Fixatie op beloning van topbestuurders is naïef en kortzichtig. Dat stelt Gerard Mertens, hoogleraar Financiële Analyse aan de Rotterdam School of Management.
"De politiek beticht topbestuurders van met name de banken van korte termijn visie en eigenbelang, maar is zelf geen haar beter. Bovendien vormen de beloningen van topbestuurders slechts het topje van de ijsberg."
Mertens: Deze week werd mijn aandacht getrokken door berichten uit Den Haag dat een meerderheid in de Tweede Kamer (de oppositiepartijen en de PVV) voorstander zouden zijn om bonussen van banken strenger aan te pakken. Politiek Den Haag vindt dat de Code Banken niet ver genoeg gaat. Ik verbaas mij telkens weer opnieuw over het feit dat de aandacht alleen maar uitgaat naar de beloning van topbestuurders. Het idee dat het maximeren van of zelfs geheel afschaffen van bonussen voor de raad van bestuur nieuwe (financiële) crises zou helpen voorkomen is kortzichtig of naïef te noemen. Pijnlijk om te moeten constateren dat de politiek, die topbestuurders van met name de banken beticht van korte termijn visie en eigenbelang, zelf geen haar beter is.
Bonussen zijn topje van de ijsberg
Toegegeven, het is stoer om te kunnen zeggen dat zij het waren die de salarissen van topbestuurders aan banden hebben gelegd. Helaas, zoals zo vaak is de wereld waarin wij leven iets complexer, zo ook dit probleem. De bonussen van de topbestuurders zijn slechts een klein deel van het probleem, het is het spreekwoordelijke topje van de ijsberg. Onder het wateroppervlak schuilt een veel groter probleem. Dit probleem behelst onder meer de grootverdieners die niet in de raad van bestuur zitten, de traders op de handelsvloer die miljoenen premies opstrijken als gevolg van uiterst risicovolle transacties. Het gaat over de managementlaag onder de raad van bestuur die vanwege de bonusstructuur hun medewerkers, al dan niet bewust, aanzet tot zeer risicovol gedrag.
Meestal gebeurt dit in de veronderstelling dat een dergelijk bonussysteem noodzakelijk is. Werknemers zouden anders namelijk niet voldoende gemotiveerd blijven, of erger nog de meest getalenteerde medewerkers zouden de organisatie verlaten. Het is wat collega David de Kremer vorig jaar zo mooi duidde als de ‘zelf gecreëerde mythe van bonussen’. De opvatting dat bonussen een noodzakelijke voorwaarde zijn voor een goed presterende organisatie is een fenomeen dat zich in de afgelopen 30 jaar in de cultuur van vele organisaties sterk heeft weten te verankeren. Met name in de financiële sector is dit opzienbarend.
Financial engineer verdient astronomisch veel
Een ander zeer opmerkelijk fenomeen is dat de hoogte van de beloningen (en met name de bonussen) in de financiële sector tot astronomische bedragen zijn gestegen, terwijl de sector het klaarblijkelijk volkomen legitiem vindt dat deze hoegenaamd ‘succesvolle’ knappe koppen (de ‘financial engineers’), hun managers en bestuurders recht hebben op beloningen die niet zelden in de tientallen miljoenen belopen. Een zeer treffende uitspraak in dit verband deed de voorzitter van de Bank of Japan. Hij vroeg zich af hoe het te verantwoorden is dat een ‘financial engineer’ werkzaam bij een bank zomaar 100 maal zoveel verdient als een ‘civil engineer’ die een brug bouwt? Ik zou in dit verband van harte de met een Oscar bekroonde documentaire “Inside Story” willen aanbevelen, het geeft een schokkend beeld van de cultuur en de mores van de financiële sector.
Kortom, het baart mij zorgen dat de sector zelf niet veel lijkt te hebben willen leren van de financiële crises, het is immers weer ‘business as usual’ bij de grootbanken. Het baart mij ook zorgen dat de politiek bezig is met de verkeerde, op opportunisme geschoolde korte termijnoplossing die niet de kern van het probleem adresseert. Dit probleem vergt een fundamentelere aanpak, het vergt een belangrijke cultuur of gedragsverandering, een fundamentele discussie over een ‘nieuwe manier van belonen’. Laten wij daar eens met elkaar over discussieren.
Het Nieuwe Belonen
Met Gerard Mertens in debat gaan over het nieuwe belonen? Managament Team organiseert samen met de Rotterdam School of Management (Erasmus Universiteit) deze maand drie ontbijtsessies over dit onderwerp: want wat is het nieuwe belonen nou eigenlijk en hoe pak je het aan.
Onder leiding van professor Frank Hartmann en professor Gerard Mertens wordt gesproken over thema's als: hoe voorkom je focus op alleen korte termijn, wat is de relatie tussen belonen en presteren en waarom verdienen top-managers zoveel.
> Alles over de ontbijtsessies over Het Nieuwe Belonen
