet zich al sinds 2018 tegen Black Friday. Ook dit jaar gooit het bedrijf op vrijdag 24 november de deuren dicht van alle winkels in Nederland, België en Duitsland inclusief de webwinkel.
‘Op deze dag gaan we naar buiten om te helpen met de aanplant van 16 voedselbossen in Nederland, in samenwerking met Stichting Voedselbosbouw Nederland. Of helpen we met beheerwerken in gebieden van Natuurpunt.’
ANWB ‘gaat op groen’ en vermijdt een week lang promoties en kortingen, tussen 22 en 28 november. Het wil echt ‘een tegengeluid laten horen’, zo staat het op de website. Met collega’s, leden en iedereen die wil trekt het bedrijf de natuur in.
Op vrijdag 24 november haalt ANWB met een sponsorloop in Salland geld op voor het planten van bomen via Trees for All. Ook worden leden uitgenodigd om gebruikte kleding, schoenen en koffers in te leveren. ‘Zodat we deze producten een nieuw leven kunnen geven’.
Nomad en Bert Plantagie
Een nieuwkomer dit jaar in de tegenbeweging is outdoormerk Nomad. ‘Geen knalkortingen, wel meer groen’, zo luidt het in een post op sociale media. Vanaf 21 november plant het bedrijf bij elk verkocht product een boom in het Green Friday Forest. ‘Samen zetten we ons in voor een groene en gezonde aarde.’
Meubelfabrikant Bert Plantagie grijpt Green Friday dan weer aan om te starten met het inzamelen van hun eigen gebruikte stoelen. Deze pilot heeft de naam RefurNished gekregen. ‘De ingezamelde goederen geven we een tweede leven, door ze weer zo goed als nieuw te maken of ze terug te laten keren in de grondstofketen.’
Lees ook: Decathlon zet in op circulair: ‘Als je een product niet meer wil, verkoop het aan ons terug’
