Van Rijsselberghe (foto) begroet klanten en relaties in een gerestaureerde Schapenboet in Den Hoorn, Texel. Daar predikt hij het verziltingsevangelie met overtuigingskracht. Want voor wie het nog niet wist: verzilting is een groeiend en dus nijpend probleem.
Maar liefst 1,5 miljard hectare landbouwgrond wordt bedreigd door verzilting of is nu al te zout om er voedsel op te kunnen verbouwen. Daar komt per minuut drie hectare bij. Ook levert zout water een jaarlijkse oogstschade van 27 miljard dollar op (bron: Wereldbank).
Die verzilting is in Nederland gaande, maar veruit het meest in landen waar al een voedseltekort is, zoals Pakistan of Bangladesh. “Zilte teelt kan voor een positieve verandering zorgen en mensen redden van de hongersnood”, aldus Van Rijsselberghe. “Reken maar uit: Slechts 2 procent van al het water op aarde is zoet en daarvan is slechts de helft beschikbaar. 70 procent daarvan wordt gebruikt door de landbouw. Weet je hoeveel water het kost om één kilo mais te produceren? 900 liter! Het is de hoogste tijd dat we meer voedsel met minder water gaan produceren.”
Haarlemmermeer
Verzilting is het geleidelijk toenemen van het zoutgehalte van bodem of water. Dat kan komen door overstromingen vanuit zee, door zoute kwel (opwelling) waarbij zeewater via de ondergrond het land binnendringt, door ontbossing of door onzorgvuldige irrigatiemethoden. In Nederland vormt het voornamelijk in het westen een probleem, bijvoorbeeld in de Haarlemmermeer. Door de ontwatering van deze gebieden neemt de kweldruk vanuit de diepere bodemlagen toe. Deze diepe lagen bevatten brak water. En daar groeit bijna niks op.
Honderd procent biologisch
Met zijn Salt Farm Foundation wil van Rijsselberghe dit probleem wereldwijd aanpakken. In Nederland bewijst hij met zijn bedrijf Marc Foods dat het rendabel telen op zilte grond geen fabeltje is. Marc Foods levert zilte producten (voornamelijk groenten en aardappels, maar ook mayonaises en aanverwante artikelen) aan biologische supermarkten.
Gekweekt op Texel, bemest met zeewier en dus honderd procent biologisch. Pure en gezonde producten als ijskruid, zeekoolstengels, zeekraal, zeevenkel, strandbiet of lamsoortjes. Maar ook aardappelen en tomaten. Van Rijsselberghe: “Onze kennis over ziltteelt groeit met de dag.”
Radio Modern
De ondernemer werd geboren in Rotterdam. Zijn moeder startte daar in de oorlog Radio Modern en wist dat uit te bouwen tot een keten van 38 winkels dat ze in 1976 verkocht aan Philips. Marc was toen 19 en bezig met een opleiding in Engeland die het midden hield tussen biologisch dynamisch telen en kunst.
Marc van Rijsselberghe is vader van Olympisch kampioen Dorian van Rijsselberghe, misschien wel de beste surfer ooit. Zoonlief werd mede na een opvoeding met veel “bio-powervoedsel” ambassadeur voor biologische supermarkt EkoPlaza. Van Rijsselberghe jr. zet zich ook in voor de Plastic Soup Foundation.
Zijn moeder kocht van de opbrengst van de verkoop een boerderij op Texel om daar met schapen iets biologisch te doen. “Na twee jaar belde ze me op of ik kon komen helpen”, zegt Marc. “Ze had een prachtige boerderij, duizend schapen, vijftig koeien, veel te duur voer en nauwelijks afzet.”
Zuivelboerderij
Vanuit zijn studie had Marc geëxperimenteerd met zuivel en besloot de schapenfarm van zijn moeder om te bouwen tot een zuivelboerderij. Eerste product: biologische kwark, afkomstig van het aanwezige rundvee. “Dat liep erg goed”, herinnert Marc zich. “Binnen de kortste keren verkochten we 4.500 potten kwark per week. Het groeide uit tot een zuivelbedrijf met 80 stuks rundvee en 16 goedlopende zuivelproducten.”
Met een van die producten wist hij zich in de publiciteit te spelen. Marc wilde een Texels kaasje maken dat lijkt op het Franse Camembert, maar werd gehinderd door vergunningen en regels. Door luidkeels te protesteren en zijn pijn bij elke overheidsinstantie aan te kaarten, wist hij zich in de kijker te spelen als een bioboer met visie. Dat hielp hem toen hij op het idee kwam om groenten te telen op zilte grond.
Illegale zeekraal
Dat idee ontstond toen hij las over mensen die illegaal zeekraal snijden in Zeeland en daarmee veel geld verdienen. “Ik berekende wat ik daarmee zou kunnen verdienen en besloot direct legaal zeekraal en lamsoren te gaan kweken op Texel.”
De VU in Amsterdam kreeg daar lucht van en benaderde hem voor een studieproject. Doel van het project: groente verbouwen op zilte grond. Dat was het begin van veel meer.
“Onder meer door dat project ben ik volop gaan experimenten met zilte gewassen in verschillende gradaties van zout water. We doen dat nu op ons Zilt Proefbedrijf op Texel, direct aan zee (foto boven), waar we zout en zoet water tot onze beschikking hebben en per veld verschillende mengsels kunnen hanteren. Zo leren we welke rassen van welke gewassen het goed doen in verschillende gradaties van zilt water.”
Marc Foods is inmiddels uitgegroeid tot een serieus bedrijf met een jaarlijkse omzet van enkele miljoenen euro’s. De Salt Farm Foundation staat nog aan het begin. Er is funding, een deskundig bestuur en volop kennis om de (derde) wereld te leren telen op zilte grond.
Van Rijsselberghe: “Het is onze ambitie om de groei van onvruchtbare landbouwgrond een halt toe te roepen door landen zilte teeltmethoden aan te reiken. Daar is grofweg 200 miljoen euro voor nodig. Nee, die heb ik niet liggen. Alle hulp is daarbij van harte welkom.”
