We zijn en blijven verwend: bij het absolute topjaar 2021, toen investeerders in Nederland meer dan 5 miljard euro overmaakten naar founders van startups en scaleups, steekt na een slap 2023 ook 2024 bleekjes af. Dat blijkt uit wat we tot nu toe weten over de fundingrondes die het afgelopen jaar openbaar werden.
Het verhaal is bekend: geld was door de historisch lage rentes in 2021 ‘gratis’ en het klotste dan ook tegen de plinten bij durfinvesteerders. Positieve corona-effecten en fomo (fear of missing out) deden de rest. Oprichters kregen relatief snel en vooral veel geld voor hun plannen.
Tot alles na het voorjaar van 2022 stilviel.
Die bonanza van 2021-2022 was een outlier, zegt startupanalist Thomas Mensink van Golden Egg Check. Een eenmalig hoogtepunt dat we voorlopig niet terug zullen zien. Maar kijk even langs die gekke periode naar de jaren daarvoor en 2024 was toch best redelijk. De fundingmiljoenen zullen dankzij een sterk Q1 uitkomen boven die van 2023 en het laatste ‘normale’ jaar 2020. Maar het was wel hard werken om daar te komen, aan beide kanten van de tafel.
Twee jaar kwakkelen
‘Ik had er meer van verwacht’, geeft Mensink toe. ‘Het is eigenlijk twee jaar kwakkelen geweest, terwijl je nu een duidelijker herstel zou moeten zien.’
Het jaar is nog niet om, maar vooral in het derde kwartaal was het een stuk stiller dan de startupwereld had gehoopt. ‘Startups deden er in 2024 vooral veel langer over om van de seedronde naar een series A-ronde te komen. Je ziet dat fondsen nog steeds terughoudend zijn met het uitzetten van hun geld. Ze houden ook meer apart voor extra investeringen in hun bestaande portfolio.’
Die extra rondes zijn er in 2024 geweest, vaak ter overbrugging van de tijd die een startup of scaleup nodig heeft toe te werken naar een volgende ‘echte’ seed- of series A-ronde. De deals die Mensink bijhoudt geven wat dat betreft geen volledig beeld, omdat daarin dergelijke interne rondes van bestaande aandeelhouders ontbreken.
Lees ook: Dit waren de grootste klappers in startup en scaleup investeringen van 2024
Vervolgrondes moeilijk voor startups
‘Het was echt exceptioneel veel moeilijker voor startups om vervolgrondes op te halen’, zegt ook Lotte Smit van Ditshuizen, die met Arches Capital focust op investeringen in de vroege (pre-seed) fase. ‘Ook als je bedrijf het heel goed doet en verdubbelt in achttien maanden tijd, bleek het enorm lastig.’
Gelukkig had Arches ‘de luxe’ om bij te springen als voor hun founders het einde van de runway in zicht kwam.
Naast enkele vervolgrondes investeerde het fonds van Smit van Ditshuizen ook in een handvol nieuwe startups. ‘We hebben een eindsprint gemaakt na een eerste jaarhelft waarin de kwaliteit van de deals wat minder bleef. Bij de notaris is het aan het eind van het jaar ongelofelijk druk, dus er komen er nog twee aan.’
Arches Capital heeft in 2024 een fonds kunnen sluiten op 22 miljoen euro – net iets boven target. ‘Gelukkig ging dat heel vlot, zodat we daarna de focus weer op de deals hadden.’
Venture-capitalfondsen afgeblazen
Het tempo waarin startups geld ophalen blijft dus achter, maar de venture-capitalfirma’s hebben zelf ook nog steeds moeite om geld op te halen om de grotere nieuwe fondsen te vullen. Dan blijft de teller bij sluiting van de inschrijving steken op iets meer dan de helft.
Onder hun klanten zijn vooral de institutionele beleggers hun geld anders gaan verdelen, stelt Mensink. ‘Hoe groter, hoe kritischer ze zijn geworden op venture capital.’ In 2024 zag hij meerdere vc’s stoppen met hun poging een nieuw fonds op te zetten.
Thijs Dijkman, partner bij Peak Capital, vertelt dat fondsen in de topjaren binnen een paar maanden gevuld raakten. Hij ziet dat dat de afgelopen jaren een stuk moeilijker is gegaan. ‘Die tijd en aandacht gaan ten koste van nieuwe investeringen. Partijen die wat jonger zijn en een trackrecord missen, lukt het niet altijd om hun fonds 100 procent te vullen.’
Wachten op beursgangen en overnames
Een belangrijke motor die in 2024 de investeringen had kunnen aanjagen, is nog niet op gang gekomen. Dat zijn de overnames en de beursgangen, de IPO’s, die zorgen voor de exits waarmee de echte klappers worden gemaakt. Dat levert het rendement op waarmee de vc’s het vertrouwen en de middelen krijgen om door te investeren.
‘Wat IPO’s betreft, is het nog steeds vrij rustig geweest’, zegt Dijkman. ‘En de overnames die je ziet, zijn niet altijd de luxe exits. Soms zijn het deals om vooral het team of de technologie overeind te houden.’
Na twee jaar kwakkelen zou 2025 toch echt een stuk beter moeten kunnen worden. In de VS hebben de eerste succesvolle beursgangen plaatsgevonden, met een pijplijn die smaakt naar meer. Smit van Ditshuizen: ‘Je hoort in de VS zeggen dat het onder Trump weer op gang kan komen, en hier in Europa zitten Klarna en Revolut in de wachtkamer. We zullen zien.’
Dijkman: ‘Dat gaat weer vertrouwen geven, wat vooral helpt bij de latere investeringsrondes.’ En: er ligt nog steeds veel dry powder te wachten op een bestemming. ‘Fondsen die het rustig aan hebben gedaan moeten nu echt aan de slag gaan, ze kunnen het niet eeuwig uitstellen. Daarom verwachten wij meer activiteit in zowel de (pre-)seed-fase als latere Series A+-rondes’, zegt Dijkman.
Investeerders gaan in 2025 voor AI
De thema’s voor 2025? Vanzelfsprekend AI. ‘Iets met AI doet iedereen’, zegt analist Mensink, ‘maar vc’s zijn vooral op zoek naar de infrastructuur eromheen, de complexere producten die echt disruptief zijn in een bestaande markt.’
Bij Dijkman staan zowel de AI-applicaties als de AI-infrastructuur op zijn lijstje. ‘Goede producten die echt waarde opleveren, niet startups die ergens GPT tegenaan zetten. Het is dan wel oppassen voor OpenAI-roadkill: toepassingen die de grote spelers zelf ook ontwikkelen, zodat je als startup wel kunt inpakken.’
AI heeft ook indirect effect op SaaS-startups: het wordt veel makkelijker om nieuwe software te ontwikkelen. ‘Zo kunnen nieuwe partijen snel een breed aanbod ontwikkelen zodra ze een sterke doelgroep hebben gevonden om een product voor te bouwen.’
Clean tech en climate tech blijven populair
Clean tech en climate tech blijven ook populair bij het durfkapitaal. Ondanks Trump, ondanks Europa, waar de ruk naar rechts de klimaatambities behoorlijk tempert.
Dijkman: ‘Het helpt natuurlijk niet als plots bepaalde subsidies of andere overheidsinitiatieven wegvallen. Gelukkig zijn er genoeg ondernemers die marktkansen zien en investeerders die met hun kapitaal een versnelling willen brengen in de verduurzaming. Daar ben ik dan weer positief over gestemd.’
In 2025 moet de overheid dan wel zorgen voor een stabiel ondernemingsklimaat voor startups. Anders dan in 2024, waarin de solarmarkt implodeerde door onzekerheid rond de salderingsregeling.
Lees meer: Solarbedrijven vallen bij bosjes om: wat is er aan de hand?
Gemorrel aan de expatregeling en de fiscale behandeling van werknemersopties zijn ook zaken die niet goed zijn voor het klimaat. ‘Op zo’n manier kun je niet voor de lange termijn investeringen doen’, aldus Dijkman.
Nieuw voor vc’s: defense tech
Een nieuw thema voor vc’s wordt defensie, ziet Dijkman. ‘Door de internationale ontwikkelingen zie je techfondsen opkomen met veiligheid en defensie als thema’s. Het is wel een bijzondere markt voor ondernemers, met vooral overheden en grote instituties als klanten. Maar waarom zou je defensie-startups links laten liggen?’
‘Als ze in b2b-software actief zijn en een goed businessmodel hebben, passen ze in ons fonds’, zegt Smit van Ditshuizen. ‘Het is natuurlijk een sensitief onderwerp. We gaan niet in wapens investeren, maar voor cybersecurity en defense tech is door de geopolitieke spanningen nu eenmaal een markt.’
Lees ook: Dit zijn 5 Nederlandse defensiekampioenen van de toekomst
En tot slot nog een crazy bet van Dijkman namens Peak: de mogelijke comeback van de crypto-hype, gevoed door de ontwikkelingen in de VS, met Trump als gangmaker. Met startups die daarop inhaken. Als investeerder blijft Dijkman daar kritisch op. ‘Ik heb, op enkele toepassingen rond betaalinfrastructuur, nog maar weinig gezien wat echt praktische waarde toevoegde.’
Founders: laat zien wat je doet met AI
Wat moeten startupondernemers doen om in 2025 investeerders te verleiden?
Dijkman: ‘Investeerders zijn selectiever geworden en stellen hogere eisen aan startups. Hoe sterk is het team? Is er voldoende tractie? De waarderingen zijn inmiddels een stuk realistischer dan twee jaar geleden, founders accepteren dat ook. Maar startups die geen AI-invalshoek hebben, kunnen wel last krijgen van de aandacht die daar in 2025 naartoe gaat.’
Nog een tip voor alle startupfounders, in welke technologie dan ook: laat zien wat je met AI doet. ‘Natuurlijk staat in je plannen dat je met de funding mensen wilt aannemen’, zegt Smit van Ditshuizen. ‘Maar welke AI-agents ga je ‘aannemen’ om te zorgen dat je operatie zo efficiënt en effectief mogelijk wordt?’
