Wat is Roboat?
Een expert in autonomie op het water. Anders gezegd: de Amsterdamse startup is een expert in systemen waarmee je een schip ‘zelfvarend’ kunt maken. Net als bij auto’s werkt dat met een combinatie van camera’s, sensoren, lidar en heel veel software. Roboat gebruikt AI om al die data te interpreteren om zo de vaarweg en alle obstakels erop te herkennen. Vervolgens stippelt het systeem een route uit en stuurt geavanceerde besturingssoftware de boot in de juiste richting.
Roboat heeft al een paar proeven van bekwaamheid afgeleverd: een vuilnisbootje dat autonoom afval ophaalt bij containers aan de oever, en een people mover, een elektrische sloep die met zes passagiers zelfstandig kan varen. ‘Die ervaring als passagier is echt heel gaaf: je glijdt als het ware op een zwevend tapijt over het water’, zegt Ynse Deinema, ceo van Roboat.
De sloep en vuilnisboot laten zien waar het de nautische startup echt om te doen is: autonoom vervoer te water van personen of vracht. Roboat gaat zijn systemen eerst op veerponten monteren, zodat die met minder personeel of zelfs op afstand kunnen gaan varen. En dat opent wereldwijde enorme mogelijkheden.
Het is nog een schaalmodel, maar er staat al een veerpontje klaar dat straks 3D-geprint en uitgerust met de apparatuur van Roboat semi-zelfstandig gaat varen. ‘Autonomie is een sleuteltechniek: als je een relatief kleine pont niet autonoom laat varen, wordt hij te duur door de personeelskosten en is hij minder inzetbaar. Ons systeem wordt nooit moe en zorgt ervoor dat je met minder mensen meer schepen kunt laten varen.’
Wie zitten erachter?
Ynse Deinema werkte bij de TU Delft als projectleider voor robotica-initiatieven, tot hij in 2019 in aanraking kwam met het Roboat-onderzoeksproject. ‘Toen kwam het mooi bij elkaar: ik ben helemaal lijp van boten en in mijn vrije tijd veel op het water. Bij Roboat lag een mooie opgave om een team op te bouwen waarmee we het onderzoeksproject konden buigen naar een onderneming.’
Deinema is geen techneut, maar als voormalig projectleider, botenfanaat en innovatiesubsidie-expert een ideale aanvulling voor zijn co-founders met diepe kennis van mechatronica, AI en hoe je die integreert in een varend object: Rens Doornbusch, Jonathan Klein Schiphorst en Joshua Jordan. Het viertal kreeg het begin 2023 voor elkaar van hun project een startup te maken.
Het bedrijf is gevestigd op het Marineterrein in Amsterdam. Daar zetelt het AMS Institute, waarin het Amerikaanse MIT samen met de universiteiten van Delft en Wageningen onderzoek doet naar ‘Advanced Metropolitan Solutions’: technologie die grote steden leefbaar en bereikbaar houdt.
Roboat groeide er uit van onderzoek naar robotica te water met het zwaartepunt in Massachusetts naar concrete usecases in Amsterdam. En van zelfvarende prototypes op schaal tot de volwassen aluminium afvalophaler en de passagiersboot die in – en voor – Amsterdam zijn gebouwd.
‘Het uitspinnen was een logische stap om Roboat verder te brengen’, zegt Deinema. ‘Er meldden zich regelmatig steden, rederijen en andere partijen hier op de kade die met ons aan de slag willen. De technologie heeft een wereldwijde potentie en de marktkans is enorm. Dankzij het onderzoek van de afgelopen jaren maakten we een vliegende start, maar de uitdaging ligt nu in het ontwikkelen van een gezond verdienmodel en groei voor de langere termijn.’
Wie zitten op Roboat te wachten?
Als je het heel hoog over bekijkt: megasteden die dichtslibben, hun uitstoot moeten beperken en zitten te springen om extra verbindingen over het water. ‘Een brug is een kostbaar en tijdrovend project, een veerverbinding is veel sneller en flexibeler te realiseren. Maar dan moet je wel schepen en bemanning regelen die de veerdienst onderhouden. Als een pont autonoom vaart, biedt die 24/7 en zonder dat je een ploeg schippers hoeft op te leiden de oplossing.’
Iets concreter en dichterbij in de tijd zitten reders ook al te springen om meer intelligentie op hun schepen. ‘De drukte op het water neemt toe, en veiligheid op het water heeft de hoogste prioriteit. We kunnen schippers nu al ondersteunen met ons systeem, dat de omgeving scant en waarschuwt voor kruisend verkeer.’
De reders hebben een groot tekort aan personeel, en dat kan Roboat op termijn ook verlichten, stelt Deinema. ‘Net als bij auto’s heb je verschillende niveaus van autonomie. Helemaal zelfvarend is op dit moment niet mogelijk en ook niet wenselijk, de mens moet toezicht houden en kunnen ingrijpen. Maar dat kan ook op afstand, vanuit een controleruimte waar je meerdere schepen zou kunnen begeleiden. Dat begint met twee schepen voor één bestuurder, maar uiteindelijk kunnen het er wel vijftig worden.’
De zelfvarende vuilnisophaalboot bewees dat autonoom varen ook voor vracht geschikt is. En logistiek over water heeft in Europa natuurlijk al een lange traditie, die met Roboat een nieuwe impuls zou kunnen krijgen.
Startup van de Week
Iedere week lichten we een veelbelovende startup uit. De Startup van de Week dingt ook mee naar de titel Startup van het Jaar. Benieuwd wie er kans maken? Lees eerdere Startups van de Week terug »
Wat is het verdienmodel?
Tot nu toe ontwikkelde Roboat complete sloepen, samen met partners die onder meer de elektrische aandrijving, de accu’s en de romp leverden. ‘Dat waren supervette projecten die veel aandacht trokken, en we krijgen de gekste verzoeken van Dubai tot Kopenhagen, maar we willen af van de unieke trajecten en toe naar een schaalbaar product en diensten.’
Roboat ontwikkelt daarom zijn hardware als een module die op bestaande schepen wordt ingebouwd. Na de ‘onboarding’ daarvan wil het vooral verdienen aan een licentievergoeding voor zijn software. De hardware laat het graag over aan de toeleveranciers van alle sensoren, lidar en camera’s. ‘We zijn een leverancier van autonomie voor de binnenwateren.’
Hoever is Roboat?
De proof-of-conceptfase is achter de rug en het eerste systeem van Roboat draait in de praktijk: op GVB-pont nummer 66 naar Amsterdam-Noord. ‘De doelstelling is daar de veiligheid op het water vergroten: we ondersteunen daar de schipper. Ik sta dus zelf vaak op die pont, dan ben ik echt apetrots.’
Een tweede contract sleepte de startup binnen in Parijs: tijdens de Olympische Spelen van 2024 vaart een Roboat-pont over de Seine. ‘Die aanbesteding van de Franse ‘Rijkswaterstaat’ hebben we gewonnen, samen met Holland Shipyards die de boot bouwt, en een lokale Franse operator, die de dienst gaat aanbieden. Er zit straks nog wel een schipper aan boord die kan ingrijpen als dat nodig is. Het gaat om een afgesloten stuk van de Seine, want autonoom varen is op openbaar water nog niet toegestaan.’
Net als bij autonoom rijden en vliegende drones is wetgeving een belangrijke horde voor startupondernemers. ‘Wetgeving loopt altijd achter op de technologische ontwikkelingen, dat is begrijpelijk. Daarom bouwen we ook onze demonstrators: zo leren wetgevers en techbedrijven van elkaar.’
Maar ook zonder volledige autonomie is er nog volop te doen in Europa en Scandinavië, de markten waarop Roboat zich richt. ‘En we hebben een voorsprong van jaren opgebouwd met alles wat we hebben geleerd over autonoom varen. Dat toch echt iets anders is dan autonoom rijden over de weg.’
Nog geld nodig?
Roboat heeft bij de start voldoende subsidie en angel-investeringen verzameld om het eerste jaar door te komen. Nu bekijkt Deinema bij welk soort investeerders hij het beste een eerste seedronde kan ophalen, en welke roadmap hij ze kan voorleggen.
‘We weten dat we willen groeien, maar er zijn verschillende manieren om dat te realiseren en daar hoort soms ook een ander soort investeerder bij. Dat is een puzzel waar we momenteel druk mee bezig zijn. De eerste stap is ons groei- en financieel plan in meer detail uitwerken.’
Lees meer over startups en financiering:
- Is een startup beginnen alleen voor de rijken?
- Investeer meer in vrouwelijke ondernemers: het levert meer rendement op
- 7 tips om financiering bij ‘rotbanken’ los te krijgen
