Pure equity verstrekkers zijn er nog nauwelijks. Er is steeds meer geld nodig om expansieve bedrijven te financieren en het duurt steeds langer voor ze winstgevend zijn. Investeerders krijgen hun geld pas terug bij een exit. Een eenvoudig sommetje leert: groot bedrag x groot risico x lange duur = extreme rendementseisen. Investeerders stappen alleen in als er minimaal tien keer de inleg valt te verdienen. En als het bedrijf een succes wordt is het lastig om de investering uit het bedrijf te weken. Stel een investeerder stort 200.000 euro voor 20 procent van de aandelen. Na 5 jaar is het pakket op basis van toekomstige cashflows 4 miljoen waard. Dat geld komt alleen vrij bij verkoop van de gehele onderneming.
Traditionele equity kent 4 grote nadelen:
- Het instrument is niet flexibel. Nieuw kapitaal zorgt voor een nieuwe aandeelhoudersverhouding.
- Al het geld wordt bij het begin ingebracht en (bijna) alle opbrengst komt aan het eind van de rit als het bedrijf (nog steeds) een succes is
- Om grote exits te realiseren moeten er goede mogelijkheden zijn om het bedrijf te verkopen.
- Waarde van het bedrijf is gebaseerd op winst. Winst is moeilijk vast te stellen en de waarde van een bedrijf is al helemaal moeilijk vast te stellen.
Financiering in ontwikkelingslandenIn nieuwe groeimarkten (ontwikkelingslanden) is dat probleem nog veel groter. Daar worden bedrijven bijna nooit verkocht. De kapitaalmarkt is er zo krap dat de ondernemer de terugkoop van aandelen niet kan financieren. De mogelijkheden voor de investeerder zijn beperkt. De gang naar de rechter is meestal zinloos. Rechters begrijpen niet wat equity is. Gevolg: er komt een opslag op de investering met normale rentepercentages, geenszins in verhouding tot de gelopen risico’s. Verder is het concept winst niet eenduidig. De belastingdienst is in veel ontwikkelingslanden niet op de hand van de ondernemer. Grote bedrijven met goede connecties betalen meestal geen of weinig belasting. Ondernemers daarentegen worden hard aangepakt. Investeerders in ontwikkelingslanden krijgen zelden een eerlijk antwoord op vragen over winst en rendement. De ondernemer is gewend dergelijke vragen te ontwijken.
Achtergestelde leningIn nieuwe groeimarkten is het daarom beter om gebruik te maken van achtergestelde leningen. Stel een ondernemer heeft 200.000 euro nodig. De investeerder stort 10.000 euro op aandelen en verwerft hiermee zijn aandeel. De rest van de financiering kan variëren tussen de 100.000 en 300.000euro, zonder dat daar het aandelenpercentage voor aangepast hoeft te worden. Het geld wordt naar behoefte verstrekt en terugbetaald als de cashflow dat toelaat. Rente op de achtergestelde lening is iets hoger dan op bankkrediet. Als het goed gaat met het bedrijf krijgt de investeerder het grootste gedeelte van zijn geld terug. Bij een eventuele exit wordt nogmaals gecashed.
Royalty Based FinanceVoor ontwikkelingslanden is dit meestal niet goed genoeg. Daar worden winstdelingen en exits het liefst gemeden. De financieringsmethode die daar wordt toegepast wordt Royalty Based Finance genoemd. De constructie werkt als volgt:
- Stel een ondernemer wil 200.000 euro en bied 30 procent van zijn aandelenkapitaal.
- De equity wordt meteen genomen, 30 procent voor 10.000 euro, met de afspraak dat de ondernemer de optie heeft om de aandelen op elk gewenst moment terug te kopen voor drie keer de waarde (30.000 euro).
- De rest van het geld wordt beschikbaar gesteld in de vorm van een achtergestelde lening met een zacht rentepercentage (interbank of prime). De lening wordt in vijf jaar terugbetaald met een grace period van één jaar.
- Om winst te maken betaald de ondernemer een kleine royalty over de (geprognosticeerde) omzet. Dit percentage ligt tussen de 0.5 en 2 procent – afhankelijk van het soort onderneming.
- De royaltybetalingen blijven doorlopen totdat alle leningen zijn afgelost en de aandelen zijn teruggekocht. Aandelen kunnen pas teruggekocht worden als leningen zijn afgelost en royalty verplichtingen zijn ingelost.
Voordelen royalty based finance:Het voordeel van het royaltysysteem is dat de opbrengst verdeeld wordt over de looptijd van de financiering. Vanaf het begin wordt een klein beetje betaald en de omvang van de betalingen neemt toe naarmate de tijd voortschrijdt. Uiteindelijk is het voordeliger voor de ondernemer om de investeerder terug te betalen en de leningen af te lossen dan om royalty’s te blijven betalen.
Voordelen:
- Ondernemer doet regelmatige betalingen
- Betalingen nemen toe met het toenemen van de omzet
- De exit is veel eenvoudiger
- Toezicht is veel eenvoudiger
- Verschillen in interpretatie zijn uitgesloten
- Ondernemer kan op eenvoudige wijze controle over de onderneming terugkrijgen
- Cashflow voor de investeerder is vooraf redelijk in te schatten
- Onderneming hoeft niet verkocht te worden om winst te maken
- Als de onderneming verkocht wordt, profiteert de investeerder toch van zijn aandeel in de opbrengst
- De vriendschap tussen ondernemer en investeerder wordt makkelijker bewaard
- Kans op winst voor de investeerder neemt toe
- Problemen met vaststellen van de winst worden voorkomen
- Problemen met vaststellen van de waarde van het bedrijf bij exit worden voorkomen
- Problemen bij de financiering van de terugkoop door de ondernemer worden voorkomen
- De blootstelling aan risico van de gehele investering wordt gereduceerd
- Aanpassingen van de aandelenverhouding worden zoveel mogelijk voorkomen
Nils de Witte (BID Network)
