Bedolven onder de felicitaties op LinkedIn. Wildvreemden die je aanschieten tijdens events om je de hand te drukken. ‘Niet normaal!’ Stijn Markusse is, een kleine week nadat hij bij MT/Sprout de Startup van het Jaar-award bij elkaar pitchte, beduusd van de impact die zo’n prijs heeft.
En dat – eerlijk is eerlijk – terwijl zijn No Waste Army een beetje de odd one out was tijdens de finale van de jaarlijkse startupwedstrijd.
Veelbelovende startups draaien vaak rond tech, liefst van het schaalbare soort zoals b2b-software. De concurrentie, met daarin e-simdienst Firsty, quantumbeveiliger Q*Bird en kledingreparatieplatform Mended, paste veel beter onder die noemer. No Waste Army kreeg van het publiek de wildcard om ook te komen pitchen. Maar was dat niet voor spek en bonen?
Nee dus, en de jury was er zelf ook bijna verbaasd over. Natuurlijk hebben Thibaud van der Steen, Frank Haagen, Jacco Grinwis samen met Markusse met No Waste Army een startup neergezet die aaibaar is als een pasgeboren pandabeertje.
En de missie is sympathiek. Natuurlijk is het schandalig dat groente en fruit ergens ligt te verrotten terwijl er in Nederland mensen zijn die zich niet eens dagelijks verse producten kunnen veroorloven. Dat No Waste Army daar iets aan doet, daar kun je onmogelijk tegen zijn.
No Waste Army repareert de voedselketen
Maar die (lelijke) beker verdienden Markusse c.s. vooral door de manier waarop ze die missie invullen. Met geniale marketing, maar ook met een strategische, bedrijfsmatige benadering van de pijn die de startup oplost. Als het om kromme komkommers en te kleine uien gaat, is de voedselketen in Nederland stuk, en No Waste Army zet alles in om die te repareren.
Startup van het Jaar
Startup van het Jaar is mede mogelijk gemaakt door TMF Group, internationaal dienstverlener van bedrijfsadministratie. TMF Group helpt scaleups met HR & Payroll, Entity management en Accounting & Tax administratie.
Dat begon actiematig, met de inkoop van partijen ‘imperfecte’ oogst die werd verwerkt tot houdbare producten zoals jam, sap en soep. Een slimme zet blijkt vervolgens dat die elk kwartaal in een box aan abonnees worden geleverd. Dat is een lekker model: de omzet wordt door tegen de 20.000 klanten vooruitbetaald.
Een snelle som leert dat Markusse de eerste 4 miljoen euro omzet voor 2025 al min of meer binnen heeft. ‘Klopt, dat is in feite een fantastisch mandaat dat we krijgen om op zoek te gaan naar te redden producten’, zegt hij.
Ervaring met groenteboxen via Boerschappen
Zelf heeft hij al tien jaar ervaring met groenteboxen, dankzij Boerschappen (MT/Sprout Challenger in 2024). Ook dat levert groente en fruit van lokale boeren aan abonnees – en ook aan gevangenissen en sinds kort een redelijk grote cateraar.
Boerschappen noemt zichzelf een korteketen-initiatief. Behalve aandeelhouder is het bedrijf ook een partner achter het groeisucces van No Waste Army, die vooral kennis, ervaring en een netwerk rond logistiek en productie deelt met de nieuwkomer.
En dat werkt. In de goed anderhalf jaar van zijn bestaan is de voedselreddingsbrigade gegroeid naar een bedrijf dat dit jaar verwacht te groeien van 3,5 miljoen naar 5,5 miljoen euro.
Heel goed marketingbedrijf
‘Bij de lancering vorig jaar juni was het al duidelijk dat er behoefte aan was, maar de explosieve groei heeft ons echt verrast’, vertelt Markusse.
Een deel van dat succes is de neus voor online marketing die de oprichters hebben. Twee van hen zijn festivalorganisatoren, Markusse had zelf eerder een merkactivatiebureau. ‘We vertellen vrijwel dagelijks onze verhalen online. Een boer zei laatst tegen ons: eigenlijk zijn jullie gewoon een heel goed marketingbedrijf. Jullie zijn goed in het vertellen van verhalen, wij zijn goed in boeren.’
Die verhalen gaan vaak viral. Zo bereikte een LinkedIn-post over 440.000 kilo broccoli die dreigde te worden weggegooid anderhalf miljoen mensen. Ook het verhaal van een biologische boer die met 100.000 kilo afgekeurde wortelen bleef zitten, maakte veel los. ‘We maken het probleem van voedselverspilling tastbaar en concreet.’
Grote supermarkten stellen de norm
Achter de schermen bestrijdt No Waste Army het probleem van de verspilde oogst met min of meer gelijke wapens: tegenover de fouten in de logistieke keten brengt het zijn eigen logistieke machine in stelling. Volgens Markusse ligt namelijk een groot deel van het probleem bij de efficiënte, geautomatiseerde systemen van de grote supermarktketens.
Vroeger werden groenten en fruit via de veiling verhandeld, waar de klok ook bij mindere kwaliteit stopte bij de prijs die een handelaar ervoor overhad. Tegenwoordig beheersen de supermarkten de vraagkant van de markt. Met strikte normen.
Markusse: ‘Neem bijvoorbeeld opaalpruimen. Die moeten volgens de norm 35 millimeter groot zijn. Dat werkt prima als 95 procent van de pruimen die maat haalt. Maar wat als het een koud of droog jaar is geweest? Dan worden ze maar 31 millimeter. Die worden dan afgekeurd en de afnemer gaat elders in Europa op zoek naar de juiste pruimen.’
Efficiency als vijand van de natuur
Appels met hagelschade? De boer kan soms een sapprijs van 9 cent per kilo krijgen, maar moet het fruit dan laten rotten omdat het oogsten en het vervoer naar een sapfabriek het dubbele kosten. Komkommers moeten met 30 stuks in een krat. Zijn het er 29 doordat er een paar krom zijn? Ook dat kan de computer niet verwerken.
‘Die efficiëntie heeft goede kanten, omdat het zorgt voor lage kosten, betaalbare verse producten en weinig food miles. Maar de donkere kant is dat het de vijand is van de natuur: die laat zich niet dwingen. Juist met klimaatverandering en steeds extremer weer wordt het alleen maar lastiger om aan die strakke normen te voldoen’, aldus Markusse.
Ook de trend naar meer biologische landbouw speelt een rol. ‘De overheid wil dat in 2030 15 procent van het landbouwoppervlak voor biologische landbouw wordt gebruikt. Dan krijg je automatisch meer variatie in je producten. De natuur heeft dan meer invloed.’
Lijn bouwen voor afwijkende maten
Markusse ziet een rol voor No Waste Army als katalysator van verandering in de voedselketen. ‘We willen die middelste 80 procent van de productie niet verstoren, die gaat prima via de reguliere kanalen. Maar die andere 20 procent willen ontsluiten voor de consumenten. Daarvoor willen we een high care-lijn bouwen die kan omgaan met afwijkende maten en vormen.’
‘Dat moet ook efficiënt en goed georganiseerd zijn, maar dan via een ander systeem. Daar is een flinke schaal voor nodig, want het heeft weinig zin om af en toe doosjes in te pakken met een paar mensen. Het moet groots en meeslepend, maar we zijn ook afhankelijk van waar we de retail naartoe kunnen krijgen.’
Het bedrijf is ook in gesprek met verschillende retailers over nieuwe manieren om verse ‘afgekeurde’ groenten en fruit bij consumenten te krijgen. Onder meer door het versoepelen van de normen. ‘Dat ze niet 80 procent perfecte komkommers willen, maar 83 of 85 procent. En wat kunnen wij dan eraan bijdragen met campagnes om consumenten die andere producten te laten accepteren?’
Niet alleen incidentele reddingsacties
Omdat de boxen een kwartaalproduct zijn, moeten de geredde peren, broccoli, pruimen en druiven worden omgezet in houdbare producten. Vaak kan een partij ook rechtstreeks naar de voedselbanken worden gebracht. Maar No Waste Army wil meer zijn dan een bedrijf dat incidenteel mislukte oogsten redt.
‘We willen een structurele oplossing bieden’, zegt Markusse. ‘Het mooiste zou zijn als we de producten helemaal niet hoeven te verwerken, maar in hun geheel kunnen verkopen.’
Het succes van het No Waste Army-model heeft ook bijwerkingen. Want wanneer is een berg aardappels echt reddeloos verloren zonder de tussenkomst van de vier Robin Hoods? ‘We krijgen elke dag verhalen aangeboden’, vertelt Markusse. ‘We gooien het probleem op Instagram, en vaak wordt het dan opgelost, buiten ons om. Maar we worden wel kritischer op welke boeren we helpen. Soms zeggen we: ga zelf eerst een oplossing zoeken.’
Niet redden om het redden
‘We hebben wel eens 100.000 kilo uien verkocht, maar toen bleken die van een kapitaalkrachtige boer te zijn die er bij wijze van spreken een BMW aan overhield. Wat ons betreft krijgen boeren die het moeilijk hebben, soms door omschakeling naar biologische landbouw, voorrang.’
Die selectiviteit is nodig om geloofwaardig te blijven, vindt Markusse. ‘We moeten echt waken dat we niet redden om het redden.’
Behalve op consumenten en retailers als afnemer richten de voedselredders zich ook op corporate bedrijven. Die kunnen een bijdrage leveren aan het tegengaan van voedselverspilling door te doneren aan een stichting die No Waste Army heeft opgericht.
De Rabobank geeft vijftien lokale bankkantoren de komende drie jaar een budget om lokale boeren te helpen. De manier waarop laat zich raden: geredde fruit en groenten voor de lokale voedselbanken en andere plekken waar behoefte is aan vers en gezond eten.
‘We zoeken nog zo’n vijftig grote bedrijven die elk 50.000 euro per jaar willen bijdragen’, zegt Markusse. ‘Dat geld gebruiken we om producten van boeren op te kopen en zoveel mogelijk buiken te vullen met gezond voedsel. Het is een soort Robin Hood-model: met het geld van grote bedrijven helpen we boeren aan een goede prijs en voedselbanken aan vers groente en fruit.’
