Als u voor die belangrijke beslissing staat, ga dan slapen. Uw beslissing wordt beter. Maar voordat u zich te ruste legt, zet eerst alle relevante informatie 's avonds nog even kort op een rijtje.
Beloof u zelf slechts om de volgende ochtend een beslissing te nemen. Tijdens de slaap, terwijl u herstelt van de vermoeienissen van de dag, gaat u aan het werk met de beslissing. Ik weet het, we worden juist geacht om niet teveel te werken en op tijd rust en ontspanning te zoeken. We werken overdag, we nemen vaak werk mee naar huis om 's avonds nog wat achterstanden weg te werken of wat stukken door te nemen voor de volgende dag. En dan vertel ik u nu ook nog eens door te werken tijdens de slaap.
Toch is het goed en raadzaam dit advies te volgen. We weten uit onderzoek dat sommige hogere cognitieve processen gewoon doorgaan ook als we er niet bewust mee bezig zijn. Als u voor een zware beslissing staat en wat ontspant door TV te kijken, gaan uw hersenen gewoon door met het beslisproces. Bewuste aandacht is er niet voor nodig. Het idee dat we ‘onbewust nadenken', want zo kunnen we dit rustig noemen, werd in eerste instantie vooral in verband gebracht met creativiteit. Vele belangrijke ontdekkingen zijn tot stand gekomen tijdens een Eureka-ervaring. Een wetenschapper denkt na over een probleem, leest wat, praat met collega's en laat het dan een tijdje sudderen in het onbewuste. En dan, ineens, als een donderslag bij heldere hemel, dendert de oplossing het bewustzijn binnen.
Vaak gebeurt het tijdens momenten van ontspanning, en ook verrassend vaak 's morgens. Sommige mensen hebben hun beste ideeën meteen na het wakker worden, anderen tijdens het douchen en weer anderen op weg naar hun werk. Wetenschapper hebben het weleens over de drie B's – bed, bad, en bus – om aan te duiden wanneer ze hun beste ideeën hebben. Einstein ging soms licht gehavend de dag in. Hij had zijn eureka-momenten vaak tijdens het scheren en de opwinding die daarbij gepaard ging leidde er toe dat hij zich sneed.
Ook andere wetenschappers hebben die momenten en inmiddels weten we dat onbewust nadenken niet alleen belangrijk is voor creativiteit, maar ook bij het nemen van beslissingen. Tijdens de slaap verankeren we informatie beter in ons geheugen, organiseren we informatie in betekenisvolle categorieën en zijn we in staat abstracte verbanden te zien. Ook kunnen we problemen na een periode van slaap ineens ‘doorzien'. Enkele jaren geleden publiceerden onderzoekers van Harvard University een interessant onderzoek. Proefpersonen kregen 's avonds een raadsel. Een enkeling loste het meteen op, de overgrote meerderheid echter niet. Na een uurtje afleiding kon nog een aantal mensen het probleem oplossen: 21 procent van de proefpersonen wist inmiddels het antwoord. De volgende ochtend was dit percentage gestegen tot een spectaculaire 58 procent! Tijdens de slaap kunnen we erg intelligente dingen doen. Oh, voor vannacht…welterusten.
Ap Dijksterhuis is hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en mededirecteur van adviesbureau Dijksterhuis & van Baaren.
