Achteraf gezien was het Peter Boeve-moment cruciaal voor het succes van Ajax dit jaar. Ik wil niet overdrijven, maar zonder Peter Boeve was Ajax misschien geen kampioen geworden. Om dat op waarde te schatten, is het nodig om de structuur van voetbalclubs op de lichtbak te leggen.
Waarom is er eigenlijk geen businessschool gevestigd in de Arena? Waarom wordt er geen complete leergang op Nyenrode aan voetbalclubs besteed? Op het gebied van leiderschap is er geen beter case-materiaal. Gewone bedrijven zijn ingewikkeld. Er is een formele structuur van control & command, dwars daar doorheen lopen er werk- en projectgroepen en bovendien is er een informeel machtscircuit. Zeggenschap en invloed zijn alleen weggelegd voor de bollebozen die daar hun weg in kunnen vinden. Maar de complexiteit verbleekt bij een voetbalclub als Ajax: behalve het bovengenoemde is er nog de duale structuur (vereniging én bedrijf) en zijn er verschillende ‘vijfde colonnes’ in de vorm van ledenraden, fan-groeperingen en populaire ex-topvoetballers, die stuk voor stuk invloed hebben.
Ga er maar aan staan.
De positie van de hoofdtrainer bij zo’n club is bijzonder, omdat de hele vereniging afhankelijk is van het eerste elftal. Presteert het elftal goed, dan profiteert iedereen mee, in de eerste plaats de penningmeester, en daarmee rest van de club. Als het team slecht scoort, lijdt elke geleding van de club daaronder. Dat maakt de hoofdtrainer de belangrijkste man – terwijl hij niet formeel de baas is; dat is nog steeds de algemeen directeur of voorzitter. (Hoewel er veel clubs zijn, Manchester United, Arsenal, waar de trainer formeel niet de baas is, maar waar wél precies gebeurt wat hij wil.)
Kortom, een ingewikkeld krachtenveld. Geen wonder dat de laatste trainers die afscheid bij Ajax namen(Martin Jol, Marco van Basten) een vermoeide indruk maakten.
Terug naar Frank de Boer. Zoals bekend, was Ajax de afgelopen tijd in de greep van de Cruijffrevolutie, waarbij de legendarische nummer 14 zijn houvast op de club probeerde te vergroten door vazallen op sleutelposities neer te zetten. Cruijff hanteert daarbij de van George W. Bush en Keizer Nero bekende stelregel: wie niet vóór mij is, is tégen mij. Op zich was dat geen probleem voor Frank de Boer, want hij ligt goed bij Cruijff. Maar op een andere manier was dat wél een probleem. Cruijff begon het technisch beleid steeds meer te dicteren. Zoals eerder gesignaleerd: als hoofdtrainer wil je (moet je) het voetbaltechnisch beleid in grote mate naar je hand kunnen zetten, want wat jij met het eerste elftal doet, is bepalend voor de hele club.
Opstand
Ruim een jaar geleden werd de Boer geïnterviewd door Henk Spaan voor de documentaire Heilig Gras. Ajax was op dat moment nog geen kampioen en weinig mensen verwachtten dat dat er nog van zou komen. Het interview kwam op het onderwerp van Cruijff en zijn brigade, die op dat moment dreigden om De Boers toenmalige assistent Danny Blind eruit te gooien. De Boer zei dat bij die brigade “namen zaten die hij niet serieus kon nemen”. Hij noemde als voorbeeld Peter Boeve. Hij had er moeite mee, zei hij, dat dit soort mensen zou gaan oordelen over clubicoon Blind.
De Boer sprak tegen! Hij was op dat moment officieel in de oppositie tegen Cruijff gegaan. On the record. Onder Keizer Nero had dit hem ongetwijfeld zijn hoofd gekost. Steven ten Have, die in opstand kwam tegen een andere Cruijffiaan (Tscheu La Ling) kostte dat figuurlijk de kop.@Plonk deelt uit
Frank de Boer (1970)
+ Hield het hoofd koel temidden van machtsstrijd
+ Met het 2e kampioenschap in 2 jaar als beloning
Cijfer: 9
Maar De Boer bleef, behield Blind (die pas later werd weggestuurd nadat de rechter zijn benoeming tot technisch directeur ongedaan maakte) en liet met de kritiek op Peter Boeve zijn tanden zien. Cruijff liet het er bij. In de slangenkuil Ajax had De Boer laten merken dat hij niet met zich liet sollen. Zijn positie bleef overeind ook ook toen Ajax op de 6e plaats stond en het kampioenschap onmogelijk leek. In de orkaan van rechtszaken en intriges wist hij een stolp over het eerste elftal te zetten. Onder die stolp konden mensen zich op voetbal concentreren. Het kampioenschap is het loon van de bolleboos die de weg weet te vinden in ingewikkelde structuren en de durf heeft om tegen legendarische machthebbers op te staan.
En Peter Boeve? Die is onlangs ontslagen als assistent-trainer van het Belgische SV Zulte Waregem.
